De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 352]

Samvel.

ECCLE. 46.^*

Samuel de Propheet des Heeren, van zijnen God gelieft, richtede een Koninghrijck aen,^{Regel 1} en zalfde Vorsten over zyn volck.^{r. 2}

* Eccle 46: uit 't boek Ecclesiasticus hfst. 46 (vs. 16).

Regel 1 richtede... aen: stelde 'n nieuw koningschap in.

r. 2 Vorsten: nml. Saul en David.

[p. 353]

De Prophetische rechter.

Als Hanna leven droegh, en ick allencx by drupp'len^{Vs. 1}
Gezielt wierd in haer ziel, en korts bestond te hupp'len^{vs. 2}
In 's moeders lieven buyck en 't zwangere ingewand,
Daer ick gebeeldet was van Gods almogende hand:^{vs. 4}
O, riepze, die my heeft gezwangert met verblyden,^{vs. 5}
Dien wil ick 's lichaems vrucht met lyf en ziel toewyden,^{vs. 6}
En zal die zoetebol 't vergulsel van zyn hayr^{vs. 7}
Verzweeren eeuwighlyck het vlym-mes en den schayr:^{vs. 8}
Gelyckse naemaels dede, als ick zoo mild in 't bloeijen,^{vs. 9}
Aenvingh in vreeze Gods meer als in 't vleesch te groeijen.
Met een Prophetisch vuyr myn breyn Iehova stooft,
En toont my wat een roe staet Ely boven 't hooft.^{vs. 11-12}
De stammen drymael vier, op myn verbod, haer schamen
Den dienst van Astaroth, en Baälim te zamen.^{vs. 14}
Myn off'ren, en gebe'en Abraham zeeg'nen, dat^{vs. 15}
De Philistyn hem viert van Ebron aen tot Gath.^{vs. 16}
Maer wee myn ouderdom! doen bey myn zonen bogen
Des vromen pleyt, om 't goud dat flonckerde in haer oogen:^{vs. 17-18}
Een oorzaeck dat eerlang 't geslacht van Israel^{vs. 19}
Om eenen Koningh woede, en muyte zo rebel:
Tot dat ick 't zaed van Kis, onwilligh, harent halven^{vs. 21}
Zyn ned'righ breyn ter nood gingh heyligen en zalven.^{vs. 22}
Ontzichbaer yder een toeblonck zyn majesteyt,^{vs. 23}
Ter tyd hem d'Hemel wraeckte, om d'ongehoorzaemheyd^{vs. 24-vlgg.}
Betoont, doen nae 't gerecht hy 't vee en Agag spaerde:^{vs. 25}
Wiens kruyn te Gilgal ick ontzey met mynen zwaerde.^{vs. 26}
O Saül 't was om zunst, dat ghy gemattet af^{vs. 27}
Door wanhoop, naemaels my ginght wecken uyt het graf:^{vs. 28-vlgg.}
Als ghy 't gespoock myns geests koost tot uw onderwyzer,^{vs. 29}
En 's and'ren daeghs uw borst de proef nam van uw yzer,^{vs. 30}
Wierd beudel uwes zelfs nae zo veel hoons en smaeds,^{vs. 31}
En ruymde David op de Koninghlycke plaets:^{vs. 32}
Nae dat ick hem voorlanghs zyn hayren had bedropen,^{vs. 33}
Doen God u sloot zyn gunste, en 't ryck stond voor hem open.^{vs. 34}

Vs. 1 Hanna of Anna, de moeder van Samuel.

vs. 2 Gezielt wierd: leven kreeg; korts: weldra; bestond: begon.

vs. 4 gebeeldet was: gevormd werd.

vs. 5 Zij was lang kinderloos gebleven, maar eindelik werd haar gebed verhoord.

vs. 6 lyf: lichaam; toewyden: ze wilde dus dat hij 'n Nazareër zou zijn (zie Samson aant. op vs. 1).

vs. 7 die zoetebol: (dat lieve hoofd) die schat; 't vergulsel van zyn hayr: z'n goudblond haar.

vs. 8 Verzweeren: afzweren, onthouden; vlym-mes: scheermes.

vs. 9 naemaels: hij was nog maar 'n paar jaar, toen zij hem in 't tabernakel te Silo onder de bescherming van de hogepriester stelde.

vs. 11-12 myn breyn.... stooft: mijn hoofd verontrust, mij voortdurend in m'n slaap stoort; tot driemaal toe werd Samuel uit z'n slaap gewekt door God, die hem openbaart wat voor straf (roe) de hogepriester Heli (Ely) boven 't hoofd hangt (1 Koningen (Samuel) 3:8-18). Israël had zich weer aan afgodedienst schuldig gemaakt (1 Kon. 7:3, 4).

vs. 14 Astaroth en Baälim beide Hebr. meervoudsvormen.

vs. 15 Terwijl Samuël 't brandoffer opdroeg, donderde God onder de Filistijnen, en schonk de overwinning aan Israël (Abraham), 1 Kon. 7:9-vlgg.

vs. 16 van Ebron aen tot Gath: van Hebron tot Geth; de Vulgaat geeft: van Accaron tot Geth (1 Kon. 7:14).

vs. 17-18 Z'n twee zonen waren rechters, en verkrachtten 't recht (bogen... pleyt), 1 Koningen 8:3.

vs. 19 Een oorzaeck...: dit was de oorzaak waarom weldra (eerlang).

vs. 21 't zaed van Kis: de zoon van Kis, nml. Saul; onwilligh: Samuel was ontevreden, dat ze geen vertrouwen genoeg hadden in God hun Koning, (1 Kon. 8:6); harent halven: om hunnent wil (nml. van de Israëlieten).

vs. 22 ned'righ: Saul was van nederig geslacht; ter nood: in de nood, uit noodzaak.

vs. 23 Ontzichbaer: ontzagwekkend; hij stak boven allen uit in gestalte (1 Kon. 9:2).

vs. 24-vlgg. Ter tyd: tot dat; wraeckte: verlochende; Saul had tegen Gods bevel Agag, koning der Amalekieten gespaard; daarom werd 't koningschap aan zijn geslacht ontnomen (1 Kon. 15).

vs. 25 't gerecht: de voltrekking van Gods vonnis.

vs. 26 kruyn: hoofd; ontzey: wegnam, afsloeg; Samuel zelf doodde Agag; Gilgal: Gálgala.

vs. 27 om zunst: te vergeefs; gemattet af: afgemat.

vs. 28-vlgg. Toen hij de tovenares van Endor de geest van Samuel liet oproepen (1 Kon. 28:8-19).

vs. 29 onderwyzer: onderrichter (over uw verder lot).

vs. 30 Hij stortte zich bij de nederlaag in z'n zwaard (1 Kon. 31:1-7).

vs. 31 beudel oorspr. vorm van beul.

vs. 32 ruymde David op: (ruimde) maakte voor David open.

vs. 33 voorlanghs: lang te voren (1 Kon. 16:13). Saul had hem gezalfd.

vs. 34 u: voor u (Saul); hem: David.