De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 344]

Caleb.

ECCLE. 46.^*

De Heere behield Caleb by lyfs krachten, tot in zijn ouderdom, dat hy optoogh op het^{Regel 1} geberghte in het land, ende zijn zaed bezat het erve.^{r. 2}

* Eccle. 46: uit 't boek Ecclesiasticus hfst. 46 (vs. 11).

Regel 1 behield Caleb by lyfs krachten: liet Caleb z'n lichaamskracht behouden; dat: zodat.

r. 2 het land nml. Kanaän; ende zijn zaed bezat het erve: en zijn afstammelingen bezaten dat erfdeel (dat bergland) (zie Jozuë, 14:12).

[p. 345]

De standvastige.^*

Wie wil de vettigheyd van Iacobs erfpacht vaten^{Vs. 1}
D'insoete vygen koor, de dronckene granaten,^{vs. 2}
En bezien die ryp schier bersten uyt haer vel,^{vs. 3}
Terwyl die keyzertros, die zwang're muschadel^{vs. 4}
Den palmen handboom buyght, die dus lange onderwegen^{vs. 5}
De schouwd'ren druckte van twee mannen half verlegen:^{vs. 5-6}
Zoo riep ick tot het volck, als wy 't beloofde land
Doorsnuffeld hadden heel van d'een aen d'ander kant.^{vs. 8}
Maer och! wat holpet? als thien van myn medemackers
We'erblaften: dwaesheyd is 't, vergaept u aen geen ackers,^{vs. 10}
Aen hof noch wynbergh daer u Caleb me verdooft^{vs. 11}
En Iosua, dien 't breyn los rammelt in het hoofd.
Onwinbaer is dat land: zyn vestingen uytmunten:
De sterren draeijen op der toornen stompe punten:^{vs. 14}
Dat niemand nae zyn room, noch honigh ommezie:
Dat volck van Enack draeght de schinckels inde knie:^{vs. 16}
Zyn eygen Burg'ren gaet dat ys'ren ryck vernielen.^{vs. 17}
O God wat reesser een tempeest in Isacx zielen^{vs. 18}
Door dit gerucht: gevaer van schipbreuck 't leger liep:^{vs. 19}
Ons leydslie zweken schier: myn kleed ick scheurde, en riep:^{vs. 20}
Wat mannen zyt getroost, God zal een uytkomst' vinden,
Wy willen haer, als brood, op staende voet verslinden:^{vs. 22}
Iehova stryd voor ons, zy vechten sonder helm.^{vs. 23}
Neen kreten zy: slae dood! slae dood die looze schelm!
Op stervens oever ick gewislyck waer gekomen^{vs. 25-vlgg.}
Had 's Heeren heerlyckheyd die uyr niet waergenomen,
Die vlammende in zyn toorne, en yver zwoer oprecht
Dat niemand 't heyl zou zien als Caleb zynen knecht:
Die 't naemaels zagh, als hem te lote is toegevallen^{vs. 29}
Het land dat Hebron vryd in 't ronde met zyn wallen:^{vs. 30}
Als zynen ouderdom in kracht was als zyn ieughd,^{vs. 31}
En aen zyn zaed hy zagh zyns herten weelde en vreughd.^{vs. 32}

* De standvastige: Caleb die met anderen Kanaän verkend had, was niet bevreesd voor de macht der inwoners, zoals zijn medeverkenners (behalve Jozuë), maar vertrouwde standvastig op God (Getallen 13:31, 14:6-8).

Vs. 1 Caleb begint te spreken; vaten: vatten, grijpen (vaten oorspr. vorm).

vs. 2 koor: keur; dronckene granaten: saprijke granaatappels.

vs. 3 bezien: druiven.

vs. 4 keyzertros: reuzetros; zwang're muschadel: gezwollen muskaatdruif.

vs. 5 Den palmen handboom: de draagstok van palmhout; dus: zo.

vs. 5-6 De verspieders hadden 'n druivetros afgesneden die door twee mannen aan 'n draagstok werd gedragen (Getallen 13:24); verlegen: uitgeput.

vs. 8 heel: helemaal; aen: tot.

vs. 10 We'erblaften: tegenkrijsten; vergaept u aen geen: staat niet met open mond naar.

vs. 11 daer u Caleb....: waarmee Caleb u bedwelmt, 't hoofd op hol brengt.

vs. 14 De stompe torens (van de vestingen) staan met hun toppen in de rondwentelende sterren.

vs. 16 Die reuzen (Enakskinderen) dragen stevige schenkels in hun knie, staan stevig op hun benen.

vs. 17 Slaat op Getallen 13:33: ‘Het land dat wij doorreisd hebben verslindt zijn bewoners’; dat ys'ren ryck: dat rijk met ijzere wapenmacht.

vs. 18 een tempeest: 'n storm van schrik en ontevredenheid.

vs. 19 van schipbreuck: van om te komen (ze wilden andere leiders).

vs. 20 zweken: bezweken; 't volk wilde hun stenigen, volgens Fl. Josephus' Joodse Geschiedenissen 3:13; scheurde 'n gewoon teken van droefheid bij de Joden.

vs. 22 haer: hun (de Kanaänieten).

vs. 23 sonder helm: zonder bescherming van God (de helm als onderdeel van de wapenrusting Gods, vergelijk Isaias 59:17).

vs. 25-vlgg. Toen 't volk hem wilde stenigen, verscheen de heerlikheid des Heren boven de verbondskist (Getallen 14:10).

vs. 29 te lote is toegevallen: is ten deel gevallen.

vs. 30 dat Hebron vryd...: dat door 't Hebrongebergte beschermd wordt.

vs. 31 Als: toen; zynen ouderdom: zie de tekst onder de prent.

vs. 32 zagh: zag toebedeeld (de weelde van z'n hart, nml. 't land van Kanaän).