De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

(1929)–Joost van den Vondel– rechtenstatus



[pagina 548]

De tweede handel. TALTHYBIUS. REY. Talthybius: Hoe lange draelt altyd de Grieck in havens schoot, 'T sy hy ten oorloogh treckt, of t'huys keert met de vloot.Ga naar voetnoot271-272 Rey: Meld d'oorsaeck die soo lang de schepen doet verbeyden: Wat God de wegen sluyt, die ons te rugge leyden.Ga naar voetnoot274 Talthybius: 275[regelnummer] 't gemoed dat beeftme, en schrick schud trillende all' mijn' leên. Een onwaerschijnlijck spoock, en meerder als gemeen,Ga naar voetnoot276 Word selden vast gelooft: ick met myne eygene oogen, Ick self heb dit gesien: de son begost te hoogen,Ga naar voetnoot278 En streeck der bergen kruyn. De duysterheyd die laghGa naar voetnoot279 280[regelnummer] Alree verwonnen door den opgeresen dagh: Als 't aerdrijck schielijck heeft met schudden, en met beven,Ga naar voetnoot281 Wt 't binnenst sijner schoot, een naer geloey gegeven: De boomen schudden 'thoofd: 't verheven woud geparst,Ga naar voetnoot283 En self het hayligh bosch dat dondert met een' barst:Ga naar voetnoot284 285[regelnummer] 'T geberght van Ida smelt in morseling van steenen:Ga naar voetnoot285 En 't aerdrijck niet alleen en ziddert, maer met eenenGa naar voetnoot286 Word Thetis selve in zee haer' eygen soon gewaer,Ga naar voetnoot287 En kemt haer' vloeden glad. Doen opent d'aerde daerGa naar voetnoot288 Van een gerete flucx haere holen, en 't wanschapen:Ga naar voetnoot289
[pagina 549]
290[regelnummer] En Erebus verschaft langs 'saerdrijcx grousaem gaepenGa naar voetnoot290 Een vry, en open padt na'et volck om hoogh bedeest,Ga naar voetnoot291 En licht den steen van 't graf. Te voorschijn quam de geest Van Scyros hartogh, soo als hy den aentoght mende,Ga naar voetnoot293 En velde in't harnas neer de strenge Thracier bende,Ga naar voetnoot294 295[regelnummer] En dede o Troie! u sien het voorspel van uw leet: Of doen Neptunus soon hy dood ter aerde smeet:Ga naar voetnoot296 Die op sijn jeughdigh hoofd met silverhayren pronckte: Of als hy in't gedrang met forssen moede ontvonckte, En heele stroomen heeft met dooden toegestopt:Ga naar voetnoot298-299 300[regelnummer] Doen Xanthus in sijn wad, aen lichaemen verkropt,Ga naar voetnoot300 Ging soecken sijnen wegh, en na sijn' wtgang vraegen:Ga naar voetnoot301 Of als hy segenrijck aendreef den oorlooghswagen, En 't lijck van Hector sleepte, en Ilium met hem.Ga naar voetnoot302-303 Naer over 't heele strand klonck sijn' vergrimde stem:Ga naar voetnoot304 305[regelnummer] Onaerdige! gaet heen, ontdraeght te deser stondeGa naar voetnoot305 Mijn' geest die eer, waer toe mijn' deughd u heeft verbonde:Ga naar voetnoot306 Ontmeert d'ondanckbre vloot om door ons' zee te gaen:Ga naar voetnoot307 Mijn' gramschap staet u dier, en sal u dierder staen: Ten sy Polyxena verlooft sijnde aen onse assche,Ga naar voetnoot309 310[regelnummer] Door Pyrrhus hand geslaght, het graf besprenge, en wassche.Ga naar voetnoot310 Soo spreeckende overluyd, brack hy den dagh in tweenGa naar voetnoot311
[pagina 550]
Met een' heldonckre nacht; en daelende beneen,Ga naar voetnoot312 Den grouwelijcken kuyl, noch naulijcx neergedoocken, Met t'saemenloopende aerde hy heelde; en na het spoocken,Ga naar voetnoot313-314 315[regelnummer] De zee haer' baeren stilt, en langer niet meer woed, En 't heele meyr bedaert, en mort met sachtren vloed.Ga naar voetnoot316 De Rey van Tritons wt het diep, tot vreughd gedrongen,Ga naar voetnoot317 Het hoofd om hoogh stack, en heeft 't bruyloftslied gesongen.Ga naar voetnoot318 PYRRHUS. AGAMEMNON. CALCHES. Pyrrhus: Als ghy met blyden seyl' soud keeren zeewaert in,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] En quam Achilles u niet eenmael in den sin:Ga naar voetnoot320 Hy, door wiens eenige hand dat Troiens hooge vesten Geschuddet, sijn gesloopt, en omgestort ten lesten:Ga naar voetnoot321-322 Waer mede hy heeft geboet in korten tyd al 't geenGa naar voetnoot323 In Scyros is gemart, en Lesbos: 't welck in tweenGa naar voetnoot324 325[regelnummer] d'AEgeesche golven klieft. Soo haest hy was geblevenGa naar voetnoot325 Stond Troiens val beducht waer heen hy sich wou geven.Ga naar voetnoot326 Al waert ghy schoon gereet te schencken in der daedGa naar voetnoot327 Hetgeen hier word geeyscht, noch komt het al te laet. 'T lot heeft den vorsten ree hunn' prijsen toe gaen leggen.Ga naar voetnoot329
[pagina 551]
330[regelnummer] Wie kan soo kleyn een' loon so groot een' deugde ontseggen?Ga naar voetnoot330 Verdiende hy luttel, dien gelast den krijgh alomGa naar voetnoot331 Te vlieden, en gerust met langen ouderdom Sijn' tyd te brengen door, om sonder schrick en beven, Den ouden Nestor, en sijn' jaeren t'overleven,Ga naar voetnoot334 335[regelnummer] De moederlijcke list nochtans, en 't vrouwekleedGa naar voetnoot335 Afleyde, en door 'tgeweer sich willigh man beleed.Ga naar voetnoot336 Wanneer dat Telephus oploopende, en vermetelGa naar voetnoot337 Door sijn ongastvry rijck, en Mysiaenschen setel Den pas geweygert had: sijn' koninglijcke wondGa naar voetnoot339 340[regelnummer] Verwt d'onervarene hand, die namaels hy bevond Soo soet als streng in't eerst. Self Theben most beswijcken.Ga naar voetnoot341 De vorst Eëtion verovren sien sijn' rijcken:Ga naar voetnoot342 En kleyn Lyrnessos, dat aen't hoogh geberghte leyd,Ga naar voetnoot343 Leet diergelijcken val: en 't land wiens naem verbreyd 345[regelnummer] Door 't vangen van de maeghd Briseïs is geworden: En Chryse, d'oorsaeck dat de Griecxsche vorsten morden,Ga naar voetnoot346 En lagen overhoop, en Tenedos befaemt:Ga naar voetnoot347 En dat het Thracier vee in vruchtbaerheyd vernaemt,Ga naar voetnoot348
