De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

Op het overlyden van wylen den E.E. Heere
Cornelis Pietersz Hoofd,
Raed en oud Burgermeester der vvydberoemde koopstede Amstelredam. Salighlyck ontslaepen den eersten dagh des jaers 1626.
Klinckdicht.aant.^*

Treckt om 't Raedsheerlyck lyck geen' droeve toorenklock:

Het burgerlyck beklagh sal dese baer geleyen.²
De balling, weeu, en wees beluyen hier met schreyen³
Hunn' waerd, haer' man, haer' vooghd: daer 't leven uyt vertrock.⁴

Hangt aen de wand van 't Koor dien Burgemeestersrock,⁵

* Van 1626. Afgedrukt naar de eerste uitgave in plano (Bibliographie van Vondels werken nr. 149).
In de tietel: E.E. Heere: edelen en erentfesten Heere; erentfesten: eervolle, edele, zie blz. 77, aant. In de tietel; Cornelis Pietersz Hoofd: zie blz. 77, aant. In de tietel; Raed: lid van de raad; Amstelredam voor Amsterdam, zie Dl. 1 blz. 498. Hij werd in 't Hoog koor van de Nieuwe kerk (op de Dam) begraven.

2 Het burgerlyck beklagh: 't klagen van de burgers; geleyen: begeleiden.

3 De balling: de uit 't Zuiden gevluchte Vlaamse en Brabantse Protestanten worden hier bedoeld, zoals Vondel er een was; verg. blz. 78, aant. op r. 16-vlgg.

4 Hunn' waerd: hun beschermer; daer.... uyt: waaruit, uit wie.

5 't Koor: 't Hoog koor is 't hoger gelegen gedeelte, waar 't altaar gestaan had (deNieuwe kerk was 'n vroegere katolieke kerk); in dat koor was 't famieliegraf van de Hooft's. Zoals vroeger boven de graven van de ridders hun harnas werd opgehangen, wil Vondel aan de wand boven 't graf 't ambtskleed hangen van deze regent, die dat zo ridderlik en plichtgetrouw gedragen had; ook doelt hij op de grote gedachtenissteen, die in de wand boven 't graf werd aangebracht, en waarop met goude letters stond gebeiteld, wie daar begraven lag; dat was voor burgemeester Hooft niet nodig: hang aan die wand zijn tabberd, en Amstel's burgerij weet alles.

[p. 761]

 

Dien tabberdt, wyd van baet en staetsucht afgescheyen:⁶

 

Dien Deeghlyckheyd hem ging so onbesproken breyen:⁷

 

Hier aen heeft Eygebaet niet d'alderminste vlock.

 

Dat nu Amstelredam in 't roukleed valle aen 't huylen:

10

Haer' segenrycke beurs ontbeert een' haerer suylen,¹⁰

 

Haer raedhuys een pylaer. Hoe druckt ons dit verlies!

 

Doch troost u, rycke Stad! men sal u saligh noemen:¹²

 

Als Room Fabricius, en Catoos deughd wil roemen,¹³

 

Seg: HOOFD dat was de man waer door myn' glori wies.¹⁴

's Lands Hoofdstad derft haer Hoofd en troost: de goe gemeent¹
Haer vader. Burgers sprengt met traenen 't vroom gebeent.²

J.V. Vondelen.

Plebs pia, cumque pia quem luget plebe Senatus?

Collegam hic raptum, Consilii illa Caput.

6 baet en staetsucht: baatzucht en staatzucht; zucht naar eigenbaat en zucht naar hoger staat, zucht om te heersen.

7 Die tabberd die zijn onberispelike (onbesproken) rechtschapenheid hem had gebreid (letterlik: die zijn rechtschapenheid hem zonder iemands afkeuring was gaan breien); zijn onberispelik karakter had hem raad en Burgemeester gemaakt.

10 Haer' segenrycke beurs: haar beurs ('t middelpunt van de Amsterdamse Handel) die zoveel welvaart brengt.

12 saligh: gelukkig.

13 Als Room....: wanneer Rome roemen wil op Fabricius; Fabricius was 'n beroemd konsul die om z'n eenvoud en eerlikheid bekend was (3e eeuw v. Kr.); Cato: de wijze Cato (2e eeuw v. Kr.), 'n streng en rechtvaardig handhaver van de macht en de zeden van 't oude Rome (zie Dl. 1 blz. 658 op r. 2).

14 Klemtoon op myn' in tegenstelling met Room.

1 de goe gemeent: de burgerij (voor de oorspr. betekenis zie blz. 730 aant. op vs. 1879).

2 sprengt: besprengt.
'T LATIJNSCHE BIJSCHRIFT
op dezelfde plano is niet van Vondel; vertaling: Op Dezelfde
Om wie treurt dat trouwhartig volk, en met dat volk de Raad?
'n Ambtgenoot betreurt de Raad, 't volk der Raden Hoofd.