De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 744]

114. De Leeuw, den Haen en den Ezel.^*

1 Sulcke Ezels waren de Cymbri. Want als Marius de plaets, daer hij zijn leger ghe- 2 slaghen had, om de stralen des Sons gants onbequaem vondt, om hen slagh te leveren; 3 soo heeft hij hem met zijn Volck ter zijden begeven, 'twelck de Denen ziende meynden 4 dat hij uyt vrees voor haer vluchtede; hebben derhalven sonder rechte slaghoorde 5 haer opghemaect, ende Marium naghetogen. De welcke uyt den Sonneschijn gekomen 6 wesende, hem omghekeert ende haer met groot ghewelt aenghegrepen, ende alle ter 7 selver plaetse nedergheleyt heeft.

FRONTINVS 64.

* Regel 1 Cymbri: Kimbren, 'n Noordelik (Germaans?) volk dat naar 't Zuiden afzakte en vele Romeinse legers vernietigde. Op hun terugtocht door Gallië werden ze door Márius, 'n Romeins veldheer, (de bekende tegenstander van Sulla) in 102 v. Kr. verslagen; gheslagen: opgeslagen. - r. 2 gants onbequaem: helemaal ongeschikt. - r. 3 'twelck....: ('t Lat. quod) toen de Denen dit; Denen: de Kimbren (zo genoemd omdat ze uit de streken van Holstein en Jutland kwamen). - r. 4-5 voor haer vluchtede: voor hun vluchtte (zie blz. 584 op r. 4); sonder rechte slaghoorde: zonder 'n behoorlike slagorde; hebben... haer opghemaeckt (zich opgemaakt): zijn opgetrokken; Marium naghetogen: Marius achterna getrokken, achtervolgd. - r. 6-7 ghewelt: kracht; ter selver plaetse: op dezelfde plaats (ouwe 3e n.v.); nedergheleyt: neergelegd, verslagen; Frontinus 64: de 64e krijgslist: zie onder prent 87.

[p. 745]

CXIV

 

Den hoogh verheven Leeuw vermoeyt van 'tstadigh jagen,

 

Vant eenen Esel staen, verloomt door't sacke draghen,²

 

Daer bij een Lombaertsche Haen, die door zijn luyd gekraey,

 

Den trotsen Leeuw verschrickt, dat hij met eenen draey

5

Sich op der vlucht begeeft. Den Esel overmoedigh,^3-5

 

Waent dat de Leeuw bedeest wort door zijn felheyd woedigh,⁶

 

Hem op zijn hielen volght met een geswinden loop,⁷

 

En t'onbedachtelijck brenght hii zijn vleess te koop.

 

De Leeuwe' int swinghen siet den tragen Esel volghen,^8-9

10

Scheurt hem ter aerden stracx met een gemoet verbolghen,

 

En seght: dit is voor mij, voor't welgebooren bloed^10-11

 

En 'teedle koninghs herte' een doren in mijn voet,

 

Dat ick voor yemant wijck. Dit is, o slechten broeder!

 

Dijn uyterste bancquett. O aller Haesen moeder!¹⁴

15

‘Volgh waenwijs niet dien raed, om als dijn Prince vliet,¹⁵

 

‘Hem smaet en spot te doen, om voeden zijn verdriet:¹⁶

 

‘Of u schoon t'Avontuer toont gunstich haere tuyten,¹⁷

 

‘Sij draeyt te schielijck 'thooft, en steeckt u inde kluyten.¹⁸

 

‘Verstonden zij te recht den korrel van de saeck,¹⁹

20

‘Dat onbedachtheyt is t'verderff der dwaesen vaeck,

 

‘Zij souden wel besint op beter kanssen letten,²¹

 

‘Den Esel souw den Leeuw niet nae zijne' eere setten.²²

2 Vant (oorspr. vorm): vond; verloomt: afgemat.

3-5 Men meende in de oudheid dat 'n leeuw op de vlucht sloeg voor 't gekraai van de haan, zoals ook Plinius vertelt. - 3 Lombaertsche: Lombardijse (zie prent 108 op vs. 2); Lombaertsche Haen: spreek uit: Lombaarts'aan. - 4 met eenen draey: (met een snelle beweging) ineens.

6 felheyd woedigh: woedende toorn.

7 met een geswinden loop: in 'n vlugge, in gestrekte draf.

8-9 t'onbedachtelijck: al te onbezonnen. - 9 int swinghen: in 't zwenken.

10-11 stracx: terstond. - 11 welgebooren: hooggeboren.

14 Dijn uyterste bancquett: je laatste feestmaal; aller Haesen moeder: (om z'n bangheid en z'n lange oren).

15 waenwijs: onwijs; dien raed: die manier van doen; dijn Prince vliet: uw vorst vlucht.

16 om voeden: om te voeden, te vermeerderen.

17 Of.... schoon: of.... al, ofschoon; t'Avontuer toont gunstich haere tuyten: de Fortuin u welwillend haar aanschijn toont (haere tuyten, waarschijnlik: haar vlechten, dus haar hoofd, haar aanschijn).

18 steeckt u inde kluyten: en laat u in de kluiten steken, laat u in de modder zitten.

19 te recht: juist; den korrel: de kern.

21 wel besint: wel bedacht.

22 nae zijne' eere setten: naar z'n eer staan, z'n eer willen ontnemen (setten nae, zoals 't middeleeuwse hem setten nae: zich toeleggen op, streven naar).