De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 356]

Salomon.

ECCLE. 47.^*

O hoe wel leerdet ghy in uwer jeughd, en waert vol verstands, gelyck als het water het land^{Regel 1} bedeckt, en hebt het alom met uwe spreucken en leeringhen vervult.

* Eccle. 47: Ecclesiasticus hfst. 47 (vs. 15-17).

Regel 1 leerdet: Hoe verstandig waart ge in uw jeugd; gelyck als het water: zoals 'n volle stroom, die.

[p. 357]

De wysheyd.

Mijn hayr ghesternt met goud, en puyck van diamanten,
Bekoorde Adonia: die tegen my gingh kanten
Zijn overschaeuwt bedrogh, en nae myn kroone stack,^{vs. 3}
Nu een, nu anderwerf, maer laes! hy viel te zwack,^{vs. 4}
Al waer zijn hals van goud. ick, zonder om te kycken,^{Vs. 1-5vs. 5}
Mijn leen verzek'ren gingh myn zaed met houwelijcken,^{vs. 6}
En pluckte uyt Pharoos hof die overkyckerblom,^{vs. 7}
Die in mijn ermen viel te Sion willekom.
De feest gheviert, ick God te Gibeon gingh off'ren,^{vs. 9-vlgg.}
Daer hy my bood den keur van vier voltoyde Ioff'ren.^{vs. 10}
De Wysheyt kipte ick uyt: hy schonckme oock d'ander dry:^{vs. 11}
Dus bleef my Wijsheyd, Eer, Gezontheyd, Ryckdom by.
Mijn Wysheyd blonck in 't pleyt, als 'tkind noch niet in stucken,^{vs. 13}
De ware moeder 't hert quam uyt haer boezem rucken:^{vs. 14}
In d'heyl'ge Tempelbouw: in 't brommen van myn hof:^{vs. 15}
In 't wijen van Gods kerck: in d'uytgeborsten lof,^{vs. 16}
Die voor myn aenghezicht, oon Salomon te smeken,^{vs. 17}
De schrand're Koningin quam honighzoet uytspreken:^{vs. 18}
In 't blad vol majesteyt dat ick myn naezaet langh,^{vs. 19}
Daer ick een leeger speel, een hooghe, een Eng'lenzangh.^{vs. 20}
De Glori wierd benyd myns Godheyds ongeschonnen,^{vs. 21}
Die mijn paleyzen propte als Hemelen vol zonnen.^{vs. 22}
Gezondheyd voede my met een zoo stercke reuck,^{vs. 23}
Dat aen myn voorhoofd noyt zagh d'ouderdom een kreuck.^{vs. 24}
Mijns Rijckdoms Alchimy dee' dat gantsch Palestynen^{vs. 25}
Blonck als een Hemelrijck vol blixems en robynen.
Het zilver was als lood, 't Ophirisch goud als tin,^{vs. 27}
De peerle als keyzelsteen. maer och! de valsche min,^{vs. 28}
Die troetel Venus, met haer lodderketelingen
Was oorzaeck dat wy ons, en God vergeten gingen,
En bogen onzen neck voor 't juck van haer gheboon,
Die vleyende ons betrock te dienen vremde Goon,^{vs. 28-32vs. 32}
Zoo langh tot d'Hemel zagh met 't aenzicht vol misnoegen
't Beeld in ons uytghewischt dat wy van Christus droegen.

vs. 3 overschaeuwt: verborgen.

vs. 4 Nu een, nu anderwerf: nu een keer, dan 'n twede keer.

Vs. 1-5 Adonias bij David's dood diens oudste zoon; maar God had Salomon als koning aangewezen; ghesternt: gesierd met de gesternde, gepunte kroon.

vs. 5 Al waer zijn hals van goud: al was hij van 't kroongeslacht, al was hij 'n koningszoon; zonder om te kycken: zonder me aan iets te storen.

vs. 6 verzek'ren..: 't huwelik met de dochter van de Pharao was uit staatkundig oogpunt van belang, zie Heerl. v. Salomon vs. 554; myn zaed: aan m'n nageslacht; houwelijcken: huwen.

vs. 7 die overkyckerblom: die uitblinkende bloem.

vs. 9-vlgg. De feest...: toen 't feest gevierd was; Gibeon: Gabaon, (zie Heerl. v. Salomon aant. op vs. 225).

vs. 10 den keur: de keus; voltoyde: volmaakte.

vs. 11 kipte ick uyt: koos ik uit.

vs. 13 in 't pleyt: in de rechtzaak (zie Heerl. v. Salomon vs. 424-vlgg.).

vs. 14 't Hart van de ware moeder openbaarde.

vs. 15 't brommen: 't schitteren.

vs. 16 in d'uytgeborsten lof: in de uitbundige lof.

vs. 17 oon: zonder; smeken: vleien.

vs. 18 Koningin van Saba (Heerl. v. Salomon vs 1135-vlgg).

vs. 19 't blad vol majesteyt: 't geschrift vol verhevenheid, 't verheven geschrift; langh: toereik, nalaat.

vs. 20 Waar ik 'n eenvoudig lied zing, 'n hooglied en 'n engelezang; hij doelt hier op 't boek der Spreuken, 't Hooglied en 't Boek der Wijsheid; leeger: lager.

vs. 21 De glorie van mijn (ongeschonden) volmaakte heerlikheid werd benijd.

vs. 22 Die mijn paleis vervulden, zoals de hemelen vol zonnen (sterren) staan.

vs. 23 met een zoo stercke reuck: met zo'n sterke geur.

vs. 24 kreuck: rimpel.

vs. 25 Mijns Rijckdoms Alchimy: de goudschatten van mijn rijkdom; (Alchimy: goudmakerij).

vs. 27 Het zilver...: 't zilver was er zo overvloedig, zo gewoon als lood; vrgl. Ecclesiasticus 47:20 ‘Gij verzamelde goud als blik en hoopte zilver op als lood’; Ophirisch: zie Dl. 1, blz. 444 op vs. 385.

vs. 28 keyzelsteen: kiezelsteen.

vs. 28-32 Salomon ging afgoderij plegen, verleid door z'n heidense bijvrouwen (3 Koningen 11:4,5). - Die troetel Venus: die verlokkende zinnelikheid; Venus, de godin van de zinnelike liefde; lodderketelingen: wellustige prikkels.

vs. 32 betrock: verleidde.