[pagina 552]
Met vette weyden voed: en Cilla onder andreGa naar voetnoot349 350[regelnummer] Apollo toegewyd. Wat wil ick na malkandre Ophaelen alle steên, die rijck van vee, en volck, Caïcus door den vloed verhoogende sijn' kolck,Ga naar voetnoot352 Met wintervocht bespoelt. Soo groote nederlaegen,Ga naar voetnoot353 En veeler volcken schrick, en steden neergeslagen,Ga naar voetnoot354 355[regelnummer] Gelijck voor dwarrelwind verstuyft het lichte stof, Sou sijn eens anders roem, en alderhooghste lof: Achilles de'et ter loop. Soo quam mijn vader trecken.Ga naar voetnoot357 Die wtgevoerde krijgh, de val soo veeler pleckenGa naar voetnoot358 Toerusten heet by hem: dat ick hier by niet voeg' 360[regelnummer] Syne andre feyten, was een Hector niet genoegh?Ga naar voetnoot360 Mijn vader Ilium verwonnen heeft; ten lesten Komt ghy, en doet niet meer als breecken sijne vesten. Het lust my op dit pas eens door den drang te gaenGa naar voetnoot363 Van vaders hoogen lof, en wydberoemde daên: 365[regelnummer] Lagh Hector niet gevelt voor 's eygen teelders oogen,Ga naar voetnoot365 En Memnon voor sijn ooms? Om wien sich quam vertoogenGa naar voetnoot366 De moeder in een' schijn heel anders dan sy plagh,Ga naar voetnoot367 En met haer' dootse verwe aenvoerde een' droeven dagh.Ga naar voetnoot368 Self d'overwinner heeft een' afschrick van het voorbeeld 370[regelnummer] Syn'r eyge daed: waer door Achilles merckt en oordeelt Dat Godenkinders oock geraecken aen hun end.Ga naar voetnoot369-371 Penthesilea doen ten sadel wtgerent,Ga naar voetnoot372 Der Griecken jongste schrick gevallen is ter Aerde.Ga naar voetnoot373
[pagina 553]
Indienghe Achilles deughd wilt schatten na heur' waerde, 375[regelnummer] Al eyschte hy Argos puyck, of een' Myceensche bruyt,Ga naar voetnoot375 Ghy sijt daer toe verplicht. Hoe twyffeltghe? spreeck wt: En staetghe het noch niet toe? wat salmen langer wachten? Is 't wreedheyd Priaems saed voor Peleus soon te slaghten?Ga naar voetnoot378 Ghy vader hebt wel self uw' dochter om HeleenGa naar voetnoot379 380[regelnummer] Geoffert: 't geen ick eysch is al gebeurt voor heen.Ga naar voetnoot380 Agamemnon: 'T is jonger lieden feyl sijn' moed niet in te toomen.Ga naar voetnoot381 Dit vier der eerste jeughd heeft andere ingenomen,Ga naar voetnoot382 Door een gemeen gebreck: doch Pyrrhus word vervoertGa naar voetnoot383 Door vaders aerd, die hem sijn' korsle sinnen roert.Ga naar voetnoot384 385[regelnummer] 'K heb dreygen grof en groot, en heete oploopentheden Uws vaders eertyds wel met koelen moed geleden.Ga naar voetnoot385-386 'T voeght wel die veel vermagh dat hy wat meerder lyd.Ga naar voetnoot387 Wat wiltghe d'eedle schim eens vorsten, die den nyd Doet vlieden voor sijn' faem, besoedlen, en bespatten 390[regelnummer] Met grouwelijcke moord? dat hoortmen eerst te vatten,Ga naar voetnoot390 Waer d'overwinner toe verplicht is met bescheyd:Ga naar voetnoot391 Wat hem te dulden staet die overwonnen leyd.Ga naar voetnoot392 Geweldige heerschappy hielt niemand lange staende:Ga naar voetnoot393 Gematigde duurt langst; en hoe dat meer 't opgaende, 395[regelnummer] En steygerende lot der sterffelijcken maghtGa naar voetnoot395 Om hoogh verheven heeft, en opgevoert met kraght:
[pagina 554]
Te meerder het betaemt, om niet te sijn bedrogen,Ga naar voetnoot397 's Gelucx besitter sich te houden ingetogen:Ga naar voetnoot398 Voor veelerley gevaer te ziddren op sijn' troon, 400[regelnummer] Mistrouwende de gunst van al te milde Goon. In't winnen ick bevond hoe 't alderbraefst in 't brallenGa naar voetnoot401 Lagh in een' oogenblick bestelpt, en neergevallen.Ga naar voetnoot402 Maeckt Ilium te trots onse opgeblase siel?Ga naar voetnoot403 De Grieck staet op die plaets daer Troie stond eer 't viel. 405[regelnummer] Ick plagh wel eer, ick ken 't, eens anders staet te hoonen,Ga naar voetnoot405 En maghteloos mijns selfs op purpre sluyerkroonen,Ga naar voetnoot406 En op mijn maghtigh rijck te snorcken sonder maet:Ga naar voetnoot407 Maer lots liefkoosery, die andren op hunn' staetGa naar voetnoot408 Met trotsheyd kroppen sou, en prickelen de dwaesen,Ga naar voetnoot409 410[regelnummer] Die kneusde my den moed. Maeckt Priaem opgeblaesen,Ga naar voetnoot410 Of moedigh onsen geest? of soude ick waenen dat De parrelrijcke staf, 't gewaed van purper sat,Ga naar voetnoot412 Meer sijn als d'ydle schijn, bedeckt met valsch vergulsel, En glans van luttel duurs? en hayr verciert met hulsel 415[regelnummer] Van eenen boosen band? Eene onverhoedsche ramp,Ga naar voetnoot414-415 Doet dese pracht, en prael verdwynen, als een' damp: Misschien word hier vereyscht nocht bloedigh sweet, nocht hygen,Ga naar voetnoot417 Nocht duysend schepen, nocht tien jaeren bloedigh krygen: Soo traegh een ongeval hangt elck niet over 't hoofd.Ga naar voetnoot417-419
[pagina 555]
