De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 328]

Lot.

SAP. 10.^*

De wysheydt verloste den rechtveerdighen doen de godlooze omquamen, doen hy vlood^{Regel 1} voor het vuyr dat op de vyf Steden viel.^{r. 2}

* Sap. 10: Liber Sapientiae, Boek der Wijsheid hfst. 10 (vs. 6).

Regel 1 vlood: vluchtte.

r. 2 de vyf Steden: Sodoma en de andere steden die doot 't vuur van de hemel verwoest werden.

[p. 329]

Het zout van Sodoma.^*

O Lot! wat strengher lot was 't u zo wijd te zwerven,^{Vs. 1}
En van uw Vaderland den Hemel te gaen derven?^{vs. 2}
Doch God verzagh uw schae, doen als een rijcke zee^{vs. 3}
Gingh golven over 't groen het witgewolde vee,^{vs. 4}
Zo dat haest Neve en Oom door 't krimpen vande weyden,^{vs. 5}
En d'aenwas van haer kud, de nood beval te scheyden.^{vs. 6}
Ick sloegh sampt mijn ghezin te Sodoma my neer,^{vs. 7}
Maer 't oorloogh velde drae op onze muyr zijn speer:^{vs. 8-vlgg.}
Zo dat gheplondert ick wierd, wegh ghevoert door bossen
En haghen, daer op 't slagh mijn Oom my quam verlossen.^{vs. 10}
Met vreughde vond' ick weer de dorpel van mijn huys,
Daer aengevochten van een Goddeloos ghespuys,^{vs. 12}
Ick met mijn wandel lichte: en daer twee Ionghelinghen^{vs. 13}
Wy inde schaduw' van ons gastvry dack ontfinghen,
Twee gasten die ghedaelt van 't Hemelsche ghebouw^{vs. 15}
Verblinden 't geyl gheboefte als 't haer misbruycken wouw.^{vs. 16}
Ick neyghde knien en hoofd voor d'afghedaelde Goden.^{vs. 17}
Zy zeyden: maeckt u op, flucx op, 't is tijd ghevloden^{vs. 18}
't Van God verbannen volck, en uyt d'aenstaende brand,^{vs. 19}
Zy leyden my, mijn helft, en dochters metter hand.^{vs. 20}
Mijn Egae met ghemoed, noch met haer lichaem vlugge^{vs. 21}
Omziende, een zout-pilaer bleef achter onze rugge,
Den Neven tot een baeck: en zo fluckx Ste'en en Land^{vs. 23}
Den Hemel met zijn toorts van sulpher stack aen brand.
Ick met mijn deernen in de schaduw der speloncken^{vs. 25}
Bleef veylig op't geberght beschermt van vlamme en voncken.
De Maeghden (treurigh dat de volcken omghebracht,^{vs. 27}
Wierd met zijn val ghedreyght het menschelijck geslacht)
Raedslaeghden, en met dranck haer ouden Vader toefden,^{vs. 29}
Totze uyt de winckelhaeck verstand en zinnen schroefden.^{vs. 30}
Ick wierd terstond ghewaer een heymelijcke vlam,^{vs. 31}
Die zo langh blaeckte dat ick beyde haer Maeghdom nam.
't Is wonder wat de ziel des wynstocks al kan brouwen,^{vs. 33}
Volgt dit quaed voorbeeld niet maer wilt dees baken schouwen.^{vs. 34}

* Zout van Sodoma: Loth was door z'n voorbeeld (zie vs. 13) 't bederfwerend zout voor Sodoma (vgl. Kristus' woorden ‘gij zijt 't zout der aarde’ Matth. 5:13).

Vs. 1 wat strengher lot: wat 'n hard lot; met zinspeling op z'n naam; strengher met -er achter wat (zie blz. 69 op vs. 13).

vs. 2 van uw Vaderland den Hemel: de hemel van uw vaderland, nml. toen Loth met Abraham uit zijn Chaldeeuws geboorteland wegtrok.

vs. 3 verzagh: vergoedde.

vs. 4 Abraham en Loth waren beide rijk in vee (Schepping 13).

vs. 5 Zodat weldra de nood Neef en Oom dwong te scheiden; Neve en Oom: Loth was 'n zoon van Abraham's broer; 't krimpen: 't te klein worden.

vs. 6 beval: dwong; de twist onder de herders van Abraham en Loth werd 'n aanleiding om tot die scheiding over te gaan (Schepping 13:6-9).

vs. 7 sampt: samen met; sampt van samt uit 't Duits.

vs. 8-vlgg. de Assyriese vorsten plunderden Sodoma en heel Syrië (zie Melchisedech blz. 327 vs. 23-24); 't oorloogh, zie Dl. 1 blz. 513 op vs. 152).

vs. 10 haghen: kreupelhout; op 't slagh: terstond, op slag.

vs. 12 Waar (in Sodoma) ik bestookt door de goddeloze inwoners.

vs. 13 Ick met mijn wandel lichte: schitterde ik uit door m'n levenswandel ('t hier verhaalde in Schepping 19).

vs. 15 't Hemelsche ghebouw: de hemel.

vs. 16 Verblinden: blind maakten.

vs. 17 Goden: hemelingen.

vs. 18 't is tijd ghevloden: t'is tijd te vluchten.

vs. 19 verbannen: veroordeelde, vervloekte (de ouwere betekenis).

vs. 20 mijn helft: m'n wederhelft, m'n vrouw; metter hand: bij de hand.

vs. 21 met ghemoed....: noch met haar hart (wil) noch met haar lichaam vlug (omdat ze weerbarstig was tegen Gods gebod).

vs. 23 Neven: nakomelingen; baeck: waarschuwend voorbeeld; fluckx: weldra.

vs. 25 deernen: meisjes (z'n twee dochters), (deernen nu nog in 't Zuiden voor meisjes).

vs. 27 de volcken omghebracht: nu de volken waren vernietigd (Lat. zinsvorm).

vs. 29 Raedslaeghden: traden in overleg met elkaar; toefden: onthaalden (zoals ook in 't middeleeuws).

vs. 30 Tot ze mijn verstand en zinnen (uit hun orde hadden gebracht) hadden verstoord (door hem met drank in slaap te brengen); winckelhaeck: rechte hoek.

vs. 31 vlam: zinnebrand.

vs. 33 de ziel: de innerlike kracht.

vs. 34 dees baken schouwen: deze voorbeelden schuwen.