Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640 (1929)

De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

(1929)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Inwying van den Christen Tempel t'Amsterdam.aant.

Psalm 118.

De steen, dien de boumeesters verworpen hebben, is een hoecksteen geworden.

Gedrukt in 't Iaer MDCXXX.



illustratie

Inwying van den Christen Tempel t'Amsterdam.*

 
Op op, mijn' Sanggodin, schep adem, in de hoven:
 
De winter is voorby: de wolcken sijn verstoven.2
 
De sinnelijcke May weeft bloemen, tot een' huyf,3
 
En mengelt geur en kleur. ick hoor de tortelduyf:4
5
Die bang voor havick, valck, griffoenen, rave, en wouwen,5
 
In steenreet en spelonck sich naulicks dorst betrouwen.6
 
Het vosken druypstaert, dat den wijnbergh heeft geschent,7
 
En sijnen staert soo fier te krullen was ghewent.
 
Al sijn de gansen schuw van heylige laurieren,9
10
En vyand van de swaen: op wiens musijck sy tieren,10
 
Met heesche keelen, en wanschickelijck geschal:11
 
Soo menighmael sy weckt, in Amstels burreghwal,12
 
De Christe maeghden, en de vryers haer' gespeelen:
 
Wien vryheyd waerder is, als ringen en juweelen:
15
Daerom en voeght het niet, dat Poësy en geest15
 
Verstommen, aen den rey van dese tempelfeest.16
 
Iehova, die het saed, wt Abrams stam gesproten,
 
Had wtgeteeckent, tot sijn' lieve bondgenoten,18
 
En van 't Egyptisch juck verlicht, op 't ongesienst:19
20
Door Moses, dat verplichte, aen een' bysondren dienst.20
 
Het ampt des Priesterdoms bekleeden de Levyten.
 
De bondkist werd betrout den heyligen tapyten,22
 
En dwaelde, met het heyr, verdadight door 't geloof,
 
En 't swaerd: en was somtijds der Filistijnen roof:
25
Tot dat haer Isrel brogt, met priesterlijcke staci,25
 
In Salem, Davids stad, beschermt voor plonderaci.26
 
De koning denckend, dat hy asschen was en stof,27
 
Sprack schaemroot: ick bewoon een prachtigh cedren hof:
 
Maer 's hemels heerlijckheyd, wtmuntend, door den luyster
30
Der wonderdaden, berght haer heldren glans, in 't duyster:
 
Men bou haer een paleys, op Sions vaste rots.
 
So spreeckend, klonck de stem des waeren Dondergods:32
 
O David, staeck den bou, in uw gemoed besloten:
 
Ghy hebt, met menschenbloed, het aerdrijck overgoten:
35
Vw wijse nasaet, die de wreede wapens schorst,35
 
En Iudaes scepter swaeyt, ghelijck een vredevorst,
 
Sal mijnen naem een huys, met hooge daecken, wyen:
 
En wat hy aengrijpt sal tot Iakobs heyl gedyen.27-38
 
De kracht van dees' beloft bleeck namaels, doen de son
40
Haer' straelen spiegelde, in het koor van Salomon:40
 
Die self de bondkist, op het juychen van de schaeren,41
 
Met pracht, ten tempel voerde, en offerde op d'autaeren:
 
Soo dat, op sijn' gebeen, het hemelsch vier terstond,
 
Ghelijck een blixem, storte, en d'offerhand verslond.
45
De kerck was vol van God: de stammen, al beladen45
 
Op 't aensicht vallend, hem, met schrick geraeckt, aenbaden.
 
Dit bedehuys verknocht de Godheyd, aen 't gebed:
 
De Godheyd wederom d'aenbidders, aan haer' wet.47-48
 
Maer naulicks staet 't gebruyck der beste dingen open,
50
Of 't misbruyck komt terstond schijnheyligh ingheslopen.
 