420[regelnummer] 'K wil hier wel rond in gaen, en datghe dit gelooft,Ga naar voetnoot420 O waerde vaderland! 't sy met uw welbehaegen: Het was mijn toeleg wel verheert, en neergeslaegenGa naar voetnoot422 Te sien den Phrygiaen: de Goddelijcke wal,Ga naar voetnoot423 En toorens Hemelhoogh, tot hopeloosen val 425[regelnummer] Te brengen nimmermeer: maer och! wat toom kan stuurenGa naar voetnoot425 Soldaeten heet op wraeck, en d'overhand aen d'uurenGa naar voetnoot426 Der blinde nacht vertrout. Al 't onrecht, al het leetGa naar voetnoot427 Dat yemand scheen te fel, of onbehoorlijck wreed Wt toorne, en duyster quam: waerin de gramschap woedighGa naar voetnoot429 430[regelnummer] Haere eyge dolheyd terght, en 't swaerd, 't welck eens voorspoedighGa naar voetnoot430 Besmet in 's vyands bloed, een dolle lust bevat. 'T geen overblyven kan van d'omgekeerde stadGa naar voetnoot432 Laet blyven, strafs genoegh genomen van ons euvel,Ga naar voetnoot433 En niet dan al te veel. Dat nu door't stael noch sneuvelGa naar voetnoot434 435[regelnummer] Een' koninglijcke maeghd, geschoncken aen het grafGa naar voetnoot435 Ten gaeve, en d'asschen sprenge, en dat een' moord soo strafGa naar voetnoot436 Den naem van bruyloft voere: Ick sweer 'k salt nimmer dulden.Ga naar voetnoot437 My druckt de last alleen van d'algemeene schulden.Ga naar voetnoot438 De geen die 't quaed niet keert, wanneer hy 't keeren kan, 440[regelnummer] Het sondigen gebied.Ga naar voetnoot440 Pyrrhus: Sal vaders schimme dan Niet hebben eenigh loon. Agamemnon: Hy sal, maer na betaemen: Met lofsang sullense hem verheffen all' te saemen:
[pagina 556]
Wtheemsche landen sal sijn naem, en groote moed Doorklincken wyd en sijt. Indien vergoten bloed 445[regelnummer] Verstorvene asch verquickt, of stilt der geesten jamren: Hack af den vetten hals der Phrygiaensche lamren, En kudden blanck van wol: laet vloeyen over 't veld 'T bloed, daer geen' moeder om in rou, en traenen smelt. Wat vreemde wyse is dit! wanneer is menschenlevenGa naar voetnoot449 450[regelnummer] Ter wtvaert van een' mensch' ten besten oyt gegeven? Verschoon uws vaders naem van haet en nyd, wiens lijckGa naar voetnoot451 Ghy eeren wilt met bloed. Pyrrhus: O blaeskaeck! als het rijckGa naar voetnoot452 Uw hart met voorspoed hooght. O bloodaert snel in't vlughten!Ga naar voetnoot453 Wanneerder ritselt slechts een wind van krijghsgeruchten. 455[regelnummer] O vorstendwingeland! is dan uw wulpsche sinGa naar voetnoot455 Al wederom ontvonckt door brand van nieuwe min, En maeghdensnoepery? Staet ons altyd te wijckenGa naar voetnoot457 Van ons' gerechtigheyd, en u den buyt te strijcken?Ga naar voetnoot458 'K sal met dees' rechtehand Achilles tombe voênGa naar voetnoot459 460[regelnummer] Met bloed aen hem verlooft, op dat het streck' tot soen:Ga naar voetnoot460 'T welck soo ghy't ons ontseght, en derft hier tegens blaffen,Ga naar voetnoot461 Een' grootere offerhand sal ick den held verschaffen, En waerdigh Pyrrhus hand. Mijn swaerd toeft veel te langGa naar voetnoot463 Van 'skonings neerlaegh, die 't den Griecken maeckt so bang.Ga naar voetnoot464 465[regelnummer] De schimme van Priaem verwacht vast na een' macker.Ga naar voetnoot465 Agamemnon: Dat's Pyrrhus hoogste roem, dat hy sijne handen wackerGa naar voetnoot466
[pagina 557]
In 't bloed gerept heeft van dien afgeleefden heer,Ga naar voetnoot467 Wiens smeecken had versacht sijn' vader self wel eer. Pyrrhus: Ick weet dat die sijn' knien voor mynen vader buygde,Ga naar voetnoot469 470[regelnummer] Hem vyand was met een: maer Priaem self betuygde Sijn' demoed in persoon: ghy van de vrees vermastGa naar voetnoot471 Kent u niet stout genoegh te bidden: maer belastGa naar voetnoot472 Uw' saeck den Ithakois, en Ajax uw' gebeden, Nocht dorst uw' vyand noyt eens onder oogen treden. Agamemnon: 475[regelnummer] Uw vader, ick beken 't, doen geene vrees bevingGa naar voetnoot475 Als 't heyr die neerlaegh leed, de vloot aen koolen ging:Ga naar voetnoot476 Log lagh hy, luy, en leegh, en dacht op krijgh nocht wapen, Maer bleef aen 't soet geluyt der snaeren sich vergaepen. Pyrrhus: De dappere Hector doen uw' wapens heeft veracht,Ga naar voetnoot479 480[regelnummer] En vreesde Achilles sang meer als uwe oorlooghsmaght: En in soo groot eene angst, die yeder een deê beven, De vloot der Thessalen is ongeterght gebleven.Ga naar voetnoot482 Agamemnon: Maer by die selve vloot quam Hectors vader meGa naar voetnoot483 Wt Troien, onbeseert, in vayligheyd, en vre. Pyrrhus: 485[regelnummer] 'T is koninglijck een' vorst sijn' adem wat te geven.Ga naar voetnoot485 Agamemnon: Ghy maeckte hem ademloos, en holpt hem om het leven.Ga naar voetnoot486
[pagina 558]
Pyrrhus: Vaeck een medoogende hart de dood voor 't leven geeft.Ga naar voetnoot487 Agamemnon: Die dingt na maeghdenbloed wel groot medoogen heeft. Pyrrhus: Kan maeghdenoffer u nu als een grouwel quellen?Ga naar voetnoot489 Agamemnon: 490[regelnummer] Een vorst moet boven 't bloed sijns vollecx welvaert stellen. Pyrrhus: Geen' wet gevangens spaert, of hindert hunne straf.Ga naar voetnoot491 Agamemnon: 'T geen dat geen' wet verbied raed ons de schaemt wel af.Ga naar voetnoot492 Pyrrhus: Wat den verwinner lust dat staet hem vry te plegen. Agamemnon: Wien 't meeste vry staet, die sta meest sijn' lusten tegen.Ga naar voetnoot494 Pyrrhus: 495[regelnummer] Ga stof soo by die geen', wien ick 't ondraeghlijck juck Van uw tienjaerigh rijck nu van de schoudren ruck.Ga naar voetnoot495-496 Agamemnon: Geeft Scyros u dien moed?Ga naar voetnoot497 Pyrrhus: Dat vry van broedren schandt is. Agamemnon: Dat wechduyckt in de zee? Pyrrhus: Die onse bloedverwante is.Ga naar voetnoot498 Uw vaders adel, en uw ooms is wel bekent.
