De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 368]

Iosias.

ECCLES. 49.^*

Iosias name is ghelyck als een edel reuckwerck uyt der apoteken. hy is zoet gelyck als^{Regel 1} honigh in de mondt, en als snarenspel by den wyn.

* Eccles. 49: Ecclesiasticus hfst. 40 (vs. 1, 2).

Regel 1 Josías was de laatste godvruchtige koning van Israël; name: gedachtenis; uyt der apoteken: uit de (apoteek) winkel van reukwerken.

[p. 369]

De godzalighe.^*

Ick was noch kinds, en te'er, als Iuda gingh myn herssen^{Vs. 1}
Met 't vaderlyck çieraet, en goud van Amon perssen.^{v. 2}
Den Hemel op my loegh, en offerde zyn gunst
Myn jeughd, in 't oeffenschool van welgebiedens kunst:^{vs. 3-4}
Waerom als nu mijn ernst de wulpscheyt had verslonden,^{vs. 5}
Ick, wat aen 't heyligh koor bouwvalligh wierd bevonden,^{vs. 6}
Herplaesterde, en zo haest, als Saphan voor ons las^{vs. 7}
Het wetboeck, dat zo langh vervreemd te zoecken was:^{vs. 8}
En wy begrepen hoe de Vaderen besmeurden^{vs. 9}
Den Godsdienst, wy bedroefd 't geployde purper scheurden,
En gingen Gods geheym ontvouwen door zijn tolck,^{vs. 11}
Die ons d'aenstaende straf aenduyde van het volck,^{vs. 12}
En trooste met de zoen verworven voor ons zelven.^{vs. 13}
Ick vuyrigh, d'heyl'ge bla'en in d'heylige gewelven^{vs. 14}
Liet opslaen, en elckx oor Gods wet bazuynen bly,
Waer aen fluckx Iuda zich verplichten gingh met my,
De Rey der Priest'ren Gods den Tempel raeghde t'zamen,^{vs. 17}
En veeghde d'afgoon uyt, met Baals poppekramen.^{vs. 18}
Broer Moloch, Asthoreth, en Camos, Milkom oock^{vs. 19}
Den geest opgaven met onmenschelyck gespoock.^{vs. 20}
Haer Priest'ren die tot asch vermaelden 's volcx gebeente^{vs. 21}
Ick rooste levendigh op 't bloedige gesteente.^{vs. 22}
De wich'laers roeyde ick uyt die logentael bedi'en.^{vs. 23}
In 't gantsche Iuda beeld noch grouwel wierd gezien.^{vs. 24}
't Vergeten Paeschfeest, 't welck de jaren overtraden,^{vs. 25}
Wy statigh vierden, en erkenden Gods weldaden^{vs. 26}
Den vaderen betoont. maer als ick na een wyl
Ontmoete met mijn heyr het heyrkracht vande Nyl,^{vs. 28}
Rampzaligh eenen schicht my quetste, en thuys gezonden^{vs. 29}
De Koninghlijcke ziel van 't lichaem wierd ontbonden,
't Welck in 't gewyde graf der Koningen geleyd^{vs. 31}
Van Ieremias wierd, en Israël beschreyd,^{vs. 32}
Vermids geen Koningh oyt gezalft en was voorhenen
Die in Godsdienstigheyd, als ick, hadde uytgeschenen.

* Godzalighe: godvruchtige.

Vs. 1 Op 8 jarige leeftijd begon hij te regeren; herssen: hoofd.

v. 2 Met de goude kroon van mijn Vader Amon; perssen: drukken (met de kroon).

vs. 3-4 offerde....: bood aan mijn jeugd zijn hulp.

vs. 5 Waerom als....: en daarom toen mijn jonge onervarenheid voor ernst had plaats gemaakt; wulpscheyt: jonkheid, onervarenheid.

vs. 6 koor: tempel.

vs. 7 Herplaesterde: (herpleisterde) herstelde; zo haest: zodra; Saphan: bij 't herstel van de tempel werd 't Boek der Wet terug gevonden en door Saphan, de schrijver van de tempel, voorgelezen.

vs. 8 vervreemd: verloren; te zoecken: zoek.

vs. 9 besmeurden: doordat ze de wet Gods slecht hadden nageleefd.

vs. 11 geheym: geheim besluit; tolck: de profetes Holda.

vs. 12 Zij voorspelde onheilen over de plaats en 't volk (4 Kon. 22:16, 17).

vs. 13 Dat hij in vrede zou sterven, en de onheilen niet zou zien (4 Kon. 22:20).

vs. 14 Hijzelf las ten aanhore van allen de woorden uit 't boek des Verbonds (4 Kon. 23:2).

vs. 17 raeghde t'zamen: schoon maakte.

vs. 18 Baals poppekramen: Baäls (speelpoppen) afgodsbeelden.

vs. 19 Moloch enz.: bekende afgoden van de Assyriërs (zie Dl. 1 blz. 485 vs. 202-vlgg.).

vs. 20 Den geest opgaven....: (stierven) verdwenen met duivels gespook.

vs. 21 De afgodspriesters brachten ook mensenoffers.

vs. 22 Josias doodde die priesters, en verbrandde (rooste) ze op de afgodsaltaren (4 Kon. 23:20).

vs. 23 die logentael....: die leugenachtige voorspellingen doen (bedi'en).

vs. 24 beeld noch grouwel: godebeelden noch (heidense) onreinheden; alles roeide hij uit (4 Kon. 23:24).

vs. 25 't welck de jaren overtraden: dat jarenlang was overgeslagen.

vs. 26 Gods weldaden....: van de verlossing uit Egipte, in 't Paasfeest gevierd.

vs. 28 het heyrkracht vande Nyl: 't leger van de Pharao, nml. Pharao Nechao, koning van Egipte (4 Kon. 23:29).

vs. 29 eenen schicht: 'n pijl (2 Paral. 35:23, 24).

vs. 31 geleyd: gelegd.

vs. 32 Van Ieremias: door Jeremias; Jeremias dichtte klaagliederen op hem, maar deze zijn verloren (2 Paral. 35:25).