De werken van Vondel. Deel 3. 1627-1640

Noch een aan den zelven.aant.^*

Drost van 't hooge huis te Muiden,
Stont ick, daer de zee van't Zuiden^{vs. 2}

Op uw vaste vesten bruist,

Als de wint van't Noorden ruischt:

Zachter zou my rust omhelzen,
In de schaduw van uw elzen;

Die van outs al zijn gewoon

Scherp te luistren naar den toon

Van uw aangename snaren;
Temsters van de bracke baren;

Streelsters van den zoeten vliet,¹¹

Liezen, lof, en ruyghte, en riet;¹²

Wecksters van de nachtegalen,
Die hier in de tacken dalen;

't Welck de leeuwerck lijt te noo:¹⁵

't Zy hy rust op groene zoô:

* Van 1628. Afgedrukt naar de tekst in Versch. Gedichten van 1644, blz. 326, waar het onmiddellik volgt op de Brief.

vs. 2 de zee van 't Zuiden: de Zuiderzee.

11 den zoeten vliet: de Vecht, tegenover de bracke baren van de Zuiderzee.

12 Liezen: naam voor verschillende waterplanten, biezen; lof: gebladerte van laag bij de grond groeiende planten.

15 lijt te noo: zeer ongaarne duldt.

[p. 192]

 

't Zy zijn keeltje steiltjes steigert,

 

En u nabaauwt ongeweigert,¹⁸

 

Tot een prick toe naeu en juist:¹⁹

20

Als de zwaan haar weerga pluist,²⁰

 

In uw wijde watergrachten,

 

Aangeprickelt door uw klaghten.

 

't Eene diertje 't ander leckt,

 

Duif en doffer treckebeckt,

25

Knort en kruilt, en onbeteutert²⁵

 

Musch en knoter tjilpt en kneutert:²⁶

 

En de snoeck op 't soet geluit,

 

Steeckt den kop ten vijver uit.

 

Zomtijts kiest ghy 't zeskant huisken,²⁹

30

Voor uw afgescheiden kluisken;

 

En zijt in dees eenzaamheên

 

Nimmer min dan dus alleen.³²

 

In dit kluisken wert geboren,

 

('t Was zoo van uw lot beschoren)

35

's Grooten Henrix groote Faam,³⁵

 

En de grootheit van zijn naam

 

Quam uit deze kleenheit rennen;³⁷

 

Vlugh geworden door uw pennen,³⁸

 

Allesins waar 't Duitsche volck³⁹

40

Is bekent door taal, of tolck.⁴⁰

 

O wat was u hier Kristijntje⁴¹

 

Liever als een zonneschijntje.

 

't Loncken van uw Leonoor

 

Gaat 'er nu veur starrengloor,⁴⁴

45

En haar blanckheit en haar bloozen

 

Boven leliblaên, en roozen;

 

Wenge in uwen tuintroon rust,⁴⁷

 

En haar, onder 't kouten, kust,

 

Nu wat stoutjes dan wat blootjes:

18 ongeweigert: zonder te weigeren, zonder aarzeling.

19 Tot een prick toe: op een prik, precies; naeu: nauwkeurig.

20 weerga: mannetje.

25 knorren: koeren; kruilen: dicht tegen elkaar liggen, zich koesteren (misschien identiek met kroelen); onbeteutert: onbeschroomd, onbelemmerd.

26 knoter: kneu, naast het werkw. kneuteren, voor het geluid dat deze vogel maakt.

29 't zeskant huisken is het zogenaamde Torentje, een soort zomerhuisje, dat Hooft in de zomer als studeervertrek gebruikte, waar hij zich als in een kluis opsloot.

32 Nooit minder alleen dan op die wijze, d.w.z.: zijn boeken vormden daar een uitgelezen gezelschap om mee te verkeren.

35 Hooft's Hendrik de Grote werd daar geschreven.

37 deze kleenheit: deze beperkte ruimte; rennen: snel te voorschijn komen.

