De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 354]

David.

ECCLES. 47.^*

David was onder den kinderen Israels uytverkoren, ghelyck als het vette aen den offer, Gode^{Regel 1} toegeeyghent was.

* Eccles. 47: Ecclesiasticus hfst. 47 (vs. 2).

Regel 1 aen den offer: aan, van 't offer(dier); bij de vredeoffers werd 't vet van de offerstukken afgescheiden en als 'n brandoffer aan God opgedragen.

[p. 355]

De koninghlijcke propheet.

Ick was noch herder, als beweeght van 's Dryheyds vinger,^{Vs. 1}
Myn kogel was een steen, en myn pistool een slinger,
Waer mede ick Goliath, die 't dwerghjen hiel voor nar,^{vs. 3}
Smeet plompverloren ne'er, doen 't bloed sprongh uyt zyn star:^{vs. 4}
Dies ick gewilkomt wierd met pypen en schalmeyen^{vs. 5}
Van Saul, die my quam toejuychen met zyn Reyen,^{vs. 6}
Zo ick het potshooft droegh versteken vande romp,^{vs. 7}
Die spertelde al om zunst als hem zyn hovaerd kromp.^{vs. 8}
Maer och! wat holp 't my, als de Koningh inder hitten
Zijns toorns, in plaets van danck, my aen 't tapyt wouw spitten.^{vs. 10}
Mijn vroomheyd evenwel zoo langh dede haer beklagh,^{vs. 11}
Tot dat ick Bruydegom in Michals ermen lagh.^{vs. 12}
Noch dreef my zijnen wrock, dat ick met zuyre stappen^{vs. 13}
Ontweeck myn schoonvaer in benauwde ballinghschappen.
Kouwd was hy wie my hoofde: ick doch ontzey't gheweyr^{vs. 15}
Den wraeck, als ick greep 't kleed, den kroes, en 's vyands speyr:
En liet mijn goede zaeck bevolen 's Hemels troone,^{vs. 17}
Tot dat de lyfknecht my bood 's doon vervolgers kroone:^{vs. 18}
Dies Iuda my bedroop met 's balsems heyligh vet,^{vs. 19}
En Isr'el andermael, zo fluckx als Isboseth^{vs. 20}
Zyn leste doodstuyp kreegh. nae gingh zich David quyten^{vs. 21}
Aen 's Heeren Arck, die hy beschaeuwde met tapyten:^{vs. 22}
Maer 's Koninghs yver wierd te schendigh uytgebluscht,^{vs. 23}
Als hy 't korael had van Urias Bruyd ghekust:^{vs. 24}
Myn boet die vlecke afwiesch. myn daden zal ick zwijgen,
Vermids 's geests heyl'ge bla'en bebloed zijn van mijn krijgen:^{vs. 26}
Daer 'tvuyr stuyft van myn stael in 't slaen van d'onbesne'en,^{vs. 27}
En smoelen in haer assche en bloed de doode ste'en:^{vs. 28}
Daer Absalon te droef gaet sluyten zyn histori,^{vs. 29}
Als hem mist ondersteeck te doen zyns vaders glori:^{vs. 30}
Daer van dry roeden, ick ghedruckt, een kiezen gae,^{vs. 31}
Om dat ick wick mijn kracht van Dan tot Berseba.
Wie meer begeert van hem, wiens graf noch groent van palmen,^{vs. 33}
Die luyster hoe zyn herp weckt d'Echo van zijn psalmen,
Daer David off'ren gaet zyn rycke diadem^{vs. 35}
Den Koningh van het ouwde en 't nieuw' Ierusalem.^{vs. 36}

Vs. 1 beweeght van: bewogen door.

vs. 3 nar: 'n dwaas.

vs. 4 star: voorhoofd.

vs. 5 gewilkomt: verwelkomd; pypen: fluiten.

vs. 6 Van Saul: door Saul.

vs. 7 Zo: toen; potshoofd: reuzehoofd (oorspr. botshoofd, bots- bij bootsen); versteken: verstoken.

vs. 8 al om zunst....: helemaal te vergeefs toen z'n hovaardij moest inkrimpen.

vs. 10 spitten: met z'n speer vaststeken aan 't wandtapijt (1 Kon. 19:10).

vs. 11 Mijn vroomheyd: ik die mijn dapperheid toonde, deed....

vs. 12 Hij zou van Saul z'n dochter Michol tot vrouw krijgen, als ie eerst 200 Filistijnen doodde (1 Kon. 28).

vs. 13 Noch dreef: toch verdreef; dat: zodat; zuyre: moeilike.

vs. 15 Saul was vertoornd (Kouwd) op ieder die mij herbergde, maar ik weigerde m'n zwaard de wraak in de spelonk (waar David s'nachts 'n stuk van Saul's mantel snijdt) 1 Kon. 24:5; en later als hij uit Saul's tent drinkbeker en speer wegneemt, 1 Kon. 26:12 vlgg.).

vs. 17 't aan God overliet (1 Kon. 26:10,11 en 1 Kon. 26:23,24).

vs. 18 Slaat op de Amalekiet die David 't bericht bracht van Saul's dood, en hem z'n koninklike kroon overhandigde (2 Kon. 1:10); lijf knecht volgens de mening van David; Saul's lijf knecht of wapendrager had zich zelf in z'n zwaard gestort; 's doon vervolgers kroone: de kroon van m'n gestorven vervolger.

vs. 19 Dies: daarom; de mannen van Juda zalfden hem tot koning (2 Kon. 2:4).

vs. 20 andermael: later; zo fluckx als: zodra toen; Isboseth de zoon van Saul werd koning over Israël, maar werd spoedig vermoord (2 Kon. 4:7).

vs. 21 nae; daarna; zich.... quyten aan: z'n plicht doen voor.

vs. 22 beschaeuwde: beschaduwde hij de wanden van de tabernakel, bedekte hij met tapijten.

vs. 23 yver: Godsijver; te schendigh: heel schandelik.

vs. 24 't korael: de koraalrode lippen; z'n overspel met Uria's vrouw, Bethsabee 2 Kon. 11, en z'n boete 2 Kon. 12.

vs. 26 Omdat de Heilige Schrift door de H. Geest geinspireerd, vol staat van m'n bloedige oorlogen.

vs. 27 Daer: waar (ook vs. 29,31).

vs. 28 smoelen: smeulen; doode: verwoeste (z'n geweldige straffen tegen de Ammonieten 2 Kon. 12).

vs. 29 Absalon, David's zoon, die op de vlucht in 'n boomtak vastraakte, en doorstoken werd (2 Kon. 18:9-vlgg.); te droef: heel treurig.

vs. 30 Als 't hem mislukt te onderkruipen....

vs. 31 roeden: straffen; uit hoogmoed liet David 'n volkstelling houden; God liet David de keus uit drie straffen; hij koos 'n driedaagse pest (2 Kon. 24:13-vlgg.).

vs. 33 noch groent van palmen: nog steeds nieuwe lof wordt gebracht.

vs. 35 Daer: waarin.

vs. 36 Den Koningh: d.i. God.