De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 497]

[Wyckzangk.]aant.aant.^*

Wyse. Periosta.

Cathryn die met Diaen ten reye gaet,¹

Die schrander gau en wonder jeuchdich siet.²
De lucht met galm van uw schalmeye slaet,³
Oft huwt uw dans aen eenich vreugdich liet,
Of bloemen leest dicht langs de waterkant,
En Faunus Pan, en menich Sater brant.⁶

Of uw Godes ten dienst vaeck veerskens smeed,⁷

Of jageres der honden koppels leyd,
En volgt haer sleep, en in uw' leerskens treed,⁹
Als d'uchtend silvren dau en druppels spreyd,
Wanneer de nacht wyckt door verborgen nood,¹¹
De schemering en t'liefelyck morgenrood.¹²

Seght wack're Nymph, die kruyt en rooskens plet,¹³

Wat lust uw' jeught aen Phoebus suster bindt,¹⁴
Wiens spoor ghy volght, daer sy haer brooskens set,¹⁵
Ist om dat ghy dy dus geruster vindt,¹⁶
En schept geneugt als ghy aen 't jagen tyt,¹⁷
Te steuren 'twilt dat uwe lagen myd.¹⁸

* Van 1625. Afgedrukt volgens de tekst achter de 2e uitgave van Stryd of Kamp, Tusschen Kuyscheyd en Geylheyd. t'Amsterdam, Ghedruckt by Iacob Calom. Boeckvercooper, woonende op 't water in de vyerige Kalom. 1625. In de verzamelbundel Minne-plicht. ende Kvysheytskamp. T'Amsterdam, Bij Iacob Aertsz. Calom. A^o CIƆ IƆ C XXVI [1626]; zonder afzonderlike tietel onder 't algemene hoofd Geestige Liedekens op blz. K 8 achterkant.
De tietel Wyckzangk: Zang van de Wijk, de Bever-wijk, waar 't landgoed der Baecken lag, - geeft Vondel niet hier, maar in Verscheide Gedichten van 1644, blz. 357.

1 Cathryn: Catharina Baeck (zie blz. 489); zij wordt aangesproken in de 2 eerste strofen, dan volgt pas in vs. 13 Seght...; die met Diaen ten reye gaet: die met Diana (de godin van de jacht) in gezelschap gaat, die in Diana's gevolg gaat.

2 gau: wakker; siet: er uit ziet.

3 schalmeye: schalmei, rietfluit.

6 Faunus: bosgod; Sater ook 'n soort bosgod; Pan: de herdersgod; brant: in liefde ontsteekt.

7 Of versjes maakt op de jacht en op Diana.

9 In Diana's gevolg meegaat, en in uw (jacht)laarsjes met haar uittrekt.

11 verborgen nood: geheime noodzaak.

12 De schemering: voor de (ochtend)schemering.

13 plet: plattreedt.

14 Phoebus suster: Apollo's zuster Diana, die ongehuwd bleef.

15 Wiens: wier; brooskens: (jacht)laarsjes.

16 geruster: moediger; dy vindt: u bevindt.

17 tyt: trekt (van tijen, toog, getogen).

18 Te steuren: om op te jagen.

[p. 498]

 

Wat lust kan 't syn te volgen winden gau,¹⁹

20

Ter jacht en voor den beet van t'wilde swyn,

 

Te duchten dan in els oft linden schau,²¹

 

Schier ademloos te wenschen stil te zyn,²²

 

Wat lust is 't als u rey te gader dringt,²³

 

En hygt na 't nat dat uyt syne ader springt.²⁴

 

25

Tis gruwelyck onnoosler dieren hol,

 

Kryg aen te doen en tgroen te sprengen rood

 

Van heyligh bloedt en dus te swieren dol,²⁷

 

Int bosch en voor u vrou te brengen dood,²⁸

 

Haes hind of hert, dat in syn nooden vaeck,

30

Veel tranen schreydt, en weckt der goden wraeck.^29-30

 

 

Comt schuwe maegd uyt s'wouts schuylwincklen voort,³¹

 

Leg af tgeen bet der krygerinnen past.³²

 

Spriet boog en pylen diemen rinckelen hoort,

 

Leent wyse t'oor, aenvaert der minnen last,³⁴

35

Doolt met de rest en borgers seden hout,³⁵

 

Daer Venus volckryck groote steden bout.

 

 

Eer Cynthia schept uyt haer broeders schyn,³⁷

 

Tot negenwerf een rond geweven vlam,

 

Sult gy getelt met andre moeders syn,³⁹

40

Als 't zieltge dat uyt vw zyn leven nam,⁴⁰

 

Hangt aen u speen en koost en dertel steent,

 

Of in u schoot van weelde spertel beent.

 

 

I.V. Vondel.

19 winden gau: vlugge hazewinden.

21 Te duchten, terwijl ge (op de loer) wegduikt in de schaduw (schau) der bomen.

22 De adem te willen inhouden van angst.

23 u rey: uw (schaar), gevolg.

24 En hijgt naar 't ogenblik dat 't dier gewond neerligt.

27 heyligh: aan goden gewijd.

28 u vrou: uw meesteresse; te brengen dood aan haas....

29-30 Volgens 't oude volksgeloof schreit 't hert, als 't getroffen is.

31 schuwe: (u schuilhoudende) schuchtere; -wincklen: -hoeken.

32 bet: beter (bet ouwere vorm); der krygerinnen: aan de krijgerin (ouwe 3e n.v. enkelv.).

34 der minnen: van de liefde (ouwe 2e n.v. enkelv.).

35 Ga om met de rest, en volg burgerlike, maatschappelike zeden.

37 Cynthia: Diana als godin van de maan; haer broeder: Cynthius, Apollo of de zon, de Cynthiese worden ze genoemd naar de berg Cynthus (Kunthos) op 't eiland Delos, waar ze geboren waren.

39 met: bij.

40 't zieltge: 't zieltje; zieltge ouwere Holl. verkleiningsvorm (mogelik hier nog met de ouwe uitspraak zieltch(j)e).

TEKSTKRITIEK: vs. 23 is 't als, de oude uitgave heeft is als.