De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 346]

Iosua.

ECCLES. 46.^*

Jesus Nave was een held inden stryd, ende een Propheet nae Moses, die daer groote overwinninge^{Regel 1} hadde voor de uytverkorene Gods, als zijn name mede brenght, ende wreecktese aen de vyanden, vande welcke sy aengegrepen werden: op dat Israel zijn erve kreghe.^{r. 3}

* Eccles. 46 uit 't boek Ecclesiasticus hfst. 46 (vs. 1).

Regel 1 Jezus is 'n verkorte vorm van Jozuë en betekent Jehova helpt; Jozuë = redder; Nave: zoon van Nave (Nun).

r. 3 erve: erfbezit, nml. 't beloofde land; Jozuë, de opvolger van Mozes, zal de uitverkorenen, de Israëlieten in 't beloofde land binnenvoeren.

[p. 347]

De leydsman.

Op d'aenkomst' van mijn heyr liet af van 't strand te schuren
De zwalpende Iordaen, die als twee glaze muren^{Vs. 1-2}
Haer golven metzelde op, en bouwde een wandelpand
Voor Is'rel ruym genoegh, die wederzyds den wand
Met peerlen brommen zagh, met schelpen en met hoornen,^{vs. 5}
Welck orgelden in 't oor van 's Hemels uytverkoornen,^{vs. 6}
En zongen enckel lof, terwylen Levy sterck^{vs. 7}
Met zijne schouwd'ren stutte, en ophiel 's Heeren Arck,^{vs. 8}
Tot dat de stammen met haer drooge zolen rusten
Op 't oever langh gewenscht, dat zy van blyschap kusten.^{vs. 10}
Ick zagh de reuzen ons haer hielen laten zien,^{vs. 11}
En 't hert ontvallen, en het stellen op een vli'en,^{vs. 12}
En decken gaen, zoo flucx zy 't legher krielen zagen^{vs. 13}
Dat over 't water noch geen schipbrugge had geslagen:^{vs. 14}
Daer op ick Iericho terstond den vrede ontzey,^{vs. 15}
En met der Priest'ren hoorne, en Isacx veldgeschrey^{vs. 16-vlgg.}
De muren omtrock, die geweldighlijcken vielen,
En quetsten met haer val zo menigh duyzend zielen,
Doen 't hongerige stael noyt spieren zoeter vond,^{vs. 19}
En 't onuytleschlyck vuyr in alle daken stond.^{vs. 20}
Wat mochter voor ons staen? de zon vergat te dalen^{vs. 21}
Als zy de zon zagh van onze overwinningh stralen:
Bleeckverwigh en verbaest, en bleeck de bleecke maen
Zagh den Eclipsis vast der Cananiten aen,^{vs. 24}
Der Koningen, die langh van veel triumphen droncken,^{vs. 25}
In 't yzer sneuvelden, en kropen in speloncken.^{vs. 26}
Wat groeyde my mijn hert, wat laden ick een speck^{vs. 27}
Als icker drymael thien, en een hadde op den neck^{vs. 28}
En op de borst getre'en, zo lange totze borsten,
En omghedeylt het leen van zo veel rijcke Vorsten!^{vs. 30}
Mijn eere had my verruckt, hadde ick van verr' niet nae^{vs. 31}
My volgen zien dien Held, dien grooten Iosua,^{vs. 32}
Die met een styver erm 's erfvyands breyn zou scherven,^{vs. 33}
En voor zijn heyligh volck een beter rijck verwerven.

Vs. 1-2 Toen Jozuë de Jordaan moest overtrekken, bleef bij 't naderen van de ark 't water dat van boven stroomde, staan; 't water dat zich stroomafwaarts bevond, vloeide geheel weg ('t Boek Jozuë 3:16); twee glaze muren is dus minder juist (zo was 't wel bij de doortocht door de Rode zee, zie Pascha, Deel 1, blz. 249 vs. 1847.

vs. 5 brommen: schitteren; hoornen: grotere schelpen.

vs. 6 Die als 't ware hun muziek deden ruisen (met zinspeling op 't bekende geruis van de zeeschelpen?).

vs. 7 terwylen Levy sterck: terwijl (twaalf) sterke Levieten.

vs. 8 ophiel: ophield(en), omhoog hield(en).

vs. 10 't oever: was vroeger ook 'n het-woord.

vs. 11 de reuzen dat zijn de Enakskinderen (zie hiervoor Caleb. vs. 16).

vs. 12 vli'en: vluchten (is niet volgens 't Bijbelverhaal).

vs. 13 decken gaen: zich achter dekking schuil houden (Jericho was versterkt uit vrees voor Israël (Jozuë 6:1); krielen: krioelen.

vs. 14 schipbrugge: Fl. Josephus legt die gedachte betreffende 'n schipbrug in de mond van Jozuë (Joodse Geschied. 5:1).

vs. 15 Daer op: waarop.

vs. 16-vlgg. Onder bazuingeschal van de priesters trokken zij 6 dagen achtereen rond de muren van Jericho; de zevende dag beval Jozuë 't krijgsgeschreeuw (veldgeschrey) aan te heffen, en de vestingmuren vielen in puin.

vs. 19 Toen 't hongerige zwaard begeriger als ooit 't lichaam van de vijanden zocht.

vs. 20 onuytleschlyck: onuitblusbaar; daken: huizen.

vs. 21 Wat kon er voor ons standhouden; de zon vergat te dalen: op 't gebed van Jozuë bleef de zon op middaghoogte (Jozuë 10:13, 14).

vs. 24 Eclipsis: ondergang.

vs. 25 Der Koningen nml. de 5 koningen tegen wie zij slag leverden.

vs. 26 Sneuvelden hier in 't harnas; of die niet gevallen waren, moesten in ellendige gevangenschap rondkruipen in spelonken (Jozuë 10:16-18).

vs. 27 wat laden ick een speck: wat deed 't me goed (laden: laadde, met n in 't enkelvoud, zie Dl. 1, blz. 465 op vs. 25).

vs. 28 't Aantal Koningen (31) die Jozuë verslagen heeft, geeft Flavius Josephus op (Joodse Geschiedenissen 5:1).

vs. 30 omghedeylt: verdeeld had; het leen: 't leengoed, de bezittingen.

vs. 31 verruckt: buiten me zelf gevoerd.

vs. 32 dien grooten Iosua nml. Jezus Kristus, de grote Redder.

vs. 33 styver: krachtiger; erfvyands: de duivel; scherven: in scherven slaan, verbrijzelen.