De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 504]

Frederik Hendrik (1584-1647) als generaal der ruiterij van de verenigde Provinciën. - Prent van W. Delff naar de schilderij van Adriaen van de Venne.

[p. 505]

Princelied.aant.aant.^*

FREDERICK van Nassouwe

Ben ick vroom Hollandsch bloed,^{Vs. 2}

Mijn Vaderland getrouwe

Met leven lijf en goed:

Een Prince van Oranjen,

Door wapenen vermaert:

Voor Oostenrijck noch Spanjen⁷

En ben ick niet vervaert.

II.
's Lands rechten en vryheden

Ick helpen sal in zwang;¹⁰

In geen' vereende steden¹¹

Gewetens felle dwang¹²

Of tyrannye; lyen:¹³

Ick wensch de goe gemeent¹⁴

En trouwe borgeryen¹⁵

Door liefd' te sien vereent.

III.
Ick heb van kindsche dagen¹⁷

De vryheydt voorgestreen,

En 't harrenasch gedragen

Tot welvaert van 't gemeen:²⁰

Noch wil ick 't vendel sweyen²¹

Van Hollands fieren leeuw,

En met Oranje meyen²³

Bedecken wees en weeuw.

* Van 1625. Afgedrukt volgens de tekst van de uitgave in plano (Bibliographie van Vondels werken nr. 114).
Dit lied legt Vondel in de mond van prins Frederik Hendrik de nieuwe stadhouder, opvolger van Maurits die 23 April 1625 gestorven was. Vondel en zijn geestverwanten wisten dat Frederik Hendrik's godsdienstige en staatkundige opvattingen met de hunne overeenkwamen. (Onderschrift van de prent, zie aant. achterin). - Dit gedicht heeft dezelfde stroofen versvorm als 't ‘Wilhelmus’, en de tekst van de eerste stroof is maar weinig gewijzigd.

Vs. 2 vroom: dapper.

7 Oostenrijk was met Spanje in bondgenootschap (de 30-jarige en de 80-jarige oorlog liepen in elkaar).

10 helpen.... in zwang: (aan de gang helpen) zorgen dat ze weer erkend worden.

11 vereende steden: steden van de Verenigde Provinciën.

12 Gewetens felle dwang: felle geloofsdwang (van de contra-remonstranten en de Dordse synode).

13 tyrannye: spreek uit tierannije lyen: dulden.

14 de goe gemeent: 't volk (de meer algemene naam voor 't hele volk).

15 borgeryen: de burgers (van de steden).

17 Al in 1597; hij was toen 13 jaar, en bevond zich reeds in 't leger van Maurits bij Rijnberk.

20 van 't gemeen: van de gemeenschap, van 't vaderland.

21 't vendel sweyen...: 't leeuwe-vaandel zwaaien.

23 Oranje meyen: Oranje-bloesems; hier letterlik: takken van de oranjeboom; en als zinnebeeld van de helpende bescherming van de Oranjeprins; meyen: eigenlik takken van 'n meiboom, vooral meidoorn of hagedoorn.

[p. 506]

 

IV.

25

Ons' vyanden braveeren

 

In 't Westen en in 't Oost;

 

Maer in den naem des Heeren

 

Ben ick hun' maght getroost.²⁸

 

Mijn' vroomheyd is gebleken²⁹

30

By Nieupoort in den slagh;³⁰

 

Dat hart leeft onbesweken

 

In my gelijck het plagh.

 

 

V.

 

Schept moed dan Heeren Staten,³³

 

Vw Veltheer staet bereyd;

35

Die ruyters en soldaten

 

Weer na de grensen leyd.

 

Wat schrickt ghy voor of achter,

 

'tLand heeft aen d'een' sy' duyn,

 

Aen d'andre sy' den wachter,

40

En Schutsheer van den tuyn.^39-40

 

 

VI.

 

Soo ick met zege keere

 

En Spanjen dwing tot vre,⁴²

 

Singt Gode prijs en eere

 

Die voor ons' vesten stre.

45

Ick sie alree nae 't vechten

 

De maeghden mijn' banier⁴⁶

 

Ontmoeten, die my vlechten⁴⁷

 

Den lofkrans van laurier.

FINIS.

28 hun' maght getroost: moedig, sterk tegen hun macht.

29 vroomheyd: dapperheid.

30 Nieupoort: in 1600 door Maurits tegen de Spanjaarden gewonnen, waar de 16-jarige Frederik Hendrik biezondere dapperheid toonde.

33 Heeren Staten: de Staten-Generaal door wie de prins als kapitein-generaal en admiraal van de Unie was aangesteld.

39-40 den wachter, En Schutsheer van den tuyn: de leeuw, 't wakende Nederland; van den tuyn: 't bekende beeld voor de Verenigde Nederlanden. Bekend op munten en in de gevels van de admiraliteitsgebouwen is de voorstelling van de Hollandse Leeuw door 'n omheining (tuin) omgeven.

42 Vondel verwachtte dus vooral de vrede van Frederik Hendrik.

46 Bekend is uit de Bijbel en uit de klassieke oudheid, dat de jonge meisjes de overwinnaar tegengingen, om hem met zegezangen te begroeten en met lauweren te kransen.

47 Ontmoeten: tegemoet treden.