[pagina 559]
Agamemnon: 500[regelnummer] Ghy die geteelt sijt van een' maeghd ter sluyck geschend,Ga naar voetnoot500 En van Achilles, die noch voor geen' man moght strecken.Ga naar voetnoot501 Pyrrhus: Van dien Achilles, die des Hemels hooge pleckenGa naar voetnoot502 Nu veylighlijck bewoont, en waer hy slaet sijn oogh Sijn' stamme siet verspreyd. Iupijn die sit om hoogh,Ga naar voetnoot504 505[regelnummer] In d'afgrond AEacus, en Thetis in de baeren.Ga naar voetnoot505 Agamemnon: Van dien Achilles die ter hellen is gevaeren Door Paris hand gedood. Pyrrhus: Wien niemand van de Goon In't stryden hand voor hand oyt heeft het hoofd geboon.Ga naar voetnoot508 Agamemnon: De maght ontbreecktme niet om uwen mond te snoeren, 510[regelnummer] En driestigheyd met straf: Doch 'k ben gewent te voerenGa naar voetnoot510 Een swaerd, dat spaeren kan een' die het overmagh.Ga naar voetnoot511 Dat Calches tolck der Goon koom liever voor den dagh. Eyscht 't noodlot dese moord, ick sal het stuck gedoogen.Ga naar voetnoot513 Ghy die de Griecxsche vloot wt Aulis hebt getoogen,Ga naar voetnoot514 515[regelnummer] En onsen toght gespoeyt: Ghy die den Hemel doetGa naar voetnoot515 Ontsluyten door uw' konst: Wien 't ingewant, en 't bloedGa naar voetnoot516 Der dieren is bekent: Ghy wien 't gekraeck des Hemels,Ga naar voetnoot517 En langgesteerte star, met nasleep vol gewemels,Ga naar voetnoot518
[pagina 560]
Des noodlots raed ontdeckt: wiens mond, en woorden myGa naar voetnoot519 520[regelnummer] Soo dier staen, Thestors soon! Goods wil ontdeck ons vry,Ga naar voetnoot520 En stier ons met uw' raed.Ga naar voetnoot521 Calchas: Het noodlot bied den Greecken Weer aen, om d'oude vracht, de wegen op te breeckenGa naar voetnoot522 Die nu gesloten sijn. Dat dese maeghd geslaghtGa naar voetnoot523 Sy voor Achilles graf, word van de Goon verwacht:Ga naar voetnoot524 525[regelnummer] En Pyrrhus moet de bruyt [in sulleke gewaeden Als in Thessalien tot haeren bruygom traden De maeghden nieu gehuwt: Als een' Myceensche vrou, Of eene Ioonsche bruyt gaet tot haere eerste trou]Ga naar voetnoot528 Sijn' vader brengen toe. So huwtse na betaemen:Ga naar voetnoot529 530[regelnummer] Maer dit is 't niet alleen dat onse schepen t'saemen Doet marren op de ree: het noodlot vordert nu,Ga naar voetnoot531 En eyscht een eedler bloed Polyxena! dan't uw. Laet Hectors soon geplet ten toorentrans wt vallen,Ga naar voetnoot533 Soo magh de vloot op zee met duysend seylen brallen.Ga naar voetnoot534 Rey: 535[regelnummer] Sou 't waerheyd sijn, of gaet het kreupel,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot535 En paeytmen het bedeest gepeupel Met sproockjes, en met ydelheyd,Ga naar voetnoot537 Op dat het niet in deughd verslimme:Ga naar voetnoot538
[pagina 561]
Als 't waent dat des verstorvens schimmeGa naar voetnoot539 540[regelnummer] Noch leeft, als 't lijf begraven leyd?Ga naar voetnoot540 Wanneer 't gesicht al is gebroken, En d'eegemael 't oogh heeft geloocken,Ga naar voetnoot542 En dat de jongste, en laeste dagh Der Sonnen glans heeft afgeschoten,Ga naar voetnoot544 545[regelnummer] En in den emmer sijn geslootenGa naar voetnoot545 De treurige asschen met beklagh. En baet het niet sijn' siel, en leven In't wterste aen het graf te geven:Ga naar voetnoot548 Maer moet, vol jammers en verdriet, 550[regelnummer] D'ellendige noch langer swerven?Ga naar voetnoot550 Of sterven wy geheel door 't sterven, En gaet de gansche mensch tot niet?Ga naar voetnoot552 Wanneer de geest, met blyvende' aessemGa naar voetnoot553 Gemengt, wijckt in der wolcken waessem:Ga naar voetnoot554 555[regelnummer] En dat de toorts de naeckte leênGa naar voetnoot555 Geblaeckert heeft? Al wat in't daelenGa naar voetnoot556 Of rijsen, met haere heldre straelen, De Son beschijnt, en kent met een:Ga naar voetnoot558 Al wat de zee met wufte baerenGa naar voetnoot559 560[regelnummer] In eb of vloed bespoelt, de jaeren Wechrucken snellijck, en geswind: Gelijck Pegaes, met vlugge pennen,
[pagina 562]
Gewoon door 's Hemels blaeu te rennen, Ontloopt de sweepen van den wind.Ga naar voetnoot560-564 565[regelnummer] Met sulck een' dwarling als daer swierenGa naar voetnoot565 De tweemael ses gestarnde dieren:Ga naar voetnoot566 Met sulck een' loop, als d'opperheer Der starren d'eeuwen staegh doet draeyen:Ga naar voetnoot567-568 Als Hecate met slimme swaeyenGa naar voetnoot569 570[regelnummer] Dwaelt om het aerdrijck op en neer: Soo sietmen ons na'et ende draeven.Ga naar voetnoot571 Die eens den stroom [waer by dat staevenGa naar voetnoot572 De Goon hunne eeden] heeft genaeckt, Is nergens meer: gelijck het roocken 575[regelnummer] Van heeten brand, na dampigh smoocken Der korte streecke wt 't oogh geraeckt.Ga naar voetnoot573-576 Gelijckmen door de noordervlaegen De wolcken, die wy swanger sagenGa naar voetnoot578 Soo daetelijck, siet dwynen weêr: 580[regelnummer] Alsoo sal oock dees geest vervloeyen, Die 't lijf bestierde, en sal sich spoeyen Tot niet te smelten meer en meer.Ga naar voetnoot582 Hier namaels isser niet te wachten. De dood is niet. De dood wilt achtenGa naar voetnoot584 585[regelnummer] De jongste pael van 's levens baen.Ga naar voetnoot585 Begeerigh hart, houd op van hopen: Bekommert volck, uw' sorg laet loopen, En alles voorts sijn' gang laet gaen. Vraegt yemand waer de doode vaeren?Ga naar voetnoot589
[pagina 563]
