De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

[p. 355]

Triomftorts over de Neerlaegh der Koningklycke Vloote
op het Slaeck.aant.^*

T Gewapent Scheld ging t'seyl, met dit geschreeu:^{vs. 1}

Dat geld, dat geld den Leeu

Syn hartebloed, syn' siel, te vet gemest.^2-3

Doorschiet hem in syn nest.

Het wacker dier, hoe vreeslyck datmen riep,

Sich veynsde, als of het sliep.⁶

De vloot, hier door gemoedight, nader quam.⁷

Haer' draecken spogen vlam,⁸

En swavelvier, granaeten, lood, en stael:

Dies Hollands Amirael

Hem noopte, dat hy rees, geterght tot wraeck,¹¹

En sloegh syn' klaeu in't Slaeck.

De maen besweem, besprengkelt van het nat,¹³

Van breyn en bloed bespat,

Verdooft van al 't gejammer en 't gekarm:

Erbarm, erbarm, erbarm.

Als Xerxes, sonder hart, uyt Griecken vloot,¹⁷

Soo viel Graef Ian in 't boot,¹⁸

Met Barbançon. 't was roey, eer alles blyf.¹⁹

* Van 1631. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave, bij Willem Blaeu verschenen. Unger: Bibliographie, nr. 199.
Een vloot van 35 vaartuigen, onder bevel van Graaf Jan van Nassau (vs. 18) en de Prins van Barbançon (vs. 19) werd uit Antwerpen gezonden voor een landing op de Zeeuwse kusten. Aanvankelik maakte de vijand vorderingen, maar toen de eerste schrik voorbij was, gingen de Hollandse en Zeeuwse schepen, onder bevel van de vice-Admiraal Marinus Hollaert (vs. 10) tot de aanval over, en behaalden een schitterende overwinning op het Slaak.

vs. 1 T Gewapent Scheld: de Antwerpse oorlogsvloot; t'seyl: onder zeil.

2-3 Dat zullen de Hollanders met hun bloed moeten bekopen; syn' siel zal hier een ruw woord zijn voor: lichaam; in te vet gemest uit zich de afgunst op de welvaart van de Noordelike gewesten.

6 Sich veynsde: hield zich.

7 gemoedight: opnieuw moed vattende.

8 draecken: kanonnen (als vuurspuwende monsters).

11 noopte eigenl. prikte; in dit verband: hem er toe bracht.

13 besweem: letterlik: viel in zwijm; werd verduisterd.

17 Als: evenals; sonder hart: de moed verliezend; Griecken: Griekenland.

18 viel in 't boot: begaf zich haastig in een roeibootje om te vluchten. Ook Xerxes redde zich, na zijn vergeefse tocht, met moeite in een vissersboot, die hem over de Hellespont voerde.

19 Achter 't Was zou men, in moderne interpunctie, een dubbelpunt met aanhalingstekens zetten (vgl. Haec libertatis ergo, vs. 7); eer alles blyf: eer allen omkomen.

[p. 356]

20

Marye bergh ons lyf.²⁰

 

Die roof bleef ons van schepen, volck, en schut.²¹

 

Al d'arbeyd was onnut.²²

 

Leer, stoffer, leer, hoe dat een oogenblick

 

Veel' jaeren smoort, in 't slick:^23-24

25

En ghy, die hier te land 't gewisse plet,²⁵

 

En doemt uw' eyge wet,²⁶

 

En nypt, en grypt: sie toe, sie toe, sie toe:

 

Rechtvaerdigh is Gods roe.

PATRIAEQVE PATRIQVE.^*

I.V. Vondelen.

't Amsterdam by Willem Blaeu.

20 Marye: aanroeping van de H. Maagd; bergh ons lyf: red ons leven!

21 roof: buit, bestaande uit 4000 krijgsgevangenen, schepen en belangrijk krijgsmateriaal; schut: geschut.

22 d'arbeyd: hun inspanning.

23-24 stoffer: bluffer; hoe de arbeid van veel jaren in één ogenblik vernietigd kan worden.

25 't gewisse plet: de gewetensvrijheid onderdrukt.

26 wet: geloof; uw eigen Protestantisme, dat vrij onderzoek in geloofszaken eist, vonnist. Deze laatste verzen (25-28), die bij het vorige weinig passen, liet Vondel later weg. Ze ademen dezelfde geest als de oorspronkelike slotregels van het voorafgaande gedicht Op Amstelredam (zie de laatste noot).

* Patriaeqve Patriqve: voor Vaderland en Vader (de Prins?). Mogelik ook, in verband met de laatste regels, Oldenbarnevelt).