De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 330]

Abraham.

HEB. 11.^*

Door het gheloove heeft Abraham als hy verzocht werd Isaac gheoffert, en hy die de belofte^{Regel 1} ontfanghen hadde, heeft zijnen eenigh gheboren zone gheoffert.

* Heb. 11: Brief van de Apostel Paulus aan de Hebreeuwen hfst. 11 (vs. 17).

Regel 1 verzocht: beproefd; belofte: nml. van 'n ontelbaar nageslacht.

[p. 331]

Der geloovigen vader.^*

Zo yemand meten wil mijn heylighe voetstappen,^{Vs. 1}
Dat hy zijn ooghen weyde in al myn ballinghschappen:^{vs. 2}
Dat hy aenmerck hoe ick om vree mijn Broeder wyck:^{vs. 3}
Hoe trouw ick hem ontboey, myn huys ghehoorzaem yck.^{vs. 4}
Dat hem ter herten gae hoe gastvry ick my draghe,
En d'Eng'len legher in de schaduw van myn haghe:^{vs. 6}
Met wat medoogen ick ophoude Sodoms roe:^{vs. 7}
Met welck een vast gheloove ick legh my zelven toe^{vs. 8}
Te zwang'ren Sara, met een eenighe eerstgheboren:
Met wat ghelatenheyd ick in mijn Egaes toren^{vs. 10}
Myn Hagar geef 't gheley sampt haeren Ismael.^{vs. 11}
Doch al dees' zwarighe'en zijn niet dan kinderspel
Ten aenzien van die storm, doen hard van alle zyden^{vs. 13}
Het scheepken mijns gheloofs schip-brekingh scheen te lyden,
Als met dees donderstem God zijnen Abram vind,^{vs. 15}
En spreeckt: gaet offert my uw eenigh troetel-kind.^{vs. 16}
Dat was een wonde in 't hert na zo veel herde slaghen:
Ick geef te dencken hoe 't een vader al kost draghen.^{vs. 18}
Help God! wat ginger doen een thy van tegenspoed,^{vs. 19}
Hoe worstelde 't gheloove en 't Vaderlijck ghemoed,
Als ick op d'heyl'ge klip van droefheyd schier verslonden,^{vs. 21}
Beyde ermen kruyswijs van myn Isack had gebonden,
En trock, in God getroost, den sabel uyt bera'en^{vs. 23}
Om van die zoetebol 't hoofd vanden buyck te slaen.^{vs. 24}
Ghewis'lyck hadder niet een Enghel toegheschoten,
En mynen erm verlet, de steenrootze ick begoten^{vs. 26}
Zoude hebben met dat bloed, waer in Gods goedigheyd^{vs. 27}
My zijnen zeghen had beloofd en toegezeyd.
Maer vraeghdy wat myn hoop noch voede in zulcke nooden:
Het leven, dacht ick, kan verwecken licht den dooden,^30-vlgg.
En die een klomp bezielde, hem die voor 't altaer viel
Inblazen wederom een levendighe ziel.
Ghy vromen dat 's u voor! standvastigh allegader^{vs. 33}
Dit voetspoor houd, en volght my aller heyl'gen Vader.^{vs. 34}

* Der geloovigen vader: de vader van de ware gelovigen.

Vs. 1 meten: tellen, berekenen; mijn heylighe voetstappen: omdat hij al z'n daden deed uit gehoorzaamheid aan God.

vs. 2 ballinghschappen: omzwervingen; uit Ur ging hij naar 't land van Kanaän, waar hij op verschillende plaatsen z'n tenten opsloeg, vandaar naar Egipte, vanuit Egipte naar 't Zuiden enz.

vs. 3 Laat hij beschouwen, hoe ik om de vrede voor mijn broeder(szoon) wijk, nml. voor Loth. Abraham liet aan Loth de keus. Loth, zie vorige prent vs. 5-7.

vs. 4 ontboey: uit z'n gevangenschap bevrijd (zie vorige prent vs. 10); myn huys ghehoorzaem yck: hoe ik, gehoorzaam aan Gods bevel, mijn huis merk met Gods merk (door m'n geslacht te besnijden Schepping 17:9).

vs. 6 legher: op neem (verhaald Schepping hfst 18); haghe: bos, hier boom (Schepping 18:4).

vs. 7 ophoude: tegen houd; Sodoms roe: Gods straf over Sodoma; bekend is Abrahams herhaaldelik bidden om erbarming over die steden, die God zou gespaard hebben als er slechts 10 rechtvaardigen waren geweest.

vs. 8 vast gheloove: sterk vertrouwen (ofschoon Sara hoogbejaard was, maar God had hem 'n zoon beloofd).

vs. 10 mijn Egaes toren: de toorn van m'n vrouw (Sara, die haar dienstmaagd Hagar, Abrahams bijvrouw, met haar zoon uit 't huis dreef).

vs. 11 geef 't gheley: 't afscheid geef (gheley eigenlik 'n geleide tot bescherming op reis); sampt: samen met (zie blz. 328 op vs. 7).

vs. 13 doen: toen.

vs. 15 Als: wanneer; vind: opzoekt (zie Schepping hfst. 22).

vs. 16 troetel-kind: lievelingskind.

vs. 18 't... al kost draghen: 't allemaal kon dragen.

vs. 19 Help God: (God helpe me) grote God (zie blz. 189 op vs. 1794); een thy: 'n vloed.

vs. 21 klip: rots; Moria (de heuvel van Jeruzalem, die deze naam later kreeg naar deze gebeurtenis; Moria betekent: verschijning van Jehova).

vs. 23 sabel: offermes; bera'en: (vast beraden).

vs. 24 zoetebol: zoetelief, lieveling; buyck: romp.

vs. 26 verlet: tegengehouden; steenrootze: steenrots (rootze ouwe vorm naast rotze).

vs. 27 Zoude hebben uitspr. zoud'ebben; goedigheyd: goedheid.

30-vlgg. kan verwecken licht...: Hij die 'n klomp aarde bezielde (bij de schepping van Adam) kan, dacht ik, makkelik 't leven weer opwekken voor de dode, en hem die voor 't altaar viel (Izaak).... (zie Hebr. 11:19).

vs. 33 dat 's u voor: dat is u voorgegaan, ik ben u voorgegaan, uw voorbeeld.

vs. 34 aller heyl'gen Vader: vader van alle gelovigen.