De werken van Vondel. Deel 2. 1620-1627

[p. 326]

Melchisedech.

HEB. 7.^*

Deze Melchisedech was Koningh van Salem ende des alderhooghsten Gods Priester, de^{Regel 1} welcke Abraham te ghemoet gingh, als hy weerkeerde van den slagh der Koninghen, en^{r. 2} zeghende hem.^{r. 3}

* Heb. 7: Brief van de Apostel Paulus aan de Hebreeuwen hfst. 7 (vs. 1).

Regel 1 Salem: Jeruzalem.

r. 2 van den slagh der Koninghen: Abraham had enige vijandige koningen verslagen, die Loth hadden gevangen genomen (Schepping 14:1-19).

r. 3 en zeghende hem: en hij zegende hem (Abraham).

[p. 327]

De Koninghlycke Priester.^*

Wie dat myn Vader was, en moeder, ick verholen^{vs. 1}
In donck're nachten laet 't gheheymenis bevolen:^{vs. 2}
Doch roemen derf ick wel dat Salem voor ghewis^{vs. 3-vlgg.}
My dancken magh, dat zy een stad gheworden is:
Doen ick de kruynen eerst wist van deze heylighe rotzen^{vs. 5}
Fray op te toyen, en met steenwerck op te botzen:^{vs. 6}
Doen ick deze heuv'len huwde, en gorde met een muyr,^{vs. 7}
Op dat voor 't uytheemsch stael, en 't eyslyck oorloogsvuyr^{vs. 8}
Myn Burght mocht zeker zyn, en 't arme volck in vreden^{vs. 9}
Zyn dorpels onder my gherust en veyl betreden.^{vs. 10}
Maer oft u vreemd scheen dat ick kroon, en myter voer^{vs. 11}
Op mynen schedel, die noyt vlym noch scheermes schoer,^{vs. 12}
Ick antwoord: dat God zelf van zyn ghewelfde wooningh
My tot zijn Priester zalfde en kroonde tot een Koningh.
Myn heyligheyd oon vleck d'aenstaenden Priest'ren laet^{vs. 15}
Vry dienen tot een lamp in haer ghewyde staet.^{vs. 16}
De Goden die het hayr met goud en peerlen eeren,^{vs. 17}
Laet vry rechtveerdigheyd van mijnen scepter leeren.
Noyt hebbe ick op 't altaer ghevuyrt met valsche schyn:^{vs. 19}
Noyt kreuckte ick ymands recht, maer gaf een yder 'tzyn.^{vs. 20}
En uyt dit vroom gemoed ick brande nae d'oprechten:^{vs. 21}
Waerom zo haest ick hoorde hoe Abram met zyn knechten^{vs. 22-vlgg.}
In boersche onordeningh, den Dwingelanden van^{vs. 23}
't Groot Syrien trof aen, en overviel by Dan:^{vs. 24}
Met brood en wyn verzorght ick hem en Loth gingh teghen,^{vs. 25}
Uytbreyende over haer mijn Priesterlijcken zeghen.^{vs. 26}
Wie met zijn ooghe in mijn aendachtigh aenschyn speelt,^{vs. 27}
Ziet hoe Melchisedech zo levendigh afbeeld^{vs. 28}
Een hoogher Priester, wiens beginsel Goddelijcker,
Bereycken niemand magh met een veerziende kycker:^{vs. 29-30}
Een Koningh die ontfingh een schoonder Diadem,^{vs. 31}
En zijnen throon beschaeuwt in 't nieuw Ierusalem.^{vs. 32}

* Melchisedech zie Hiervsalem Verwoest vs. 1351-1355.

vs. 1 verholen.... laet: verborgen laat (Hebr. 7:3 ‘zonder vader, zonder moeder, zonder geslachtslijst’ hij verschijnt alleen als de koninklike priester).

vs. 2 't gheheymenis bevolen: toevertrouwd aan 't geheim.

vs. 3-vlgg. Melchisedech was de eerste koning en stichter van de eigenlike stad; derf ick: durf ik, mag ik.

vs. 5 deze heylighe rotzen: de heuvels waarop Jeruzalem gebouwd is (uitspr. deez'eilige).

vs. 6 op te botzen: op te sieren (botzen naast bootsen en boetsen: vormen; nog in nabootsen en boetseren).

vs. 7 huwde: aan elkaar verbond.

vs. 8 voor: tegen; 't uytheemsch stael: 't vijandelik zwaard.

vs. 9 zeker: beveiligd.

vs. 10 Zyn dorpels: de dorpels (van zijn huizen); onder my: onder mijn bestuur; veyl: veilig.

vs. 11 oft: zo 't al; voer: draag.

vs. 12 vlym: scherp mes; schoer: schoor (zie Hiervsalem Verwoest vs. 946).

vs. 15 oon: zonder (laat vrij mijn heiligheid...).

vs. 16 tot een lamp: tot 'n lichtend voorbeeld.

vs. 17 De Goden bekende klassieke term voor Vorsten; eeren: sieren (met goude kroon).

vs. 19 ghevuyrt: door 't vuur laten verbranden, geofferd.

vs. 20 kreuckte: plooide, schond.

vs. 21 ick brande nae: verlangde ik vurig naar, had ik d'oprechten, de deugdzamen vurig lief.

vs. 22-vlgg. zyn knechten: zijn (strijdbare) huiseigenen (slaven die in zijn huis waren opgevoed), zie Schepping 14:14-19.

vs. 23 In boersche onordeningh: in lompe wanorde; den Dwingelanden...: de overheersers van 't groot-Syrië. 't Waren Assyriese vorsten die heel 't westelik zeegebied (Syrië) overheersten; ze hadden Abraham's neef Loth gevangen meegevoerd; (Syrien: uitspr. Syriën).

vs. 24 Dan bij 't Libanon gebergte ten Noorden van Palestina.

vs. 25 Met brood en wyn verzorght: van brood en wijn voorzien.

vs. 26 Uytbreyende over haer: over hun met uitgebreide armen de zegen uitsprekend.

vs. 27 aendachtigh: godvruchtig; met zijn ooghe.... speelt: met zijn oog geniet, met vreugde blijft schouwen.

vs. 28 levendigh: duidelik.

vs. 29-30 Een hoger Priester (Kristus) wiens goddeliker oorsprong niemand kan begrijpen (omdat Kristus God is, vgl. Hebr. 7:26-28).

vs. 31 Diadem wschl. uit 't Frans naast Diadeem.

vs. 32 En zetelt op zijn troon in 't hemelse Jeruzalem; beschaeuwt: beschaduwt, bezet.