590[regelnummer] Ter plaets daer d'ongeboore waeren. De Ga naar margenoot† bayert, en de graege tyd Verslinden ons: het is onfeylbaer. De dood is een, en gants ondeylbaer:Ga naar voetnoot593 Die siel soo wel als lichaem slyt.Ga naar voetnoot594 595[regelnummer] Het rijck van Pluto, d'helsche straffen,Ga naar voetnoot595 En Cerberus die met sijn blaffenGa naar voetnoot596 De stramme deuren gade slaet,Ga naar voetnoot597 Sijn niet dan ydele geruchten,Ga naar voetnoot598 En woorden, diemen niet moet vruchten,Ga naar voetnoot599 600[regelnummer] Ia malle droomgelijcke praet.	voetnoot271-272 Zowel toen de Grieken Troje gingen veroveren, als toen ze 't veroverd hadden, werden ze door 'n godheid om een of andere schuld verhinderd uit te zeilen. voetnoot274 Wat God: welke godheid. voetnoot276 Een omwaerschijnlijck spoock...: 'n verschijning, 'n droomgezicht, die geen schijn van waarheid heeft en ongewoon is (meer dan gewoon). voetnoot278 begost te hoogen: begon omhoog te komen, te rijzen (begost vooral Brab. bijvorm van begon). voetnoot279 streeck: bestreek, bestraalde. voetnoot281 Als: toen. voetnoot283 't verheven woud geparst: 't hoge woudgeboomte gebeukt. voetnoot284 met een' barst: met 'n krak. voetnoot285 smelt in morseling: zakt weg in puin (in 'n vermorzeling van stenen). voetnoot286 met eenen: meteen. voetnoot287 Thetis: 'n zeegodin; haer' eygen soon: Achilles. voetnoot288 En brengt haar golven tot kalmte, bedaart de zee. voetnoot289 haere holen, en 't wanschapen: haar afschuwelike holen (veel voorkomende zinsvorm, letterlik: haar holen en 't afschuwelike); uitspr. haar olen. voetnoot290 Erebus: de god van de duisternis, naar wie ook wel de onderwereld genoemd wordt. voetnoot291 na'et volck om hoogh bedeest: naar 't verschrikte volk in de bovenwereld. voetnoot293 Scyros hartogh: de legeraanvoerder van Scyros, Achilles; Scyros: 'n eiland in de AEgese zee, waar ie zich vóór de Trojaanse oorlog ophield; soo als hy den aentoght mende: zoals hij de aanval leidde. voetnoot294 de strenge Thracier bende: de sterke troepen der Thraciërs. voetnoot296 doen: toen; Neptunus soon d.i. Cycnus. voetnoot298-299 Slaat op 't begin van de 21e zang van de Ilias, waar Achilles bij de rievier de Skamander of Xanthus 'n groot bloedbad aanrichtte, zodat de stroom door de lijken versperd werd. voetnoot300 wad: bedding; verkropt: overvuld; zie Ilias 21: vs. 216-220. voetnoot301 na sijn' wtgang vraegen: z'n uitmonding trachtte te vinden (naar de zee). De rievier ging namelik buiten z'n oevers (Ilias 21:233-271). voetnoot302-303 zie Ilias 22:395-404; met de dood van Hektor was ook de val van Ilium of Troje beslist; Achilles sleepte Hektor's lijk achter z'n oorlogswagen. voetnoot304 vergrimde: grimmige. voetnoot305 De geest van Achilles zegt dit tegen Talthybius; Onaerdige: ontaarde; ontdraeght: ontneem. voetnoot306 mijn' deughd: m'n dapperheid; verbonde zonder n, zie Dl. 1, blz. 781 op vs. 2. voetnoot307 Ontmeert: maak los (meren vast leggen van vaartuigen aan de wal). voetnoot309 verlooft: als bruid aan Achilles' as (zie vs. 435-437). voetnoot310 geslaght: met 't zwaard gedood; wassche: de schuldvlek afwast. voetnoot311 brack hy den dagh in tween: vernietigde hij (voor zich) 't daglicht (Vondel heeft gelezen vs. 197: divisit diem, scheide hij van 't daglicht, zoals sommige teksten hebben). voetnoot312 beneen: naar beneden. voetnoot313-314 Nauweliks in de afgrond verdwenen, sloot hij de gruwelike afgrond met de samenvallende aarde; na het spoocken: na de verschijning van z'n schim; toen z'n schim weer verdwenen was. voetnoot316 meyr: zee (met Antwerpse wije ee-uitspraak; mort: murmelt, kabbelt. voetnoot317 Tritons zijn zeegoden; zie Dl. 1, blz. 780 op vs. l; wt het diep: van uit de volle zee (ab alto). voetnoot318 't bruyloftslied voor Achilles en zijn bruid Polyxena (zie vs. 309 en 435-437). voetnoot319 Toen gij op 't punt waart vol vreugde met uw schepen de zee in te varen; (seyl' afkorting van seyle ouwe 3e n.v. enk.: met blij zeil). voetnoot320 in den sin: in uw gedachte. voetnoot321-322 Door de hand van hem alleen zijn Troje's wallen geschokt, en zo ten laatste gesloopt en verwoest. voetnoot323 geboet: verbeterd, ingehaald (z'n werkeloosheid). voetnoot324 Om Achilles voor't spoedige sterflot te bewaren, dat hem voor Troje wachtte, had z'n moeder hem naar 't eiland Scyros gezonden waar hij onder 't gevolg van Deidameia, dochter van koning Lykomédes, in vrouwekleren verborgen bleef (zie vs. 335, 339); voordat ie zich bij de andere Griekse vorsten aansloot, verwoestte hij Lesbos, dat midden in de AEgése Zee ligt. voetnoot325 Zo gauw hij (in de strijd) gebleven was, zo gauw hij dood was. voetnoot326 Was de val van Troje onzeker, naar welke kant die val zou zijn, d.i. door wie die val gebeuren zou; stond beducht: was beducht, stond in twijfel; waer heen hy: d.i. de val ('t Lat.: [Troja] dubia quo caderet, stetit, vs. 208). voetnoot327 Al... schoon: ofschoon; gereet: bereid (nml. om Polyxena aan de gestorven Achilles als bruid toe te kennen). voetnoot329 ree (reede): reeds; hunn' prijsen...: hun aandeel in de buit, hun prijzen toe gaan kennen (prijs: buit). voetnoot330 deugde: dapperheid. voetnoot331 dien gelast: aan wie bevolen was; Achilles zou'n lang maar roemloos leven hebben of 'n kort maar roemrijk; z'n moeder wenste 't eerste, en trachtte hem daarom aan de Trojaanse oorlog te onttrekken. voetnoot334 Nestor, de Griekse held, die ongeveer 100 jaar leefde; sijn' jaeren: z'n leeftijd (van Nestor). voetnoot335 Zie aantekening op vs. 324; aan de list van z'n moeder 'n einde maakte, en z'n vrouwekleren aflegde. voetnoot336 En door 't wapen gewillig z'n mannelikheid toonde; Ulysses die naar hem op zoek was, had zich als 'n kramer verkleed