De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 481]

Op het verongelucken van Doctor Roscius.aant.^*

Zyn Bruit t'omhelzen, in een beemt, bezaait met roozen,

Of in het zachte dons, is geen bewijs van trouw:
Maar springende in een meir, daar 't water stremt van kou,
En op de lippen vriest, zich te verreuckeloozen;⁴

Dat 's van twee uiterste het uiterste gekozen:⁵

Gelijck mijn Roscius, beklemt van druk en rouw,
In d'armen houdt gevat zijn vrucht, en waarde vrouw,⁷
En gloeit van liefde, daar 't al kil is, en bevrozen.

Zy zuchte; och lief, ik zwijm. ik sterf. ik ga te gront.

Hy sprak: schep moed, mijn troost, en ving in zijnen mont
Haar' adem, en haar ziel. zy hemelde op zijn lippen.¹¹

Hy volght haar bleecke schim naar 't zaligh paradijs.

Vraagt yemant u naar trou, zoo zeg; zy vroos tot ys,¹³
En smolt aan geest, en hy ging met haar adem glippen.¹⁴

* Van 1624. Afgedrukt naar de tekst in I.V. Vondels Verscheide Gedichten; CIƆIƆCXLIV, blz. 61; onder Klinkdichten.
Dr. Antonie Jacobsz Roscius geboren in Hoorn in 1594, was predikant bij de Waterlandse Doopsgezinden in Hoorn, en dokter in de geneeskunde (zie vlg. blz.); hij was 'n oudere broer van Lambert Jacobsz (zie blz. 397). Hij maakte 'n sleetocht over 't ijs naar Amsterdam met zijn vrouw en dochtertje, zij zakten door 't ijs; 't jonge kindje werd dood door hem opgehaald, en zij beiden stierven kort na hun redding (in Januarie 1624).

4 zich te verreuckeloozen: zich te verwaarlozen, zijn leven te wagen (voor reuckeloos zie voorgaand gedicht blz. 480 vs. 11).

5 van twee uiterste het uiterste: van twee uitersten 't onaangename uiterste.

7 zijn vrucht, en waarde vrouw: zijn kind en zijn lieve vrouw.

11 zy hemelde....: zij ging naar de hemel, op zijn lippen haar laatste adem uitblazend.

13 vroos: vroor (vroos oorspr. vorm).

14 En smolt aan geest: smolt weg tot geest, werd geest; hy ging met haar adem glippen: zie aant. op vs. 11.

[p. 482]

Op Rosciusaant.^*

Hier hebdij Roscius, door trou verongeluckt,^{Vs. 1}
Dat niet een Christen hert, maer heele Kercken druckt:²
Op wien Gods gaven vroegh als druppels nedervielen,³
En was gesalft tot troost van lichamen en zielen.⁴
Der kruydren kracht hy vergde, en voor het lichaem las,⁵
En door 't beschreven Woord de krancke ziel genas.⁶

* Waarschijnlik van 1624. Afgedrukt naar de gegraveerde tekst onder zijn portret, hierboven weergegeven. (Bibliographie van Vondels werken, nr. 746).
't Randschrift om 't portret luidt: Anthonius Iacobi Roscius Hornae quondam verbi divini minister, et medicinae doctor. Natus A^o 1594. Denatus A^o 1624. d.i.: Antonie Jakobszoon Roscius, eertijds in Hoorn verkondiger van 't goddelik woord, en dokter in de geneeskunde. Geboren in 1594, gestorven in 1624 (natus-denatus, met dezelfde woordspeling: geschapen-ontschapen; ontschapen: gestorven, van ontscheppen: doen sterven).

Vs. 1 hebdij: hebt gij, ziet gij.

2 Dat....: wat (zijn verongelukken) niet drukt één kristenhart....

3 als druppels nedervielen: gestadig neerdruppelden.

4 was gesalft: door God was aangewezen (als de verkondiger van zijn woord, zoals de priesters in 't Oude Verbond gezalfd werden).

5 De geneeskrachtige kruiden zocht en verzamelde (las) hij voor 't lichaam (als geneesheer); kruydren ouwere meerv. vorm naast kruyden, zoals ook in 't middeleeuws.

6 door 't beschreven Woord: door 't woord van de Bijbel (door hun dat te verduideliken; geen andere taak had de Doopsgezinde leraar).