De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 332]

Isaac.

HEB. 11.^*

Door het gheloove van dinghen die komen zouden,^{Regel 1} zegende Isaac zijn zonen Jacob en Esau.

* Heb. 11: Paulus' brief aan de Hebreeuwen hfst. 11 (vs. 20).

Regel 1 van dinghen: aan de dingen; hij geloofde vast in de voorspellingen (van God hem ingegeven) die in zijn zegen besloten lagen.

[p. 333]

De beloofde.

Zoo drae ick quam in 't licht de Vroevrouw zal 't ghetuygen,
En 't vrouwenbuyrschap, hoe men zagh mijn moeder juygen:
O, riepze, geeft dat schaep te kussen aen zijn vaer,
Dat langh verwachte loth, mijn blyschap, is 't eens daer?^{vs. 4}
O reyckt dat popken hier. maer hadze in haerder zielen^{Vs. 2-5vs. 5}
Geheymplaetze eens gedroomt, dat ick voor 't mes zou knielen^{vs. 6}
Dat in mijns vaders schee' wierd vande roest gheknaeghd,^{vs. 7}
Die inval had terstond haer vrolyckheyd verjaeghd.^{vs. 8}
Hoewel den Hemel liet de zaeck zo wyd niet komen
Dat my van 't lichaem wierd het jeughdigh hooft ghenomen:
Rebecca was myn loth die God zo heerlijck schiep,^{vs. 11}
En naemaels zo gherust in Isacx ermen sliep,^{vs. 12}
Tot dat gheluckigh wy uyt haeren schoot ontfinghen
Een zegheninge van twee tweelingh-jongelinghen.^{vs. 14}
Ons blydschap waer volmaeckt gheweest in eender dracht,^{vs. 15}
Had Ezau Iacob in goedaerdigheyd gheslacht.^{vs. 16}
O ruygen Esau! die om 't moes u recht verquiste,^{vs. 17}
En dan uyt rouwkoop weer met uwen broeder twiste.^{vs. 18}
't Was wel besteed aen u, dat Iacob henen gingh^{vs. 19}
En eyghende, door list, van 's vaders zegheningh^{vs. 20}
't Mergh en de vette room. wat nepen ons al zorghen,^{vs. 21}
Dat in uw gramschap ghy uw broeder mocht verworghen,
Zo ghy ghezworen had. Was 't niet een herd gheschil^{vs. 23}
Dat Iacob ballingh wierd alleen om uwent wil?
Wat wrochty hertenleet in 't herte van uwe ouwd'ren!^{vs. 25}
Wat pack van droefheyd ghy niet lade op hare schouwd'ren!
Doen ghy verslinghert aen de dochters hinght van Heth,^{vs. 27}
Die 't hooft uw bliezen vol wanneer ghy waert te bed.^{vs. 28}
Doch lof zy Zebaoth, die binnen onzen leven^{vs. 29}
Ons Iacob tot een troost hadde inde schoot ghegeven:^{vs. 30}
In wie ick Isacx zaed zo vruchtbaer zie ghesteld,^{vs. 31}
Dat wie de voncken aen 't ghesternde welfzel telt,^{vs. 32}
Die met ghezwinde keer ons over 't hooft gaen gloeyen:^{vs. 33}
De zonen telt die uyt de stronck van Abram bloeyen.

vs. 4 eens: eindelik.

Vs. 2-5 is 'n uitwerking van Schepping 21:6.

vs. 5 popken: schatje; haerder zielen geheymplaetze: in 't diepste van haar hart (haerder zielen ouwe 2e n.v. vr. enk.; haerder = harer).

vs. 6 't mes: 't zwaard.

vs. 7 vande roest gheknaeghd: door de roest aangevreten.

vs. 8 inval: plotselinge gedachte.

vs. 11 Rebecca: Izaak's vrouw.

vs. 12 naemaels: later.

vs. 14 Ezau en Jakob waren tweelingen.

vs. 15 in eender dracht: in die ene dracht die ons twee zonen schonk (dracht: 't dragen van de moeder).

vs. 16 Zo Ezau in goedheid op Jakob zou geleken hebben.

vs. 17 ruygen: Ezau was van z'n geboorte af sterk behaard, z'n naam betekent dat ook; u recht: uw eerstgeboorterecht (zie Schepping 25:29-34 en hfst. 27).

vs. 18 rouwkoop: berouw over de gesloten koop.

vs. 19 't Was wel besteed aen u: gij hebt 't wel verdiend.

vs. 20 eyghende: zich toeeigende, in bezit nam.

vs. 21 't Mergh en de vette room: de rijkste zegen die alleen voor de eerstgeborene bestemd was, en ook met zinspeling op de woorden in de zegen zelf: ‘en God geve u.... van de vettigheden der aarde’ enz. (Schepping 27:1-40).

vs. 23 Zo: zoals; een herd gheschil: 'n harde zielestrijd (voor ons).

vs. 25 wrochty (wrochte gij) bewerkte gij (wrocht oorspr. verl. tijd van werken); over vs. 25-28, zie Schepping 26:34, 35.

vs. 27 de dochters van Heth: Ezau huwde twee vrouwen uit de landstreek Heth in Kanaän.

vs. 28 Die in 't huwelik u 't hoofd hebben vol geblazen met heidense begrippen en zeden.

vs. 29 Zebaoth of Sabaoth: de Heer (eigenlik is Zebaoth: heerscharen; de volle uitdr.: Jehova Zebaoth: heer der heerscharen); binnen: in; onzen ouwe 3e n.v.

vs. 30 inde schoot: in ons bezit.

vs. 31 ik Izaak's nakomelingen zo talrijk aanwezig zie.

vs. 32 voncken: lichten, sterren, met toespeling op de bekende belofte van God aan Abraham (Schepping 22:17).

vs. 33 keer: draai, wenteling; over: boven.