en ventte sieraden; toen hij bij de hofdames stond te verkopen, verried zich Achilles door aanstonds naar 'n wapen onder de koopwaren te grijpen (zie vs. 324). voetnoot337 Télephus: Télephos, koning van Mysië, had Achilles de doortocht geweigerd (vs. 338) en raakte met hem slaags; oploopende: in toorn. voetnoot339 pas: doortocht; de wonde van de koning kleurt de hand (van Achilles) die nog onervaren was in de strijd, die zijn eerste strijd streed. voetnoot341 Soo soet....: zo zacht als hard in 't begin; de wond van Telephos kon namelik niet genezen volgens 't orakel, zonder hulp van de speer waarmee hij gewond was; na z'n verzoening met Achilles kreeg hij wat roest van die speer; daar liet hij 'n zalf van maken waarmee hij de wond genas. voetnoot342 Eëtion: koning van Thebe, in Troas, in Klein-Azië. voetnoot343 Lyrnessos; 'n stad in Troas, de geboorteplaats van Briséis, die door Achilles als buit werd meegevoerd. voetnoot346 Chryse: stad op de kust van Troas, waar Chryses woonde, priester van Apollo, die door Agamemnon werd beledigd toen hij z'n dochter kwam loskopen; de Grieken werden hierom door Apollo met de pest geslagen, zodat de Griekse vorsten morden tegen Agamemnon (Ilias 1e zang). voetnoot347 Ténedos: 'n eiland tegenover de Trojaanse kust, in de AEgése zee. voetnoot348 vernaemt in: beroemd om. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 354, de oude uitgave heeft achter neergeslagen 'n dubbele punt. voetnoot349 Cilla: (Killa) 'n stadje in Troas, waar 'n beroemde tempel stond van Apollo; onder andre: als veel andere steden. voetnoot352 Caïcus: 'n rievier in Kl.-Azië; verhoogende sijn' kolck: als die z'n watervloed zwellen doet. voetnoot353 Met wintervocht: met water uit de sneeuw gesmolten; Soo groote nederlaegen.... hoort bij 356; Sou zijn....: zou voor 'n ander 'n grote roem zijn. voetnoot354 en steden neergeslagen: en 't neerslaan, 't verwoesten van steden (Latijnse zinsvorm). voetnoot357 de'et ter loop: deed 't ter loops; trecken: naar Troje trekken. voetnoot358 Die wtgevoerde krijgh: de oorlog door hem volvoerd; plecken: plaatsen. voetnoot360 Was een Hector niet genoegh: was 't niet genoeg 'n Hektor overwonnen te hebben. voetnoot363 op dit pas: op dit ogenblik; door den drang te gaen....: door die opeengedrongen heldendaden te gaan (verg. ons: doorlópen). voetnoot365 's eygen teelders: van z'n eigen vader. voetnoot366 Memnon: zoon van Tithónos die 'n broer van Priamos was; voor sijn ooms: voor de ogen van zijn oom; vertoogen: vertoonen. voetnoot367 De moeder van Memnon was Eoos (Auróra), de dageraad; in een' schijn: in 'n licht. voetnoot368 verwe: kleur. voetnoot369-371 Achilles die zelf ook de zoon was van 'n godin (Thetis), schrok toen ie zag, dat ook Memnon, de zoon van 'n godin, gedood kon worden. voetnoot372 Penthesiléa daarna (doen) uit 't zadel geworpen; Penthesiléa: koningin der Amazonen. voetnoot373 jongste: laatste; zij was de laatste bondgenote die Troje te hulp kwam. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 389, de oude uitgave heeft achter faem geen komma. voetnoot375 Argos: (in de Peloponnesos) 't gebied van Agamemnon met Mycene als hoofdstad. voetnoot378 Priaems saed: 'n dochter van Priam, Polyxena. voetnoot379 uw' dochter: nml. Iphigenía die bij de afvaart geofferd werd; om Heleen: de tocht naar Troje werd ondernomen om Hélena op te eisen. voetnoot380 al: helemaal. voetnoot381 moed: hartstocht. voetnoot382 ingenomen: overmeesterd. voetnoot383 gemeen: algemeen. voetnoot384 roert: beroert. voetnoot385-386 Slaat wschl. wel op 't begin van de 1e Zang in de Ilias, waar Achilles in felle twist is met Agamemnon, en omdat Briséïs (zie vs. 345) hem door Agamemnon ontnomen werd, zich met de zijnen aan de strijd bleef onttrekken. voetnoot387 veel vermagh: grote macht heeft; wat meerder lyd: wat meer verdraagt, wat meer geduld heeft. voetnoot390 dat hoortmen....: men hoort eerst dat te begrijpen, waartoe.... voetnoot391 met bescheyd: met verstand, naar redelikheid. voetnoot392 En ook wat hem.... voetnoot393 Geweldige: gewelddadige. (Uitspr.: geweldig' eerschappy). voetnoot395 lot: geluk. voetnoot397 om niet te sijn bedrogen: om niet bedrogen uit te komen. voetnoot398 Aan de bezitter van 't geluk om zich kalm en bezadigd te gedragen. voetnoot401 In m'n overwinningen heb ik ondervonden hoe, wat 't hardst praalde en stofte.... voetnoot402 bestelpt: overstelpt, overweldigd. voetnoot403 Ilium: de overwinning op Ilium, Troje; opgeblase: trotse. voetnoot405 ick ken 't: ik erken 't. voetnoot406 maghteloos mijns selfs: machteloos over mij zelf, niet in staat mij te beheersen (Lat. zinsvorm; Seneca heeft alleen impotens vs. 267); sluyerkroonen: eigenlik tulbanden; kronen met 'n hoofdband (sluyer-); Oosterse vorstekronen (die Vondel hier ook de Griekse vorsten laat dragen). voetnoot407 te snorcken: te snoeven. voetnoot408 lots liefkoosery: de gunst van de Fortuin. voetnoot409 Met trotsheyd kroppen sou: met trots zou vervullen (kroppen: de krop vullen); prickelen: prikkelen tot hovaardij. voetnoot410 Die brak mij m'n overmoed. Zou Priamos onze geest trots of overmoedig maken. voetnoot412 De parrelrijcke staf: de parelrijke schepter; parrel bijvorm van parel; 't gewaed van purper sat: 't purpere vorstegewaad; met purper(sap) verzadigd (Lat. saturata murice; Seneca heeft dit niet hier). voetnoot414-415 en hayr....: meer zijn als haar....; met hulsel....: met 't omhulsel, van 'n onbeduidende kroonband (bedoeld is de tulband van de Oosterse vorsten, verg. vs. 406); boosen: onbeduidende (de ouwere