De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 580]

32. De Vorsch, Ratt, ende Adelaer.^*

1 Soo ist gegaen niet alleen met den Paloeologis te Constantinopolen, maer oock met 2 Lucano den Coning in Peloponneso, ende Emanuele Cantacuzeno in Albania. Want 3 als sy malcander beloerden, ende d'een d'ander zocht te bederven, soo quam Mahomet, 4 als een stercke ende diefsche Gier, ende neemt beyde 'tvolck ende 'tKoningrijck onder 5 zijn ghewelt.

CHALCOCONDYLAS.

* Regel 1 met den Palaeólogis: met de Palaeologen (Latijnse buigingsvorm) de laatste Keizer-dynastie van 't Oost-Romeinse rijk; Michael VIII (1259) - Konstantijn XI (+1453) bij de verovering van Konstantinopel; te Constantinopolen: te Konstantinopel (verbogen vorm, 3e n.v. na te). De Palaeologen en andere kristen Griekse vorsten (hier worden er twee genoemd) waren in voortdurende oorlogen met elkaar. - r. 2 Lucano: Lat. vorm van Lucánus; in Peloponneso: (Lat. vorm) in de Peloponnesos, nu Moréa genoemd; ende Emanuele Cantacuzeno: en met Emanuel Cantacuzenos; Cantacuzenos: (gewoonl. gespeld: Kantakuzenos) is 'n Grieks aan de Palaeologen verwant vorstenhuis. - r. 3 bederven: verderven, in 't verderf storten; Mahomet: Mohammed II, die Konstantinopel veroverde, en 't Griekse rijk vernietigde. - r. 5 ghewelt: macht; Chalcocondylas: naam van twee broers, Griekse geleerden. Hier wordt bedoeld Laoníkos (eerste helft van de 15e eeuw); zijn ‘Historiai’ geven de geschiedenis van 't Balkanschiereiland van 1298-1463.

[p. 581]

XXXII

 

Der groener Vorschen heyr bestond zeer fel te woelen,¹

 

En met den Ratten krijgh te voeren om de poelen:

 

Doch eyndlijck afgemat, besloten eenen vre,³

 

En hielden int morasch te gaer haer plaets en ste.⁴

5

Der Vorschen Koningh noch des krijghes niet vergeten⁵

 

De Velden-vorst belaeghde en nooden hem ten eten,⁶

 

Die peynzende om geen wraeck beschreet des Vorschen rugh,⁷

 

Op dat hy over't meyr hem strecken mocht een brugh:⁸

 

Maer midden inden stroom ghezwommen en ghekropen

10

De Vorsch uyt ouden haet de Veld-rat heeft verzopen.

 

T'welck als den Arent zach, heeft dese buijt beloert,¹¹

 

En Vorsch en Rat om hoogh tot haeren roof ghevoert.¹²

 

‘De moorders nimmermeer haer straffe ontvluchten mogen:¹³

 

‘De straffe treed alsins den boozen onder oogen;¹⁴

15

‘Zy volgt hem waer hy gaet, gelijck de schaduw' 'tlijf:¹⁵

 

‘En altijts koomt hem voor zijn goddeloos bedrijf.¹⁶

 

‘'T vergoten bloed roept wraeck, waer dat hy is gevloden:

 

‘Ter tijd de levende is begraven by den dooden.¹⁸

1 Der groener (ouwe buigingsvorm zie blz. 152 vs. 37); bestond zeer fel te woelen: durfde 't aan de rust te verstoren.

3 besloten: sloten.

4 woonden samen in 't moeras (te gaer: te gader, samen); int morasch: in 't moeras (morasch zie blz. 430 vs. 70).

5 des krijghes niet vergeten: die de oorlog nog niet vergeten was.

6 Velden-vorst: vorst van 't land, de ratten-koning; nooden: (noodde) nodigde.

7 peynzende om: denkende aan; beschreet: ging schrijlings zitten over de rug van de kikvors.

8 Opdat die hem over de plas (meyr) tot 'n brug zou dienen.

11 T'welck als: toen de arend dit zag ('t Lat. quod cum).

12 tot haeren roof ghevoert: als z'n buit meegenomen.

13 nimmermeer: nooit; mogen: kunnen.

14 alsins: overal; den boozen: de booswicht.

15 'tlijf: 't lichaam.

16 koomt hem voor zijn.... bedrijf: komt hem z'n.... daad voor ogen.

18 Ter tijd: tot (de tijd) dat.... (de hele regel: tot z'n dood toe).