De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 340]

Aaron.

ECCLES. 45.^*

Hy heeft Aaron zynen broeder, uyt den zelven geslachte Levi oock verhooght, ende hem^{Regel 1-2} gelyck uytverkoren. hy maeckte een eeuwigh verbond met hem, ende gaf hem het Priesterdom^{r. 2} inden volcke.^{r. 3}

* Eccles. 45: uit 't boek Ecclesiasticus hfst. 45 (vs. 7,8).

Regel 1-2 Hij heeft Aaron, Mozes' broeder, uit 't zelfde geslacht van Levi, ook verheven, en hij heeft hem uitverkoren gelijk Mozes (hem gelyck).

r. 2 het Priesterdom: 't priesterschap.

r. 3 volcke: ouwe 3e n.v.

[p. 341]

Der priesteren zonne.^*

Doorzietme vry, ick ben de Phoenix der Levyten,^{Vs. 1}
Voor wien als voor een God opruymen d'Isra'lyten.^{vs. 2}
Van myn gebalsemt hoofd de balsemreuck afstuyft.^{vs. 3}
Myn hayr met zalve is, en infyne zy' gehuyft,^{vs. 4}
Waer op de myter blaeuwt, daer braef vergulde spitzen^{vs. 5}
Om iuychen van een Kroon, wiens goud als scherpe flitzen^{vs. 5-6}
Zyn straeltjens drilt en spuyt. recht in myn ster' vooraen^{vs. 7}
Gaet 's Heeren heyligheyd in't goud haer leger slaen:
Die als een zonne, veel te helder van vermogen,^{vs. 9}
En blixemstrael met vuyr d'omstand'ren vlieght in d'oogen.^{vs. 10}
De mantel die gestickt en voor en achter hanght,^{vs. 11}
Een spiegelende glans van 's borstschilds glans ontfanght.
't Gesteente speelt in 't goud: het goud kleeft aende zyde:^{vs. 13}
De zyde aen d'Ephod hecht, die moedigh op 't gesmyde^{vs. 14}
Den lyfrock deckt, wiens zoom met bellen en granaet^{vs. 15}
Het lynen onderkleed my voor de schenen slaet.^{vs. 16}
Maer op myn boezem staert noch eens, daer kunstige handen,
Zoo kunstryck doen in goud die flonckerkolen branden:^{vs. 18}
Daer Iuda, Napthali, Gad, Ruben, Zebulon,
Dan, Asser, Benjamin, met Levi, Simeon,
En Ioseph, Isaschar in't vierkant met haer vlammen^{vs. 21}
D'ooghappels scheem'ren doen van Iacobs twalef stammen.^{vs. 22}
Wie ziet zich zat, die ziet hoe Goddelyck ick brom^{vs. 23}
Als ick dus 't wieroock blaeck in 't heyligh heylighdom?^{vs. 24}
Wanneer myn borstgesteent', met d'aengesteken lampen,^{vs. 25}
En d'heylge golven van 't heet altaer schynt te schampen?^{vs. 26}
Als 't eenmael by geval aenschouwde een onbesne'en,^{vs. 27}
Hy droomde een God te zien omgloryt hier bene'en.
Was 't dan wat wonders, dat uyt d'hovaert zyner zielen^{vs. 29}
Ieloers eer Korah op hief tegen my zyn hielen?^{vs. 30}
Als d'afgrond hem verzwolgh, om dat geen ander zon^{vs. 31}
Oyt Eclypseren mocht den glans van Aäron,^{vs. 32}
Als deze Hooghpriester, die nae 's lichaems offer veyligh^{vs. 33}
Zyn voetzool zette in 't choor van 's Hemels welfsel heyligh:^{vs. 34}
Daer hy in 's Dryheyds naem een zoeter vuyr aenstack,^{vs. 35}
Voltoijende al het geen wat aen myn ampt ontbrack.

* Der Priesteren Zonne: de zon, de heerlikste van de priesters.

Vs. 1 de Phoenix der Levyten: de uitverkorene onder de priesters

vs. 2 als voor een God: als voor 'n bovenmenselik oppermachtig wezen; opruymen: uit de weg gaan.

vs. 3 gebalsemt hoofd: als hogepriester is hij gezalfd.

vs. 4 infyne zy' gehuyft: met 'n zeer fijn zije hoofdbedekking (de tulband van 'n heel fijn lijnwaad, byssus; Vondel noemt 't zij).

vs. 5 de myter blaeuwt: de tulband waarom met 'n blauwe band de goude kroon bevestigd was.

vs. 5-6 daer braef....: waaromheen fel de goude punten schitteren van 'n kroon.

vs. 7 drilt en spuyt: laat trillen en uiteenspatten; recht in myn ster' vooraen...: juist op mijn voorhoofd (ster, vgl. blz. 355 vs. 4) staat de heilige naam van God gesneden (gaet haer leger slaen). Voor op de goude kroon stond ingesneden: De heiligheid des Heren.

vs. 9 veel te helder van vermogen: van veel te sterke schittering.

vs. 10 En blixemstrael: en als 'n bliksemstraal.

vs. 11 De gestikte mantel is 't schouderkleed (d'Ephod zie vs. 14).

vs. 13 in 't goud: de twaalf edelstenen van 't borstschild waren in goud gevat (waarschijnlik goude vlechtwerk); kleeft aende zyde: 't goud was verbonden aan de zij ('t fijne byssus, zie op vs. 4, 't weefsel van 't borstschild).

vs. 14 'T weefsel van 't borstschild was met gouden ketens aan 't schouderkleed, de Ephod, verbonden; moedigh op 't gesmyde: trots op 't sieraad.

vs. 15 lyfrock: 't kleed (onmiddelik onder 't schouderkleed); granaet: granaatappels; afwisselend hing aan de zoom 'n belletje en 'n granaatappel.

vs. 16 lynen: linnen.

vs. 18 in goud die flonckerkolen: de flonkerende edelstenen van 't borstschild in goud gevat.

vs. 21 in 't vierkant: in 't vierkante borstschild; vlammen: schitteringen (in iedere steen stond de naam van een der twaalf stamvaders van de Israëlieten).

vs. 22 De ogen doen schemeren van de Israëlieten.

vs. 23 Wie ziet zich zat: wie heeft er genoeg van naar mij te kijken; brom: schitter.

vs. 24 blaeck: brand; 't heyligh heylighdom: 't Heilige der Heiligen.

vs. 25 aengesteken: aangestoken.

vs. 26 d'heylge golven: de gewijde (golvende) vlammen; te schampen: te bespotten (door z'n veel hellere stralen).

vs. 27 Als....: als ooit 'n heiden dit zou zien.

vs. 29 uyt d'hovaert zyner zielen: uit de hovaardij van z'n gemoed, uit hoogmoed.

vs. 30 Dat voorheen Korah naijverig tegen mij opstond (hief.... zyn hielen); Korah verzette zich tegen de bevoorrechting van Aaron. Hij werd met z'n 250 aanhangers door de aarde verzwolgen.

vs. 31 Als: toen.

vs. 32 Eclypseren mocht: verduisteren mocht.

vs. 33 Dan déze Hogepriester (nml. Kristus) die na't offer van z'n lichaam....

vs. 34 't choor...: 't hemelpaleis.

vs. 35 in's Dryheyds naem: in naam der H. Drieëenheid.