De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 758]

121. 'tOnvernoeghde Peerd en d'Ezel.^*

1 Op ghelijcke wijse heeft Chillas Agrigentinus zijn knechten met arbeyt, hoe wel 2 niet alte zeer, beladen; 'twelck hun nochtans te swaer dachte: hebben der halven over 3 haer Heer gheclaeght, ende haer ghehouden als of daer geen knechten ter werelt 4 waren die soo veel leden ende arbeyden moesten als zij: Maer als zij eens met haer 5 Heer over wegh reysden, ende onderwegen herberghden bij een die zijn knechten 6 veel strengher ende harder hield, ende dagh ende nacht als Ezels tot den arbeyt 7 dreef, soo bekenden zij dat haer arbeyt nergens nae soo swaer was, noch haer Heer 8 nae noch verre soo streng ende ongenadigh als die zelve was. hielden derhalven op 9 te klagen ende morren.

STOBAEVS.

* Boven- en Onderschrift:
'tOnvernoeghde: 't ontevreden.
Regel 1 Chillas Agrigentinus: Chillas van Agrigentum, 'n stad op Sicilië. - r. 2 dachte: dacht, leek (dachte voor dochte van dunken zoals reeds in 't middeleeuws). - r. 3 haer ghehouden: zich gehouden, zich voorgedaan. - r. 4-5 met haer Heer over wegh reysden: met hun heer over de weg gingen, met hun heer samenreisden. - r. 6 strengher hield: strenger behandelde. - r. 7 bekenden: erkenden; nergens nae: bij lange na niet. -r. 8 nae noch verre: (nabij noch ver) in de verste verte niet; in geen enkel opzicht; die zelve: deze. - r. 9 Stobaeus: Joh. Stobaios, 'n Grieks schrijver ± 500 na Kr., maakte voor z'n zoon 'n bloemlezing uit meer dan 500 dichters en prozaschrijvers.

[p. 759]

CXXI

 

Een fier Deens Peertjen most zomwijlen eens braveren,¹

 

Met 'tnarrensleetjen, en speelwagentjen zijns heeren:²

 

Most zomwijl over't ijs en scheuren't spiegel-glas³

 

Des Amstels, die allom glad toegevrozen was.⁴

5

Het dertel krengh werd boos, en wonder ongheduldigh,⁵

 

Want 'twaenden 'twas zijn heer niet zoo veel arbeyds schuldigh,⁶

 

Ter tijd het eens ontmoet' een wagen zwaer gelaen,⁷

 

Daer eenen Ezel ranck voor was ghespannen aen,⁸

 

Die naulijcx slepen mocht den zwaer gheladen waghen,⁹

10

En dapper werd ghegroet en afghesmeert met slaghen.¹⁰

 

Het Dene Kopken dacht, Nu zie ick hoeter gaet,¹¹

 

'Kheb oorzaeck om vernoeght te zijn met mijnen staet:¹²

 

Vermids men andren vind in steden en in dorpen,

 

Die veel meer slavernije, als ick, zijn onderworpen.

15

‘Wie op zijn minder ziet, wanneer hem 'therte wroeght,¹⁵

 

‘Kan lichtlijck in zijn staet zich vinden wel vernoeght:

 

‘Om datmen menschen vind, 'tzij waer wij d'oogen wenden,

 

‘Die onderworpen zijn noch tienmael meer ellenden.

1 zomwijlen: soms (voor de z, zie prent 61 op vs. 7); braveren: pralen (voor de slee).

2 narrensleetjen: arreslee (met de n is de oorspr. vorm, van nar); speelwagentjen: plezier-rijtuigje.

3 scheuren: doen barsten ('t spiegelgladde ijs kreeg dan barsten).

4 toegevrozen: toegevroren (toegevrozen met z onder invloed van vriezen in plaats van de oorspr. vorm met r).

5 Het dertel krengh: 't dartele ding; wonder: erg.

6 'twaenden: 't meende (met -n in 't enkelv., zie blz. 465 op vs. 25).

7 Ter tijd: totdat; ontmoet': ontmoette.

8 eenen Ezel ranck: 'n magere ezel; Daer.... voor was ghespannen aen: Waarvoor.... was aangespannen.

9 slepen: trekken (slepen hier wschl. letterlik bedoeld, 'n slee [zonder wielen] die over de straat gesleept werd; van daar: sleperswagen).

10 ghegroet en afghesmeert: begroet en afgeranseld.

11 Het Dene Kopken: 't Deense stijfkopje (Dene kopken: één woord: Denekopje); hoeter: hoe 't er.

12 oorzaeck: reden; vernoeght: tevreden.

15 wroeght: pijnigt, ontevreden maakt.