De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 766]

125. Godts dienst des Oyevaers.^*

1 Soo Godts-dienstigh heeft hem den Patriarch ende Outvader Abraham vertoont, 2 als hij zijnen eengheboren zone Isac ter liefde en ghehoorsaemheyt Godes, met ghe- 3 willigher herten op't platt des altaers, zijnen Hemelschen Vader tot een welriekende 4 offerhande heeft overghegeven.

GENESIS 22.

* Regel 1 heeft hem.... vertoont: heeft zich getoond. - r. 2-3 eengheboren: eniggeboren; ter liefde.... Godes: uit liefde tot God en uit gehoorzaamheid aan God; ('n dergelijk gebruik van de 2e n.v. in 't middeleeuws vrij veelvuldig; in de 17e eeuw ook nog wel onder invloed van 't Latijn; vergelijk nog: de vreze des Heren); met ghewilligher herten: met 'n gewillig hart (herten ouwe 3e n.v. van herte); 't platt des altaers: 't vlak, de offertafel; welriekende: geurige, aangename (met zinspeling op de reukoffers van de Joden). - r. 4 offerhande: offerande (voor -hande, zie blz. 476 noot op de tietel); Genesis 22: 22e hoofdstuk uit 't boek Génesis, 't boek der Schepping.

[p. 767]

CXXV

 

Ziet hoe de Klepelaer den Schepper aller dinghen¹

 

Op-offert jaerlijcx een van zijn vruchts eerstelingen;²

 

En uyt het hooghe nest verpickt zijn kael ghebroet,³

 

Ter tijd een vluggheloos het laghe kiezen moet.⁴

5

‘O mensche die noch groeyt en lacht in uwe zonden,⁵

 

‘En aen Godsdienstigheyd u niet en acht verbonden;⁶

 

‘Ziet hoe den Oyevaer u voor het vierschaer daeght,⁷

 

‘En van ondanckbaerheyd voor't aenschijn Gods verklaeght:⁸

 

‘Vermits ghij roeckeloos noyt liet ten hemel varen⁹

10

‘Het wieroock dat hij eyscht op zijn ghewijde altaren,¹⁰

 

‘Maer volght uws wellusts padt, en danst op hare trom,¹¹

 

‘Betreed de dorpels noch van kerck noch heylighdom:

 

‘En weyt u beesten-ziel in haer wellustigheden,¹³

 

‘Terwijl verbannen zijn de waerheyd en de reden.¹⁴

15

‘Doch 'tis vergeefs gepreeckt, ghij houd het zelfde spoor,¹⁵

 

‘Neemt op geen leering acht, geeft wijsheyd geen gehoor.¹⁶

 

‘Welaen gij Goddeloos! God zal u niet verschoonen:¹⁷

 

‘Ghedenckt ghij dient u zelf, ghij mooght u zelven loonen.

1 Klepelaer: lepelaar, ooievaar (zie blz. 703 op vs. 6).

2 een van zijn vruchts eerstelingen: een van de eerstelingen van z'n kinderen (vruchts eerstelingen: dit is als een samengesteld woord: eerste kinderen; vrucht: kind, hier als verzamelwoord: kinderen, kroost).

3 verpickt: met pikken uit 't nest jaagt; kael ghebroet: kale jong.

4 Ter tijd: op de tijd dat; vluggheloos: zonder vliegen (vlug: 't vliegen, de vlucht van 'n vogel, vergelijk blz. 645 op vs. 7); het laghe kiezen: naar beneden gaan.

5 groeyt: plezier hebt (nu nog: hij groeit erin; groeien: welvarend zijn, zich verheugen; ook zonder in, vergelijk Verovering van Grol (1627) vs. 520: Nu groeyt Prins Henricx hart.

6 u niet gebonden acht aan de dienst van God.

7 voor het vierschaer daeght: voor 't gerecht daagt, uitdaagt (het vierschaer, zie blz. 453 op vs 146).

8 verklaeght: aanklaagt.

9 roeckeloos: zonder plichtbesef, uit gebrek aan plichtbesef.

10 Het wieroock: wierook was 'n het-woord.

11 danst op hare trom: danst op haar trommelslag, danst naar haar pijpen.

13 En verlustigt uw verdierlikt wezen in z'n wellusten.

14 reden: 't verstand.

15 ghij houd het zelfde spoor: gij blijft diezelfde richting (dat zelfde spoor) volgen.

16 Neemt.... acht: geeft acht.

17 Goddeloos: goddeloze (zonder buiging-e, zie blz. 434 op vs. 162); verschoonen: sparen.