De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 358]

Elias.

ECCLE. 48.^*

De Propheet Elyas brack voort gelyck als een vyer, en zijn woord brande als een fackel.^**

* Eccle. 48: Ecclesiasticus hfst. 48 (vs. 1).

** brack voort: sloeg uit.

[p. 359]

D' opgenomene.

Den Hemel, als ick sprack, ontzeyde 't aerdrijck regen:^{Vs. 1}
Dies aende beke Crith ick wachte 's Heeren zegen:^{vs. 2}
Daer 't zilver vande vliet my streckte lavenis,
En van twee raven steeds verzorght wierd mynen disch.
Als 't vocht was opgedroogt, myn spoor nae Zarpath streckte,^{vs. 5}
Alwaer een heyl'ge weeuw haer joncxste tafel deckte:^{vs. 6}
Doch haer barmhertigheyd die my geherberght had,^{vs. 7}
Noyt meel, noch oly faelde, in kruycke, noch in kad;^{vs. 8}
En als zijn doodsnack gaf de zoon van myn weerdinne,^{vs. 9}
Op myn verzoeck hem God van nieuws blies 't leven inne.^{vs. 10}
De Priest'ren Baals ick verwon met d'hulpe Gods,^{vs. 11-vlgg.}
Doen 'tvuyr om 't altaer spoockte op Carmels hooge rotz,^{vs. 12}
Daer myn gebed opsteegh, en der Samaritanen^{vs. 13}
Aemachtigheyd versloegh met langh gewenschte tranen.^{vs. 14}
Noch weeck ick Iesabel, als my in hongersnood^{vs. 15}
Bracht d'Engel Gods een flessche en Hemels wittebrood,^{vs. 16}
Waer mee' myn hert vertroost een daghvaert kost verdragen^{vs. 17}
Van nachten viermael thien, en effen zo veel dagen,
Tot dat ick d'heuvel Gods genaeckte, en zagh een vonck^{vs. 19}
Van 's Heeren heerlijckheyd op 'truym voor mijn spelonck:^{vs. 20}
Daer my Iehova strengh te last leght zynent halven^{vs. 21}
Hazaël, en Iehu tot Koningen te zalven,^{vs. 22}
Elisa tot Propheet. nae zagh ick Naboths druck,^{vs. 23}
Den vloeck van Iesabel, en Achabs ongeluck.^{vs. 24}
Ahasia vernam van my door zijne boden^{vs. 25}
Dat hy Baalzebub vergeefs smeeckte in 's doods nooden:
Zyn hooftlie die hy zond om my te grijpen stuyr^{vs. 27}
Ick blaeckte tot tweemael met eyslijck Hemels vuyr,^{vs. 28}
De derde ick in genade ontfingh, en zagh verbolgen^{vs. 29}
Hoe 't hof eer lange in rouw 't gebalsemt lijck zouw volgen.^{vs. 30}
Niet langh na dezen God my in een koetze opnam,^{vs. 31}
Wiens peerden schuymden vuyr, wiens wielen waren vlam:^{vs. 32}
En zagh van boven af den anderen Elyas,^{vs. 33}
En naemaels op 't gebergt de klaerheyd van Messias.^{vs. 34}

Vs. 1 zie 3 Kon. 17; als: toen; ontzeyde: weigerde.

vs. 2 Hijzelf verborg zich aan de beek Carith (Crith) tegenover de Jordaan.

vs. 5 Toen 't water in de beek was opgedroogd; Zarpath = Sarepta in Phenicië.

vs. 6 joncxste: laatste; ze had maar voorraad voor eén keer (3 Kon. 17:12).

vs. 7 haer barmhertigheyd: aan haar barmhartigheid, aan haar de barmhartige.

vs. 8 faelde: ontbrak; kad: kruik ('n Hebreeuws woord); tot de dag waarop God weer regen gaf, bleef 't meelvat en de oliekruik gevuld.

vs. 9 doodsnack: doodsnik (zie Hier. Verw. op vs. 898).

vs. 10 van nieuws: op nieuw.

vs. 11-vlgg. 3 Kon. 18:23-38; Baals uitspr. Baäls.

vs. 12 'tvuyr dat op Elias' gebed uit de hemel viel.

vs. 13 Daer: waar; Samaritanen: Israëlieten (Koning Achab zetelde in Samaría).

vs. 14 Aemachtigheyd versloegh: dorst leste; tranen: regen.

vs. 15 Noch weeck ick Iesabel: toch ontweek ik (de goddeloze) Jezabel, die hem met de dood dreigde, omdat hij de Baälpriesters had laten ter dood brengen (3 Kon. 19).

vs. 16 een flessche: 'n kruik water.

vs. 17 daghvaert: reis.

vs. 19 d'heuvel Gods: de Horeb; een vonck: 'n (enkele) straal (3 Kon. 19:9-vlgg.).

vs. 20 op 'truym: voor de ingang.

vs. 21 zynent halven: uit zijn naam.

vs. 22 Hazaël tot koning van Syrië en Jehu van Israël.

vs. 23 Elisa: Eliséus; nae: daarna; Naboth werd, omdat ie weigerde z'n wijngaard aan Achab af te staan, vals beschuldigd en gestenigd (3 Kon. 21).

vs. 24 Elias voorspelde aan Jezabel en Achab hun rampzalige dood.

vs. 25 Ahasia (Hebreeuwse vorm): Ochozías, Achab's zoon, zond in z'n ziekte boden om Beëlzebub 's hulp (Baälzebub, de Filistijnse zonnegod); Elias voorspelde z'n aanstaande dood. Vertoornd zond hij 'n hoofdman met soldaten om Elias te grijpen; God's bliksemvuur doodde ze.

vs. 27 stuyr: stuurs, ruw.

vs. 28 blaeckte: verteerde, verdelgde.

vs. 29 De derde hoofdman, die zich ootmoedig voor God gedroeg; verbolgen: ontsteld.

vs. 30 eer lange: weldra (Elias zag in 'n gezicht de begrafenis van de koning).

vs. 31 na dezen: hier na.

vs. 32 Op 'n wagen van vuur en paarden van vuur (4 Kon. 2:11) zie Enoch blz. 322.

vs. 33 den anderen Elyas: d.i. Eliséus, zijn opvolger.

vs. 34 op 't gebergt: d.i. op de Thabor (Matth. 17:1-3), zie Mozes blz. 338.