De reuckeloose Iood word op sijn voordeel stout,51
 
En stoft op dat gesticht, en op 't gewyde goud,52
 
Op Arons borstgesteent, op Sabbatten, en feesten,53
 
Op wierroock, offerhand, en slaghting veeler beesten:
55
De priester 't voorhoofd kreukt: weeft spreuken in sijn kleed,55
 
Maer 't meest, gehoorsaemheyd weerspannigh hy vergeet.56
 
O reuckeloos geslaght, die, met uw' guycheltroni,57
 
Meent God te paeyen, door een' bloote ceremoni:
 
Wat stoft ghy, op uw' kerck, met Cherubins bemaelt?59
60
Der heemlen hemel self Gods grootheyd niet bepaelt:60
 
Sijn' voetschabel is d'aerd: de hemel is sijn setel.61
 
Wat slaghtghe schaep, en koey, en kalvers, soo vermetel?62
 
Hy drinckt geen bockenbloed: sijn' almaght alles schept:
 
Wat op het aerdrijck weyd, wat in de lucht sich rept.
65
Het lust sijn' Majesteyt in tempels nocht in troonen,65
 
Maer in een buyghsaem hart te waeren en te woonen.66
 
Hy roept: besnijdenis nocht voorhuyd geld voor my,67
 
Indienmen hart en sin niet breydel en besny.
 
Maer 't is vergeefs gepreeckt, geroepen en gekreten,
70
Gewaerschout en gedreyght, door teeckens en Profeten:
 
De boosheyt kanckert in; sy heelt door Smout nocht salf.71
 
Men knielt, voor valsche Goon: men huppelt, om het kalf.72
 
De dolle scheursucht valt aen 't rijten en verwarren:
 
Men soeckt aen Baäl troost, aen 't noodlot van de starren:74
75
Men smoockt voor Astarot: men offert kinders op,75
 
Ia 't suygeling, ten brand, aen Molocks gruwelpop:76
 
Men schend sijn' handen aen Gods boden en gesanten:
 
Men steenigt, vangt en spant, die deugd en waerheyd planten:
 
Rechtvaerdigheyd gheschopt, moet kroppen haer verdriet:79
80
De rechter 't vonnis velt, ghelijck 't de vorst ghebied.77-80
 
De sonden klimmen hoogh, en darren God aenblaffen:81
 
Hy word gheterreght, om hun' lastering te straffen,
 
En maeyt, met Babels kling, als in een' rijpen oegst:83
 
En boeyt het overschot, en laet den tempel woest.
85
Doen steendense, aen d'Eufraet, om 't sot en valsch betrouwen.
 
De hemel gaf in 't end genade, tot herbouwen:
 
Sy nau ghebetert, door de straemen van de roe,87
 
Hardneckigh keeren hem den rugge t'elckens toe:
 
Dies houdse God, door straf, gestadigh in den toome:
90
Nu plaeghtse Antiochus, nu 't heyr van 't maghtigh Rome:90
 
Tot dat Iudea, na 'et ontwyen des autaers,
 
De kerck weer rysen sagh, in spijt des plonderaers:
 
Recht voor de koomste van den hemelschen Messias:93
 
Die (na sint Ians hoofd was 't bancket van Herodias)94
95
Verruckt, door yver Gods, besocht sijn heylighdom:95
 
Versteurde 't duyvekoor: stiet wisselbancken om,96
 
En dreef de beesten wt, en riep: men maeck mijn' stede
 
Tot moort nocht gruwelkuyl: maer wydse den gebede.98
 
Wee, Schriftgeleerden, wee, geveynsde Fariseen,
100
Ontsien door meesterschap, vermomt met lange kleên:100
 
Op muggesiften graegh, en op 't kameelverslinden:101
 
Voorsitters aen den disch: dwaelstarren voor de blinden:
 
Ghy reyst om Zee en land, en woelt, en wroet, en leert:
 
En broed een duyvels kind, van elck, dien ghy verkeert:104
105
Ghy pronckt, in 't voorgestoelt, en dart den hemel sluyten,105
 
Voor andren menschen, en blijft self verstockt daer buyten:
 
Ghy bout de graven der profeten, wt uw' schat,107
 
En jaeght Godvruchtigheyd, wt haet, van stad tot stad:108
 
En steeckt met klauwen, die van verschen neerslagh leken,109
110
De torts aen, die uw' burgh en tempel aen sal steecken.110
 
Dat was het wolvenest barmhartigheyd geverght:111
 
Levijt nocht ouderling gebetert, maer geterght.112
 
Verbolgen borstense wt, als borssen aen hun' keten:113
 
Godslasteraer, mutyn, van Belsebub beseten:114
115
Wijnsuyper, sondaers vriend, vervloeckt Samaritaen:
 
Verleyder, die het volck vervoert van Moses baen,
 
Den heylgen Sabbat breeckt; en hindert cijs te geven.117
 
Sy raepten steenen op, en stonden na sijn leven:
 
Tot datse, op 't Paeschfeest, hem, om maght en leer beroemt,
120
Door synodael besluyt, van Kayfas verdoemt,120
 
