De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 622]

53. Smit en den Hont.^*

1 Even alsoo ist vergaen, doe in Grieckenlandt Xerxis ontalbare heyrkracht verslaghen 2 wierde. Want het meeste gout ende silver, dat de Griecken den Persianen afjaegden, 3 kreghen die van Athenen, dewijl zy haer in dien slagh dapper weerden, ende geen 4 perijckel en ontsagen; en de andere die uyt vrees of luyheyt niet kloeckelijck en 5 vochten hebben niettemin oock veel buyts daer van gebracht.

IUSTINUS.

* Regel 1 vergaen: gegaan; Xerxis: (Latijnse vorm van) Xerxes: koning van Perzië (5e eeuw v. Kr.); de Atheners wonnen op hem o.a. de bekende zeeslag bij Sálamis; ontalbare: ontelbare (ontalbare: met a onder invloed van (ge)tal); heyrkracht: legermacht. - r. 2 afjaegden: afhandig maakten. - r. 3 dewijl zy haer: omdat ze zich. - r. 4 kloeckelijck: dapper; niet.... en: niet. - r. 5 gebracht: meegebracht; Justínus: zie onder prent 4.

[p. 623]

tekstkritische noten

Een Smit zijn leven sleet in't midden vande voncken:
Van't kriecken vanden dagh tot dat de sterren bloncken
Hy aen zijn smisse stond, en gantsche daghen langh³
Was bezigh met het stael, de moker, en de tangh.
Doch voor d'ondraeghlijckheyd zijns arbeyds zonder treuren⁵
Hem nauwelijcx droogh brood en water mocht ghebeuren,⁶
Terwijl zijn traghen Hond, nae zijnen eyghen lust,
Vast onder zijne smisse en blaes-balck nam zijn rust,⁸
Die daghelijcx om brood zijn meester quam feesteren.⁹
De Meester om den Hond zijn traegheyd te verleeren,
Riep moeyelijck op t'lest, Ghy rechten bedelaer,¹¹
Wat eyschty brood van my? ghy ziet hoe jaer op jaer¹²
Ick naulijcx onderhoud magh voor mijn zweet ghenieten,¹³
Terwijl ghy vet en grof u 'twercken laet verdrieten.¹⁴
Ghenoeght u, zeght het Beest, ick ben zulcx langh gewent,¹⁵
V leven loopt zoo wel alst mijn zeer haest ten end.
‘De prachers die met schijn haer pracherij verweeren,¹⁷
‘Zich van eens anders zweet niet schamen te geneeren:¹⁸
‘Zy zuypen 'snaesten merch en uyt-gheteerde bloed,¹⁹
‘Verslempende al het geen hy dier bezuren moet.²⁰

TEKSTKRITIEK: vs. 16 loopt, de oude uitgave heeft loop't.

3 aen zijn smisse: in z'n smidse (smisse: ouwe vorm van smidse, dit weer met t (d) van smid).

5 voor d'ondraeghlijckheyd zijns arbeyds....: voor z'n onverdraaglike arbeid die hij zonder treuren verrichtte.

6 ghebeuren: ten deel vallen.

8 Vast: altijd; blaes-balck: blaasbalg.

9 feestéren: vleien.

11 moeyelijck: boos; rechten: echte.

12 eyschty: eis je.

13 onderhoud.... ghenieten: kost kan verdienen.

14 u 'twercken laet verdrieten: aan werken 't land hebt.

15 Ghenoeght u: stel u tevreden; zulcx: dit.

17 De prachers: de bedelaars; met schijn: met 'n schijn, met 'n mooie schijn; verweeren: verdedigen.

18 Zich geneeren van: (zich te onderhouden met) te leven van.

19 zuypen: verzwelgen.

20 al het geen hy dier bezuren moet: wat hij met moeite en zure arbeid moet verkrijgen (dier Vlaamse vorm van duur).