De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 714]

99. Kalikoet en den Haen.^*

1 Even alsoo hebben de Gabeoniten haer tegen den Levijt ende zijn wijf bewesen, 2 Judic. 19. Want als hij vredelijck ende vriendlijck inde Stadt Gaba was ghekomen, 3 ende hem stillekens voor een huys met zijn wijf had nedergheset; siet, soo quamen 4 seer haest de geyle Gabeoniten, ende vielen met grooter onzinnigheyd den Levijt 5 aen, ende martelden door hare geylheyd in die selve nacht het wijf ter doodt, ende 6 de Levijt selve ontquam met nauwer noot die selve bijtighe geyle hanen.

IVDIC. 19.

* Regel 1 Gabeoniten: inwoners van Gábaä (in Benjamin) niet te verwarren met de inwoners van Gabaon; Levijt: (uitspr. met ei-klank) Leviet; wijf: vrouw; haer.... bewesen: zich gedragen. - r. 2 Judic 19: Boek der Rechters, 19e hfst. vs. 14-28; vredelijck: in vrede; Gaba: Gabaä. - r. 4 haest: haastig, spoedig; onzinnigheyd: waanzinnigheid, verwoedheid. - r. 6 met nauwer noot: in nijpende nood, ternauwernood.

[p. 715]

XCIX

 

Den Koeckeloeren-Haen zagh op zijn mist-hoop treden¹

 

Een rooden Kalikoet, dies werd hij zeer t'onvreden,²

 

Beriep hem tot den kamp, en liep hem in't ghemoedt:³

 

Dies hem verweyren most den grooten Kalikoet.⁴

5

Zij vochten beyde om strijd, dat 'troode bloed afdroopten,⁵

 

Als zij d'een d'ander fel met scherpe spooren noopten.⁶

 

Den Kalikoet in't eynd zagh dat den Duytschen-Haen⁷

 

Hem rust noch vrede liet: dus om zich gants t'ontslaen

 

Van allerhande twist, verkoos in ander hoecken⁹

10

Zijn daghelijcxsen kost in vrede te gaen zoecken.

 

‘Veel volckren zijn zoo wilt, zoo woest en onbesuyst,¹¹

 

‘Dat d'arme vreemdling niet bij haer magh zijn gehuyst.¹²

 

‘Al hebben zij een land tot haer behoef ghewonnen,¹³

 

‘Een ander zullen zij het aerdrijck noch misgonnen.¹⁴

1 Den Koeckeloeren-Haen: De kukeleku-haan; Koeckeloer (bijvoeglik n.w.): die koekeloert, van koeckeloeren, wel 't zelfde als kockeloeren = kraaien, dat 'n klanknabootsend woord is; mist- veel voorkomend naast mest-; treden: lopen.

2 Kalikoet: Kalkoen (zie blz. 512 op vs. 149); t'onvreden: ontevreden, boos (in onvrede).

3 Beriep hem....: daagde hem uit, en liep hem tegemoet, stormde op hem af.

4 hem: zich.

5 afdroopten: afdroop, wegvloeide (van afdropen: afdruipen; dropen betekent bijna altijd doen druipen, bedruipen).

6 d'een d'ander: elkaar; noopten: prikten, staken, (nopen: steken, de oudst bekende betekenis).

7 den Duytschen-Haen: de Nederlandse haan (Duits: oudtijds 't gewone woord voor Nederlands, van de 16e eeuw of ook in 't zuiden in plaats van Diets).

9 in ander hoecken: op andere plaatsen (ander onverbogen, zie blz. 428 op vs. 30).

11 onbesuyst: ruw van zeden (ouwere betekenis).

12 bij haer: bij hun; gehuyst: gehuisvest.

13 tot haer behoef: voor hun behoefte, naar hun behoeven.

14 misgonnen: bijvorm van misgunnen.