De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 578]

31. De Papegay en den Vos.^*

1 Sulcke vossen zijn gheweest de hovelingen des eergierigen Keysers Antonini Cara- 2 callae. Want so haest den Keyser geldt of fraey goedt ter handen quam, soo hebben 3 sy hem als eenen die in mildigheyt ende in 't weghschencken allen Koninghen ende 4 Keyseren ver te boven gingh, geroemt: welcken roem den Keyser also behaegde, dat 5 hy sulcke pluymstrijckers zijn beste inkomen schanck ende vereerde.

DION.

* Regel 1 eergierigen: eerzuchtige; Antonini Caracallae: (Lat. 2e n.v. van) Antonínus Caracalla, Romeins keizer (l88-217). - r. 5 schanck: oorspronkelike vorm van schonk; Dion: Dionysius van Halikarnassus (zie blz. 502 op r. 16).

[p. 579]

XXXI

 

Den klapper Papegay opt opperste' eender eycken

 

Met vette roof gelaen, kon Reynaert niet bereyken,^1-2

 

Dies hongrigh nae de kaes die zy genepen had³

 

Met haren krommen beck, bedrieghlijck tot haer trad.⁴

5

Gheluck (riep hy) gheluck! o wiens ghemaelde veeren⁵

 

Al d'andre voglen wijt in zuyverheyd passeren,⁶

 

Indien u schoonheyd met t'wel-klinckende gheluyd

 

Van singhen waer ghepaert, ghy waert de braefste bruyt,⁸

 

Van al dat licht-ghewieckt met uyt-ghebreyde schachten⁹

10

De dunne locht door-snijd en 't aerdrijck gaet verachten.¹⁰

 

De Papegay door't lof beweeght in hare ziel¹¹

 

Stack op een heesche keel, dies haer de kaes ontviel;¹²

 

Die't slimme Reyntien nam; en leerden d'hooghgezeten¹³

 

Bedroghen vogel zoo wel zinghen voor zijn eten.

15

‘Zulcx is der vleyers kunst, die van de wijste man

 

‘Als hy haer 'toore leent, 'tghehoor betoovren kan:¹⁶

 

‘Schoon woorden geven zy, waer doorze hem achterhalen¹⁷

 

‘Wanneer hy die op't dierste int reeck'nen moet betalen.¹⁸

1-2 Reynaert is onderwerp van kon niet bereyken; Den klapper Papegay: de babbelaar, de praatachtige papegaai in de top van 'n eik; eender eycken: van een eik (eender = ener; eycken: verbogen vorm van eike, vroeger meestal vrouwelik).

3 die zy genepen had: die ze vasthield; zy en haer hoewel in vs. 1 den klapper, vergelijk blz. 467 op vs. 73.

4 bedrieghlijck: met valse bedoelingen.

5 Gheluck....: heil u (ik wens u geluk); ghemaelde: (geschilderde) kleurrijke.

6 wijt.... passeren: ver te boven gaan.

8 waer: zou zijn, was; de braefste bruyt: de sierlikste bruid.

9 Van al dat: van al wat; met uyt-ghebreyde schachten: met uitgespreide vleugels.

10 locht: lucht; en 't aerdrijck gaet verachten: zich verwijdert van de aarde.

11 door't lof: door de lof prijzing bewogen, getroffen; ('t lof, zie blz. 501 op vs. 9); beweeght: bewogen (zie blz. 563 op vs. 11).

12 Stack op een heesche keel: begon met hese keel te schreeuwen ('n keel op te zetten); dies: (daardoor) waardoor.

13 Reyntien: spreek uit reintie(n) (verkleinwoorden op tie waren in Holland heel gewoon, nu nog in Zuid-Holland, vergelijk Reyntgen blz. 531 op vs. 4); leerden: leerde, de zin is: zo leerde hij de papegaai voor z'n lekkere kaas (eten) mooi zingen (wel: goed).

16 haer: hun; oore: ouwere vorm van oor.

17 Schoon woorden....: mooie woorden (schoon bijvoegel. n.w. zonder uitgang, zoals in 't middeleeuws; vergelijk b.v. blz. 462 vs. 44); achterhalen: vangen, beetnemen.

18 op't dierste: op 't duurst', heel duur (met Vlaamse ie); int reeck'nen: bij 't afrekenen, bij 't sluiten van de rekening.