38 Vlugh wordt gezegd van een vogel die het nest verlaat. In uw pennen schuilt dus een woordspeling.

39 Allesins: naar alle kanten, overal.

40 of tolck: of door vertaling.

41 Hooft's eerste vrouw, Christina van Erp, stierf in 1624. Sedert 1627 was hij gehuwd met Helionora (Leonoor) Hellemans.

44 Gaat veur: overtreft nog; gloor: glans.

47 tuintroon: wellicht een prieel in de tuin.

[p. 193]

50

't Welck de dwergen, minnegootjes,⁵⁰

 

Lachen doet, van onder 't lof;

 

Om dat, even als uw hof,⁵²

 

Vw Drostin (ick zwijgh 't niet langer)

 

Groeizaam, gaat al zwijgend zwanger

55

Van een Drostelicke vrucht;

 

Daarze zomtijts om verzucht,

 

Als zy 't twijfflende op moet geven,⁵⁷

 

Ofze slapen magh of leven.⁵⁸

 

Stont ick, wensch ick andermaal,

60

In uw hof en ruime zaal,

 

Daar ick my zoo groote weelden⁶¹

 

Kan van uwen staat verbeelden;⁶²

 

'k Zou gerust van harte zijn:

 

Maar nu nijpt my angst en pijn,

65

Om niet levende in de golven

 

Als een vloeck te zijn gedolven.⁶⁶

 

Onlangs heeft men noch gehoort,

 

Hoe de zoon zagh over boort

 

Zijnen ouden vader smijten.

70

Och! ick wil mijn boezem rijten!

 

En hy volghde hem terstont

 

In den bodemloozen gront.

 

Waar is Grootvaêrs tijt gebleven?⁷³

 

Mick en radt plagh eer te beven,⁷⁴

75

Voor die zeeplaagh, al te zwaar:⁷⁵

 

Nu is 't water vol gevaar,

 

En hoe langer meer verbolgen.

 

Wou Arions lot my volgen,⁷⁸

 

Daer geen lant leit in't gesicht.

80

Moght ick met een aartigh dicht

 

Schrylings op een visch geraken,

 

En behouden 't Vlie genaken;

 

En van over 't woeste vlack⁸³

 

Landen in het Dammerack.

50 de dwergen, minnegootjes: de kleine gevleugelde cupidootjes uit Renaissance-schilderingen.

52 even als uw hof te verbinden met Groeizaam van vs. 54.

57 op moet geven: in onzekerheid blijft.

58 ze: nl. die vrucht; dus: of het kind wellicht slaapt of leven vertoont.

61 weelden: genot.

62 uwen staat: uw tegenwoordige toestand.

66 een vloeck: een misdadiger; gedolven: eigenlik: begraven.

73 Grootvaêrs tijt: de tijd van onze voorouders.

74 Mick: galg; eer: eertijds; plagh te beven: was gewoonlik in voortdurende beweging, werd geregeld te werk gesteld.

75 die zeeplaagh zal wel slaan op de onveiligheid door vijanden of rovers, die nu (tijdens de Dertigjarige Oorlog) de zee ‘vol gevaar’ doen zijn.

78 Wou...: Als Arion's lot mijn deel maar zou mogen zijn, waar nu geen land te zien is. De dichter Arion lokte door zijn gezang een dolfijn, nam schrylings (vs. 81) plaats op zijn rug, en kwam veilig aan land.

83 't woeste vlack: de onstuimige Zuiderzee.

[p. 194]

85

Maar ick blijf in twijffel hangen

 

Van verdroncken of gevangen.

 

'k Weet van beide naulix keur.⁸⁷

 

Zorgen kloppen aan mijn deur.

 

'k Wil voor 't slimste 't beste hopen.⁸⁹

90

Hemel sluit my 't veilighste open.

 

Gun my dat, van leet verlost,

 

Ick uw lof zing, by den Drost.

87 naulix keur: nauweliks een keuze te doen.

89 voor 't slimste: in plaats van het ergste.