De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 680]

82. 'tHert, 'tSchaep en Wolf.^*

1 Aldus heeft Tatianus I. een ander beclaegt, eerstlijck voor Alexanders hof-meester, 2 daerna voor den Keyser selfs, als dat hij hem etlijcke schepelen gersts schuldigh was, 3 ende niet en wilde betalen. De beclaegde wedersprack hem stantvastelijck, segghende 4 hij was hem niet schuldigh. Maer Tatianus drongh hem soo ongheschicte hard met 5 dreygen, dat hij eyndlijck uyt vreese seyde, hij was hem soo veel schepelen gersts 6 schuldigh.

* Onderschrift:
Regel 1 Tatianus I: In de tijd van de Romeinse keizers komt deze naam veelvuldig voor. Hier zal wel bedoeld zijn Tatiánus (ook Titianus genoemd), 'n beroemde redenaar en aardrijkskundige in de eerste helft van de derde eeuw; hij is ook ‘burgemeester’ van Rome geweest; t'is dezelfde die de fabels van Aisópos in Latijns proza (Esopus) heeft vertaald. Wat die I achter Tatianus betekent, is niet duidelik. Alexander is wel de Romeinse keizer Alexander bijgenaamd Sevérus, de strenge (222-235 na Kr.); beclaegt: aangeklaagd; eerstlijck: vooreerst. - r. 2 selfs: zelf; gersts: (met 2e n.v. s achter schepel). - r. 3 wedersprack hem stantvastelijck: sprak hem standvastig tegen. - r. 4 niet: niets; drongh: benauwde; ongheschicte: ongemanierd, buitensporig (ongheschicte: bijwoord op -e, zoals in 't middeleeuws). - r. 5 vreese: oorspronkelike vorm van vrees.
Deze geschiedenis zal wel uit Coelius zijn. Caelius of Coelius Rhodiginus, met z'n eigen naam Lodovico Ricchieri, Italjaans humanist (± 1450-1525) (van Rovigo, 't oude Rhodógium) heeft geschreven Antiquarum lectionum lib. XVI, dat is 'n verzameling wetenswaardigheden over alle mogelike wetenschappen uit de oude schrijvers. (Zie op blz. 540, 590 en 638 onderaan).

[p. 681]

LXXXII

 

Het ranck ghehorent Hart 'tonnoozel Schaep beklaeghden,¹

 

En voor den wreeden Wolf vergramt ter vierschaer daeghden,²

 

Op dat het van de terwe en tgraen mocht zijn betaelt,³

 

De welck hem quam van ouds en had tot noch ghefaelt.⁴

5

De Wolf als rechter heeft verhoort haer beyder zegghen,⁵

 

En heeft het weerloos Schaep wel ernstigh op gaen legghen,

 

Dat het aent klachtigh Hart het koren zoud voldoen,⁷

 

En op ghezetten dagh zich tot voldoeningh spoen.⁸

 

T'onnoozel bevend Lam heeft alles aenghenomen.⁹

10

Maer als nu 'tHart is ter ghezetter tijd ghekomen¹⁰

 

Heeft 'tSchaepken 'tHart belacht om't vast beloofde graen,¹¹

 

En zeyde, Ick dede uyt vreeze al tgene ick heb ghedaen.

 

‘D'onnoosle moet uyt schrick in der tyrannen hoven,¹³

 

‘Tgene hij niet schuldigh is uyt anxt en vrees beloven.

15

‘Want wie te schaffen heeft met eenigh wreet tyran,¹⁵

 

‘Op dat hij hem ontgae belooft al wat hij kan.

1 Het.... Hart: 't hert; 'tonnoozel: 't onschuldig; beklaeghden: aanklaagde.

2 ter vierschaer daeghden: voor de rechtbank (van de wolf) daagde.

3 mocht zijn betaelt: zou betaald worden.

4 quam: toekwam; tot noch ghefaelt: en tot nog toe achterwege was gebleven; die hij tot nog toe niet betaald had gekregen.

5 verhoort: geluisterd naar; haer beyder: hun beider.

7 't klachtigh: 't aanklagende.

8 op ghezetten dagh: op de gestelde dag; zich.... spoen: zich tot betaling haasten, zich zou haasten om te betalen.

9 aenghenomen: op zich genomen.

10 ter ghezetter tijd: op de bepaalde tijd.

11 'tHart belacht: 't hert uitgelachen.

13 D'onnoosle: de zwakke.

15 te schaffen.... met: te maken met (te schaffen hebben met: te doen, te maken hebben, gemeenschap hebben met, zoals in 't middeleeuws; schaffen: maken, bewerken).