De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 638]

61. Slanghe en Echel.^*

1 Aldus heeft een Soldaet des Konings Philippi in Grieckenlandt zijn weerdt bedanct. 2 Want als dese weerdt den Soldaet niet alleen ter herbergen had ghenomen, maer 3 zeer vriendlijck ghetracteert, ende met alle nootdruft voorzien: soo heeft die ondanc- 4 bare tulpel, door boose list, niet alleen den weerdt uyt het huys verdreven, maer oock 5 bij den Koningh Philippum de zaeck daertoe gebracht, dat hem niet alleen het huys, 6 maer oock des Weerds haef ende goedt is belooft gheworden.

CAELIUS.

* Regel 1 Philippi: van Philippus, koning van Macedonië (359-336 v. Kr.); weerdt: (waard) gastheer. - r. 2 ter herbergen had ghenomen: tot huisvesting had ontvangen, hem huisvesting had gegeven. - r. 3 ghetracteert: behandeld; met alle nootdruft voorzien: alles wat ie nodig had, gegeven had. - r. 4 tulpel: brasser, slokop (eigenlik: tulper van tulpen: brassen; nog in 't tegenwoordig Nederl. bekend als tulp: 'n onbeschofte, 'n zonderling). - r. 5 daertoe: zover. - Caelius:? Zie Nadere verklaringen blz. 823.

[p. 639]

tekstkritische noten

Den Echel bad de Slangh met zuchten en met stenen,¹
Datze haer doch herbergh wou voor eenen winter leenen.²
De Slinger-Slangh beweeght door s'Echels droeve beed,³
Om haer weerdin te zijn was willigh en bereed,⁴
Maer als in't engh des hols den Echel dick ghezwollen,⁵
Zich krunckelde in een cloot, in circkelen en rollen,⁶
De Slangh misnoeghen kreech, om datze zomtijds stijf⁷
Met scherpe borstels vast haer prickelden in't lijf.⁸
Wel, sprack de Slangh, is dit het loon voor al mijn deugde?⁹
Dat ick u in mijn hol ontfingh met lust en vreughde?
Neen, zeyde d'Echel, zwijght, ghij vuyl twistgierigh dier,¹¹
Ben ick u in de weegh zoo packt u flucx van hier.¹²
De Slanghe bad vergeefs om rust en wat verschooningh,
Dus om t'gheborstelt dier t'ontgaen verliet haer wooningh.¹⁴
‘D'ondanckbaer menschen, die geholpen zijn in nood,¹⁵
‘Vergeten weldaed licht, al is zij noch zoo groot:
‘Als zij gheholpen zijn, beschaden zij den genen,¹⁷
‘Diens mildheyd over haer heeft rijckelijck geschenen.¹⁸

TEKSTKRITIEK: vs. 3, de oude uitgave heeft achter beed een punt.

1 Echel: egel, stekelvarken (door verwarring met echel, bloedzuiger, waarvoor omgekeerd egel); stenen: kreunen, steunen.

2 Datze haer: spreek uit: dat z'aar; doch: toch; herberg.... leenen: onderdak geven.

3 beweeght: bewogen.

4 bereed: bereid (bereed: Vlaamse vorm).

5 in't engh: in de engte.

6 in een cloot: tot 'n bal; in circkelen en rollen: tot bollen en rollen; cloot, cirkel, rol, allemaal woorden voor bol, bal.

7 ze: de egel (voor ze naast den echel, zie blz. 467 op vs. 73); zomtijds: soms (zom-, ook in zommigen met z, de oorspronkelike klank); stijf: hard (hoort bij prickelden: prikte).

8 vast: stevig.

9 deugde: goedheid.

11 twistgierigh: twistbegerig, twistziek.

12 Ben ick u in de weegh: ben ik u in de weg, hinder ik je.

14 verliet: ze verliet (zonder nadere aanwijzing van 't onderwerp van de werking, zoals meermalen).

15 D'ondanckbaer: zonder uitgang, zie blz. 434 op vs. 162.

17 beschaden: benadelen.

18 Diens: wiens; haer: hun.