De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 596]

40. De Os en de ghemeste Koe.^*

1 Ghelijck als de Koe ghemest zijnde ter slachtbanck ghevoert worde, ende de Osse 2 zijn leven langer behield: also ist den Israëliten inde woestijne ghegaen. Want als 3 sy haer met het Manna ofte hemels broodt, 'twelck haer op een seker mate tot onder- 4 houdt des levens ghegheven worde, niet genoegen lieten, maer begeerden haer met 5 vleysch te vullen ende te mesten, so is hun sulcx in grooter overvloet ghegheven. 6 Doch als sy haer op't beste ghevult ende vol gegeten hadden, so dat haer het vleesch 7 noch inde mond ende tanden stack, doen wierden sy geslachtet ende van God om- 8 gebracht. Maer de andre, die met het broodt te vreden waren, die bleven by het 9 leven.

NUMER. 11.

* Regel 1 worde: werd. - r. 3-4 haer... niet genoegen lieten: zich niet lieten tevreden stellen; op een seker mate: in 'n bepaalde hoeveelheid; (ze konden niet meer gebruiken dan ieder voor z'n maaltijd nodig had: zie Uittocht, hfst. 16, vs. 16-18). - r. 4 haer: zich. - r. 5 sulcx: dit; in grooter overvloet: in grote overvloed (grooter: ouwe 3e naamv. vrouw. op -er). - r. 6 op't beste: op z'n best. - r. 7 inde mond ende tanden stack... zie Numeri 11, 33: ‘nog stak 't vlees hun in de tanden... en zie de toorn des Heren is over 't volk ontstoken’; geslachtet: gedood; van God: door God. - r. 8 by: in. - r. 9 Numer. 11: Numeri 11e hoofdstuk; Numeri heet 't 4e boek van Mozes, (Boek der getallen, zo genoemd naar de volkstelling, waarmee 't begint).

[p. 597]

XXXX

 

Een Os die zwaer gejuckt den tragen ploegh most slepen,

 

En stadigh werd gedreyght met 'tluyd geklats der zweepen,

 

Des avonds werd gestalt, aemachtigh mat en moe,³

 

En rusten naest de krib van een ghemeste Koe,⁴

5

Die schamper dreef den spot, met al zijn slavernije,⁵

 

Om dat zy leefde in weelde en huppelde als de vrije.⁶

 

Maer eynd'lijck werd den Os ghewaer, en nam wel acht⁷

 

Dat dees ghemeste Veers werd met de bijl gheslacht.⁸

 

Waerom hy zijnen staet voor d'ander heeft gheprezen,⁹

10

Vermids hy niet en had de slagh des bijls te vreezen:

 

Dies koos zijn slaverny noch liever als een wijl

 

In wellust opghevoed te werden voor de bijl.¹²

 

‘Wie't eynde gade slaet van goeden en van quaden,

 

‘De korte wellust zal verfoeyen en versmaden.

15

‘De wellust is wel zoet in d'uyterlijcke schijn,

 

‘Maer kan van druck en rouw niet afghescheyden zijn.¹⁶

3 aemachtigh: amechtig, buiten adem.

4 rusten: rustte.

5 schamper: schimpend.

6 huppelde als de vrije: in vrijheid rondliep; als de vrije: gelijk de vrijgeborene; (gewone omschrijving voor 'n bepaling van wijze zoals in 't middeleeuws: doet alse die wise: handel wijs).

7 nam wel acht: zag heel goed.

8 Veers: vaars, koe.

9 Waerom: daarom ('t Lat. Quare aan 't begin van 'n zin); staet: toestand; voor: boven.

12 In wellust: in overvloedig genot; werden: oorspronkelike vorm van worden.

16 rouw: verdriet.