De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

[p. 296]

D'Amsterdamsche Academiaant.aant.^*

aen alle Poëten en Dichters der vereenighde Nederlanden,
Liefhebbers van de goude vryheyt.

Apoll, op Helicon geseten,⁺

Vraeght al syn heylige Poëten:
Wat beste en slimste tongen syn?^{vs. 3}
Of waerheyt salich maeckt of schijn?
Of dwang van vrome Christen-sielen⁵
Niet streckt om Hollandt te vernielen?
Of vryheyt niet en was de schat⁷
Waerom men eerst in oorloogh tradt?
Of oock in wel bestierde steden
Een oproermaecker wort geleden?^9-10
Of huyse-plondren vesten sticht?¹¹
Of d'eedt geen burgery verplicht?¹²
En of sich leeraers niet verloopen,¹³
Wanneerse desen bandt ontknoopen?

Wiens antwoordt kortst en bondichst is,

En klaerst in dese duysternis,
Dien sullen d'Academiheeren
Met eenen Princenroemer eeren:
Daer Pallas, met haer diamant,¹⁹
In sne den Veldheer van het landt,
Die met 's Hartogenbosch gaet strijcken,²¹
Daer Mauritz tweemael af most wijcken.

YVER^*

* Van 1630. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (hg. 335 m.M., br. 195 m.M.). Unger: Bibliographie, nr. 176. Zie de reproductie hiernaast.
Nadat de Brabantse kamer met Coster's Academie samengesmolten was, nam Vondel rechtstreeks deel aan de strijd van de Academie tegen de Contraremonstrantse partij. Bovenstaande stekelige ‘prijsvraag’ werd door hem opgesteld, in het laatst van Maart 1630, door de toneelspeler Thomas de Keyser voorgedragen en daarna in druk algemeen verspreid. Een stortvloed van antwoorden, pro en contra, was het gevolg (zie de teksten in de Vondel-uitgave Van Lennep-Unger, deel VI Bijlagen). De strijd liep zo hoog, dat de stadsregering zich genoodzaakt zag, de 12de April zowel de Vraag als de Antwoorden te verbieden, omdat ze waren ‘streckende tot vermeerderinghe en voedinghe van den haet der Ingesetenen deser Landen’.

+ d'Antwoorden moeten ingebracht worden, voor den eersten van Somermaendt, synde de dach onser verkiesinge, als Apollo te recht sal sitten, om den prys te geven diense verdient.

vs. 3 slimste: ergste; tongen: woordvoerders.

5 De vervolging der Remonstranten.

7 vryheyt: namelik van godsdienst.

9-10 Dit slaat op Smout en zijn aanhang.

11 De aanval op de vergaderplaats der Remonstranten bij de Montelbaanstoren.

12 d'eedt: nml. van de schutters, waarvan de geldigheid door de predikanten (leeraers, vs. 13) betwist werd.

13 sich verloopen: zich misdragen, zich schuldig maken.

19 Pallas: waarschijnlik Anna Roemers, die om het kunstig graveren van roemers in de Muiderkring bekend was.

21 gaet strijcken met: heengaat met, buit maakt. Zijn roem wordt ten koste van Maurits (vs. 22) verheven.

* Yver is de zinspreuk van Coster's Academie.

[p. 297]

Verkleinde af beelding van de oorspronkelike plano.