betekenis). voetnoot417 hygen: moeizaam strijden. voetnoot417-419 Slaat op Troje dat langzaam z'n ondergang zag naderen; maar niet bij iedereen komt 't ongeluk zo langzaam (vs. 419). voetnoot420 rond in gaen: er rond voor uitkomen. voetnoot422 verheert: vermeesterd, overwonnen. voetnoot423 den Phrygiaen: de Trojaan. voetnoot425 nimmermeer: nooit. voetnoot426 d'overhand: de macht van de overwinnende. voetnoot427 Der blinde nacht vertrout: toevertrouwd aan de blinde (niets ziende, duistere) nacht; dus: de overwinnende wraakzoekende soldaten waren in de nacht niet te bedwingen. voetnoot429 Wt toorne, en duyster quam: kwam voort uit wrok die in de duisternis woedde; woedigh: woedend. voetnoot430 en 't swaerd....: en waarin (in 't duister) 't zwaard zich zelf aanhitst (terght) dat, na eenmaal voorspoedig 's vijands bloed gestort te hebben, 'n dolle moordlust heeft. voetnoot432 omgekeerde: verwoeste. voetnoot433 strafs genoegh....: er is straf genoeg genomen om 't kwaad ons aangedaan. voetnoot434 sneuvel (sneuvele): zou sterven. voetnoot435 koninglijcke: voor de uitspraak zie Dl 1, blz. 753 op vs. 1; het graf, nml. van Achilles. voetnoot436 sprenge: zou besprenkelen (met haar bloed); straf: wreed. voetnoot437 voere: zou dragen. voetnoot438 Op mij alleen drukt de last van aller schuld, wat allen misdoen (Seneca: in me culpa cunctorum redit, vs. 291). voetnoot440 Het sondigen gebied: beveelt 't kwaad doen. voetnoot449 wyse: handelwijs. voetnoot451 Verschoon.... van: spaar voor. voetnoot452 blaeskaeck: bluffer; het rijck: uw rijk, de toestand van uw rijk (Seneca: rerum secundarum status, vs. 302). voetnoot453 Uw hart met voorspoed hooght: door voorspoed uw moed doet rijzen. voetnoot455 uw wulpsche sin: uw wulpse begeerte. voetnoot457 maeghdensnoepery: verleiding van meisjes (deze verzen zijn wel 'n weerslag op de geschiedenis met Achilles' slavin en bijvrouw Briséïs, zie op vs. 385-386); Staet ons: staat 't ons, moeten wij. voetnoot458 ons' gerechtigheyd: ons recht; te strijcken: op te strijken. voetnoot459 rechtehand voor rechterhand, zie blz. 60 op vs. 114. voetnoot460 verlooft: beloofd (zie aant. op de prent. blz. 531). voetnoot461 'T welck soo...: als gij ons dit (Latijnse zinsvorm; Seneca: [Victimam] Quam si negas, vs. 308). Vondel herhaalt nog eens 't: ghy 't; derft: durft; blaffen: razen. voetnoot463 toeft.... van: draalt.... met. voetnoot464 Van 'skonings neerlaegh: met de doodslag van de koning, met de koning (Agamemnon) neer te slaan; so bang: zo lastig. voetnoot465 verwacht vast na: wacht vast op, verwacht vast 'n makker (koning als hij). voetnoot466 wacker: flink. voetnoot467 gerept: geroerd, gebaad. voetnoot469 Toen Priam Achilles kwam smeken om 't lijk van z'n zoon Hektor, werd Achilles door medelijden bewogen, en liet hem 't lijk van Hektor ter eervolle uitvaart (Ilias 24e Zang vs. 468-571). voetnoot471 van de vrees vermast: door vrees bezwaard, erg bang (vermast: van vermasten: bezwaren, beladen). voetnoot472 Erkent u zelf niet dapper genoeg om te komen vragen; toen Achilles bleef weigeren om mee te vechten (zie op vs. 385-386), zond Agamemnon Ulysses (Odusseus), koning van Ithaka (den Ithakois) en Ajax naar hem met vele geschenken ter verzoening, maar hij weigerde ze. (Ilias 9e Zang vs. 162-vlgg.). voetnoot475 doen: toen. voetnoot476 Als: toen; aen koolen ging: in brand stond; Hektor slingerde de brand in de Griekse schepen. (Ilias 8e Zang en 16e Zang vs. 122-vlgg.). voetnoot479 uw' wapens: de kracht van uw wapens. voetnoot482 Théssalen: Thessaliërs, de onderdanen van Achilles; ongeterght: onaangeroerd. voetnoot483 Achilles liet Priam ongedeerd vertrekken (zie op vs. 470); Agamemnon verwijt dit aan Pyrrhus; me: ook. voetnoot485 sijn' adem wat te geven: wat op adem te laten komen; enigsins te sparen. voetnoot486 Pyrrhus had bij de verwoesting van Troje Priam gedood. voetnoot487 medoogende hart, uitspr. meedogend'art; voor 't leven: in plaats van 't leven. voetnoot489 nu, want Agamemnon had vroeger zelf bij de heenreis z'n dochter Ifigenía laten offeren, nadat hij eerst Kalchas geraadpleegd had. voetnoot491 gevangens: gevangenen; hindert: verhindert, belet. voetnoot492 de schaemt: 't eergevoel. voetnoot494 die sta meest sijn' lusten tegen: die moet 't meest z'n begeerten intomen. voetnoot495-496 Pyrrhus smaalt dat Agamemnon in de tien jaren van Troje's beleg al heel goed zijn begeerten heeft ingetoomd: bluf daarover bij die u hier hebben bezig gezien, en die ik nu bevrijden zal (hij bedreigt hem weer, zoals in vs. 468). voetnoot497 Scyros: 'n onbetekenend eiland in de AEgese zee, waar Pyrrhus geboren werd; broedren schandt: slaat op de gruweldaden tussen de vader van Agamemnon, Atreus en diens broer Thyestes; deze pleegde echtbreuck met Atreus' vrouw, en Atreus doodde Thyestes' zoon. voetnoot498 Dat daar ergens weggedoken ligt in de zee; bloedverwante: Achilles' moeder was de zeegodin Thetis, dochter van de zeegod Nereus. voetnoot500 ter sluyck geschend: heimelik onteerd; zie aant. op vs. 324; Pyrrhus was 'n zoon van de Scyriese koningsdochter Deidameia, bij wie Achilles zich ophield. voetnoot501 moght strecken: kon doorgaan. voetnoot502 plecken: plaatsen, toppen (nml. de Olympus). voetnoot504 Sijn' stamme: zijn stam, zijn geslacht; Iupijn: Jupiter was de stamvader van zijn geslacht, de vader van AEacus (Aíakos). voetnoot505 AEacus (Aíakos) grootvader van Achilles; om z'n rechtvaardigheid werd hij na z'n dood rechter in de onderwereld (afgrond); in de baeren: in de zee. voetnoot508 hand voor hand: man tegen man (Seneca: comminus, vs. 