Verraen van Iudas, om 't genot van silverlingen,
 
Door Salems landvooghd, by de moordenaers ophingen.122
 
De galgenbergh het bloed des Salighmaeckers swelght:123
 
Dies Titus stad en kerck, ten gronde toe verdelght.124
125
Doen spotte 't heydendom, met hun die God bespotten,
 
En onder het belegh sich splissen, in twee rotten:126
 
Dan wederom in twee, all' d'yvraers voor de wet:
 
Een gouden tittel, soo die niet en waer besmet,128
 
Met kerreckschennis, doen vast daeghlijcx dol en dwaser,
130
D'een', onder de banier van blaesbalgh Eleaser,130
 
Met steenbusch en met schicht beschoot d'omringde stad,131
 
En bruyckte 's tempels tin, tot haere storremkat.132
 
Sy selve branden 't graen: en hoe sou d'Arend wijcken?133
 
De woende tempel schaft hem lecker aes van lijcken:134
135
De marckt een kerckhof word: de straten een' woestijn:
 
Op dat, in doodse plaets, den wl min schuw moght sijn.
 
De Christen nu verlicht, door 's Euangelijs klaerheyd,
 
De Godheyd overal aenbid, in geest en waerheyd.
 
De schaduw wijckt de son. het heylighe is ghesteurt:139
140
Wiens voorhang al voorheen was midden doorgescheurt,140
 
Doen ons aertspriester, na'et verloop van Arons uuren,141
 
Sijn' afgepijnden geest, door vloeyende quetsuuren,142
 
In 's vaders handen gaf: om opgheweckt, weerom
 
Aen Godes rechterhand, sijn eeuwigh priesterdom,
145
Als een Melchisedech, in 't hemelsch koor, t'aenvaerden:145
 
Als hoofd van sijn' gemeente, in hemel, en op aerden.
 
Schep moed, belade siel, de gramschap Gods word koel:147
 
En vol betrouwens, kruyp voor dien genadestoel.
 
Swijght, hutte des bescheyds, oraklen, en Sibyllen,149
150
Synoden, en Rabbijns: in nood en kerckgeschillen,
 
Blijft Christus 's menschen troost, die niemands recht verkort.
 
Wat Priester, wat Profeet was oyt soo overstort,
 
Met gaeven van den geest? wijck, schriftgeleerde sotheyd:
 
Lichaemlijck woont in hem de volheyd aller Godheyd.
155
Waeck op dan, Burgery van 't nieu Ierusalem:155
 
Gehoorsaem 't woord des soons, vereert door 's vaders stem:
 
Aenbid hem, die u, door sijn' salving, kan verstercken:
 
Vergaep u niet te seer, aen prael van sichtbre kercken.
 
De Christelijcke schaer, door Goddelijck bevel,
160
Aen onderlingen plicht verbonden evenwel,160
 
Heeft, na gelegentheyd van vrye of slaefsche tijden,161
 
Ghepooght des Heeren naem eenstemmigh te belijden:162
 
En God in schuur of huys of tempel aengebeen:
 
En door gemeenschap sich gesmolten onder een.
165
O redelijcke dienst, wie weygert aen te bidden,
 
Daer Iesus, als een' duyf, van boven daelt, in 't midden:166
 
Dan die van God veraerd, van ydelheyd versaed,167
 
Als 't vee, het oogh om laegh, en niet ten hemel slaet?
 
Wat oprecht Christen sou dien segen willen derven,
170
Om boeten, ballingschap, om rasphuys, en om sterven?170
 
Den goeden God sy lof, en Amstels wijsen Raed:
 
Dat den verdruckten nu dees tempel open staet:
 
Dat Christe sielen noch, om Christlijck te vergaeren,
 
Nocht schat nocht yver, aen dien tempelbou, bespaeren,
175
Maer redden sich, door smaed, en allerhande kruys.175
 
Bewaeck, o Iakobs God, bewaeck dit bedehuys:
 
Wilt, met uw' vleuglen, dees' vergadering bedecken,
 
En op haer suchten een' Nassauschen Heyland wecken:178
 
Die op sijn' schouders tors de poort van Loevesteyn,179
180
En omvoer, in triomf, dien norssen kasteleyn:180
 
Op datwe u loven, en gedrooght van alle traenen,
 
De maghten eeren, als geloovige onderdaenen:
 
Die door Godsaligheyd, en vryheyd van 't gemoed,
 
Dit aerdsche rijck versmaen, op hoop van 't eeuwigh goed.

Psalm 118.

Dat is van den Heere geschied, en het is een wonder voor onsen oogen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen