De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 376]

Daniel.

1. MACH. 2.^*

Daniel wierd om zijn onschuld vande leeuwen verlost.

* 1 Mach. 2.: eerste Boek der Machabeeën, hfst. 2 (vs. 60).

[p. 377]

De godgeleerde.

Doen 's Koninghs oogen drock en bezigh weyden gingen^{Vs. 1-vlgg.}
In 't koninghlyck geslacht, en 't puyck der jongelingen,^{vs. 2}
Zy staren bleven bot op my, die als een starr'^{vs. 3}
Myn blonde kuyf op stack: als 't hof te Sinear^{vs. 4}
Behagen in my schiep, en liet mijn breyn opqueken,
't Welck wyd leerde over 't hooft in drymael vyftigh weken
Myn Meesters, en hoewel ick sober als Gods knecht
Voor 's Koninghs leckerny verkoos het moesgerecht,^{vs. 8-vlgg.}
Myn aenschyn wel gevleescht, gezonder men zagh blozen
Als and're dien 't bancket walght, en steeds basterd kozen.^{vs. 10}
Maer als 's Monarchen droom ick nu t'ontdecken kom,^{vs. 11}
Daer al de Magi der Chaldeen voor bleven stom,^{vs. 12}
Nebucadnezar my verhooght, en doet de zielen^{vs. 13}
Van 't pratte Koninghryck voor my ter aerden knielen.^{vs. 14}
Nae zagh ick Babels hoofd verbannen van Gods geest,^{vs. 15}
Bedouwt in 't veld, het gras afsnoeyen als een beest.^{vs. 16}
Belsazer naemaels (zo hy Godloos en verwaten^{vs. 17}
Ontwyde in 't slempen 't goud van d'heyl'ge Tempelvaten,
Terwyl de boelen met 't albaster van haer borst
't Wellustigh lodderoogh verletten vande Vorst)^{vs. 20}
Ick melde zynen val: als hy vol schricx en beven^{vs. 21}
Zijn vonnis op de wand zagh onverhoeds geschreven,
En korts hadde uytgedient, als diadem, en staf,^{vs. 23}
En 't purper van zijn leen hy Meden overgaf:
Daer ick, te zeer ontzien om myn droomkundige herssen,^{vs. 25}
Den Nyd wierd tot een buyt, vermids ick 't hooft van Perssen,^{vs. 26}
Ontzey met Godlycke eer t'ontmoeten, dies zy dol^{vs. 27}
My gaf tot eenen roof den leeuwen in het hol:
Maer d'Eng'len door haer kracht het woe'n der dieren temmen,^{vs. 29}
De leeuw het brullen staeckt, en laet zijn locken kemmen,^{vs. 30}
En vast ter tijdt toe ick ontkerckert, hy verblijd^{vs. 31}
Myn vyand met zijn kies, en klaeuwen motst en rijt:^{vs. 32}
Dies orgelt yders tongh van zelve en ongeboden,
Dat Daniel alleen den God dient aller Goden.^{vs. 33-34}

Vs. 1-vlgg. zie Daniël l:3-vlgg.; 's Koninghs nml. van Nabuchodónosor; drock en bezigh: met ijver; weyden: zoekend rondzien.

vs. 2 In't koninghlyck geslacht: onder de Joden die van koninklik geslacht waren.

vs. 3 bot: straf.

vs. 4 als't hof te Sinear: toen de overste van 't hof in't land van Sennaär (Babilonië, zie Schepping 10:10); Daniël kwam bij de overste der kamerdienaren terstond in de gunst (Daniël 1:9); na 'n afzonderlike opvoeding van 3 jaar moesten zij voor de koning verschijnen (vs. 5-6).

vs. 8-vlgg. Voor: boven; de koning bestemde voor hun 'n gedeelte van z'n eigen spijzen. maar deze waren meestal onrein voor de Joden; omdat Daniël en andere vrome jongelingen er niet van aten, was de overste der dienaren bang dat ze zouden vermageren; Daniël verzocht 10 dagen veldvruchten en water te mogen gebruiken; toen bleek, dat hij er gezonder uitzag dan de anderen, die de spijzen van de koning hadden gegeten (Daniël 1:10-16).

vs. 10 't bancket: de reine spijs; basterd: basterdspijs, onreine spijs.

vs. 11 De droom van de ineenstorting van 't beeld met de leme voeten, verzinnebeelding van de verschillende koninkrijken (Daniël 2).

vs. 12 Magi: Magiers, droomverklaarders.

vs. 13 my verhooght: nml. ‘tot 'n heerser over 't hele land van Babel’.

vs. 14 pratte: trotse; voor my....: mij vorstelike eer bewijzen.

vs. 15 Nae: later; Babels hoofd: koning Nabuchodonosor; Daniël zag in 'n profeties gezicht, dat de koning als 'n rund onder de dieren zou leven (Daniël 4:6-vlgg.); verbannen: gevloekt; van: door.

vs. 16 Bedouwt: bedauwd (in 't veld werd hij bevochtigd door de dauw, Daniël 4:12); afsnoeyen: afgrazen.

vs. 17 Belsazer: aan Baltassar, de ‘koning’ van Babilonië, die bij 'n slempmaal de heilige (uit Jeruzalem geroofde) tempelvaten misbruikte (Daniël 5); zo: toen.

vs. 20 lodderoogh: genietend oog; verletten: bezig hielden.

vs. 21 nml. door de verklaring van 't ‘mane, thekel, phares’.

vs. 23 korts: weldra; dezelfde nacht werd hij vermoord, toen Cyrus, koning van Meden en Perzen, de stad veroverde.

vs. 25 Daer: waar; ontzien: geëerbiedigd; droomkundige herssen: mijn verstand dat droomgezichten verklaarde.

vs. 26 Daniël was een der drie hoogste oversten van 't rijk, de vorsten en stadhouders waren hier afgunstig over (Daniël 6:5); 't hooft van Perssen: de koning van Perzië, Cyrus.

vs. 27 Ontzey... t'ontmoeten: weigerde met goddelike eer te bejegenen (Daniël 6:7-vlgg.); dies zy dol: hierover woedend, zij (de nijd).

vs. 29 haer: hun; d'Eng'len: ‘Mijn God heeft zijn engel gezonden, en hij heeft de muilen der leeuwen toegesloten’ Daniël 6:23.

vs. 30 kemmen: kammen, strelen.

vs. 31 En vast ter tijdt toe: en lijdt honger (vast) tot de tijd toe, dat ik bevrijd was, en hij.

vs. 32 Myn vyand: de aanklagers van Daniël; motst: verscheurt; rijt: uiteenrijt.

vs. 33-34 orgelt: luide jubelt; Cyrus liet aan zijn volken afkondigen dat ieder de God van Daniël moest eerbiedigen (Daniël 6:26-28).