249). voetnoot510 En driestigheyd: en uw onbeschaamdheid. voetnoot511 een' die het overmagh: iemand die het de baas is, die het aan kan. voetnoot513 het stuck: de gruweldaad. voetnoot514 Hier spreekt Agamemnon tot Calchas; deze had ook in Aulis de oplossing gegeven, wat er moest gedaan worden om uit te kunnen zeilen; getoogen: getrokken. voetnoot515 gespoeyt: bespoedigd; den Hemel: de geheimen van de Hemel, van de goden. voetnoot516 Wien 't ingewant....: die uit de ingewanden van de offerdieren de toekomst en de wil der goden kent. voetnoot517 't gekraeck: de donder. voetnoot518 En langgesteerte star: de lange staartster (verg. blz. 181 aant. op vs. 1645); met nasleep vol gewemels: met 'n nasleep vol ellendes(gewemels 2e n.v. bij vol). [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 537 de oude uitgave heeft achter ydelheyd 'n dubbele punt. voetnoot519 raed: besluit. voetnoot520 Soo dier staen: zo duur kwamen te staan (zie aant. op vs. 491); ontdeck ons vry: maak ons gerust bekend. voetnoot521 stier: bestuur, leid. voetnoot522 om d'oude vracht: voor de oude vrachtprijs; 'n zelfde prijs als de vroegere voor 10 jaar (nml. door de opoffering van 'n jonge prinses); op: open. voetnoot523 dese maeghd: nml. Polyxena. voetnoot524 Sy: worde; vande: door de. voetnoot528 Ioonsche: Ioniese (de Ioniërs zijn de Oostelike Grieken). voetnoot529 Sijn' vader brengen toe: naar z'n vader toebrengen. voetnoot531 marren: toeven. voetnoot533 Hectors soon: nml. Astyanax; geplet: verpletterd (zie aant. op de prent, blz. 531). voetnoot534 brallen: pralen, schitteren. margenoot+ [Randschrift:] In desen Rey word voorgestelt het schadelijck gevoelen der Epicureen/ en Stoicijnen/ daer sich geen Christen aen sal argeren/ te min alsoo het hier met sommige gelijckenissen eer opgepronckt/ en verlicht word/ als bewezen. Ga naar voetnoot+ voetnoot+ [In 't Randschrift: Epicureen: aanhangers van de leer van Epikúrus, 'n Grieks wijsgeer (omtrent 300 v. Kr.), die alleen 't zinnelike leven erkende, en alle geestelik leven, dus ook de onsterfelikheid van de ziel lochende; Stoïcijnen: aanhangers van de Griekse Stoa, lochenden niet 't geestelike leven in de mens, maar hingen 'n pantheïstiese leer aan, zodat zij de ziel van de mens niet beschouwden als 'n zelfstandig wezen, maar als een, dat bij 't sterven weer in de godheid opging.] voetnoot535 of gaet het kreupel: of is 't onjuist. voetnoot537 Met sproockjes, en met ydelheyd: met ijdele, bedriegelike vertelseltjes. voetnoot538 verslimme: achteruitgaat, vermindert (verslimmen: verslechteren). voetnoot539 des verstorvens schimme: de geest van de gestorvene (de schim is eigenlik volgens de opvatting der Ouden: de geest met'n ijl omhulsel in de gedaante van 't vroegere lichaam). voetnoot540 leyd: ligt. voetnoot542 d'eegemael: de echtgenoot. voetnoot544 heeft afgeschoten: heeft afgesloten (afschieten: met 'n schot afscheiden). voetnoot545 emmer: urn, lijkbus. voetnoot548 In 't wterste: bij z'n dood. voetnoot550 D'ellendige: de ellendige ziel. voetnoot552 gaet.... tot niet: gaat tot niets over, wordt vernietigd. (Hierbij sluiten onmiddelik de volgende regels aan). voetnoot553 met blyvende' aessem: met de stervende adem (blyven: sterven, vergaan; verg. hij is in de strijd gebleven). voetnoot554 waessem: nevel; Vondel heeft 't Latijn (vs. 380, 381) niet juist verstaan: cum profugo spiritus halitu Immistus nebulis cessit in aëra: als de geest bij 't wijken van de adem, in nevelen vermengd, in de lucht verdwenen is. voetnoot555 En als 't lijkvuur (toorts)....; dat: als. voetnoot556 Geblaeckert: verbrand. voetnoot558 en kent met een: en meteen, dadelik kent. voetnoot559 met wufte baeren: met telkens wisselende golven. [tekstkritische noot]TEKSTKRITIEK: vs. 564, de oude uitgave heeft achter wind 'n dubbele punt. - vs. 570, de oude uitgave heeft achter neer 'n punt. voetnoot560-564 de jaeren...: dat alles rukken de jaren snel en gezwind weg, even snel als Pégasus... de zwepende snelheid van de wind vooruit loopt; Pegaes; Pégasus, 't gevleugelde paard van Apollo's zonnewagen; pennen: vleugels. voetnoot565 Met sulck een' dwarling: met zo snelle ommezwaai. voetnoot566 De twaalf sterrebeelden van de diereriem. voetnoot567-568 d'opperheer der starren: de zon. voetnoot569 Hécate of Diana: de maan; met slimme swaeyen: met schuinse bewegingen (slimme swaeyen vertaling van obliquis flexibus vs. 390; schuins, scheef is de ouwere betekenis van slim). voetnoot571 na'et ende: naar 't einde van ons leven. voetnoot572 De stroom waarbij de goden hun eden zweren is de Styx, de rievier in de onderwereld; dus: Die eenmaal in de onderwereld is aangeland; die eenmaal gestorven is. voetnoot573-576 Zoals de rook van 'n hete brand uit 't oog verdwijnt na 't dampige walmen over 'n kleine uitgestrektheid (Lat.: fumus.... spatium per breve sordidus vs. 394). voetnoot578 swanger: vol onweer. voetnoot582 Tot niet: tot niets (niet: niets, ook in 't volgende vers). voetnoot584 niet: 't niet; De dood wilt achten: wil de dood houden, houd de dood voor. voetnoot585 jongste: laatste. voetnoot589 vaeren: heengaan. margenoot† CHAOS. voetnoot593 ondeylbaer: niet verdeeld in z'n werking, voor ziel en lichaam gelijk (individua vs. 404). voetnoot594 slyt: vernietigt. voetnoot595 Het rijck van Pluto: de onderwereld. voetnoot596 Cérberus: de helhond. voetnoot597 De stroeve poorten (van de onderwereld) bewaakt. voetnoot598 ydele geruchten: lege, verzonnen praatjes. voetnoot599 vruchten: vrezen.

Vorige Volgende

De tweede handel.

Over dit hoofdstuk/artikel

lied