De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 576]

30. D'overladen Ezel en 't Peerd.^*

1 Alsoo heeft het toegegaen met Octavia, ende Poppaea Sabina Neronis wijven. Want 2 Nero quelde ende mishandelde Octaviam zeer qualijck: maer Poppaea, die Neroni 3 zeer lief was, had met Octavia geen melijden. Doe nu Octavia so zeer beswaert was, 4 ende de mishandelinghe niet langer verdragen konde, ende dat Nero oock merckte 5 dattet haer het meeste leet was, dat Poppoea geen melijden met haer hadde, soo hield 6 hy op Octaviam soo hard te quellen, ende begoste Poppaeam van ghelijken te doen.

SUETONIUS.

* Regel 1 Octavia: vrouw van keizer Nero. Op aandrijven van de mooie en zedeloze Poppaea Sabína, werd zij door haar echtgenoot verstoten, daarna verbannen en op 20 jarige leeftijd vermoord; heeft het toegegaen: is 't gegaan; Neronis: van Nero (Lat. 2e n.v.) de beruchte kristenvervolger en wellusteling, romeins keizer (54-68 na Kr.). - r. 2 qualijck: slecht; Neroni: (Lat. 3e n.v.) aan Nero. - r. 3 so zeer beswaert was: zo erg gekweld was, in zo groot verdriet was. - r. 4 ende dat...: en toen. - r. 6 begoste: begon; van ghelijken te doen: op dezelfde manier te behandelen. - r. 7 Suetonius: zie onder prent 1.

[p. 577]

XXX

 

Den Ezel overlaen en met veel packen zwanger,¹

 

Viel zijnen zwaren last op reyze langs hoe banger:²

 

Dies hy zijn reys-gezel aemachtigh moede en mat³

 

Het weeldigh Ros om hulpe en wat ontlastingh bad.⁴

5

T'welck voerloos niet alleen hier door niet werd betogen,⁵

 

Maer heeft den armen Muyl van trossen krom gebogen⁶

 

In zijn ellend beschimpt; ter tijd het slaefsche beest⁷

 

Ter aerden neder viel en deerlijck gaf de geest.⁸

 

De Reyziger die om zijn reys te spoeden pasten⁹

10

Bestond met s'Ezels last s'Peerts rugge te belasten,¹⁰

 

'Twelck weygerende met veel slagen fel gegroet¹¹

 

Het lachen werd verleert in s'Ezels tegenspoet.

 

‘Wie in eens anders kruys en lyden schept vermaken,¹³

 

‘En onmedoogende is, magh ernstelijcken waken:¹⁴

15

‘Want als hy zal verzaed zijn van zijn spot-geral¹⁵

 

‘Hy eyndlijck zelver'tjuck des onspoeds dragen zal.¹⁶

1 met.... zwanger: belast met.

2 zijnen zwaren last: in 't Zuid-Nederlands ook als onderwerp aanhoudend zijnen, den enz. (vergelijk blz. 487 vs. 235); langs hoe banger: al langer hoe verschrikkeliker (langs: zie blz. 489 op vs. 296).

3 aemachtigh: amechtig, buiten adem; aemachtigh moede enz. horen bij hy (= de ezel).

4 weeldigh: vurig; (Het weeldigh Ros hoort bij zijn reys-gezel); ontlastingh: verlichting van lasten.

5 T'welck: en dit ('t Lat. Qui of Quod aan 't begin van 'n zin, zie blz. 525 op vs. 7); voerloos: zonder vracht (voer) en dit, dat niets te dragen had, werd niet alleen niet bewogen....; betogen: bewogen (getrokken, overgehaald).

6 Muyl: muilezel; van trossen: door de pakken (tros: last, pak; vergelijk legertros, en trossen: torsen zie blz. 497 op vs. 467).

7 ter tijd....: tot (de tijd) dat; slaefsche: slavende.

8 deerlijck: op deerniswekkende wijze.

9 De reiziger die er op paste, er voor zorgde, z'n reis te bespoedigen.

10 Bestond: begon.

11 fel gegroet: stevig begroet, flink afgerost.

13 vermaken: vermaak.

14 magh ernstelijcken....: moet ernstig....; ernstelijcken: met 't bijwoordelike en (zie blz. 447 vs. 1).

15 verzaed: verzadigd (van verzaden).

16 zelver: zelf (zelver zie blz. 524 op r. 3); des onspoeds: van de tegenspoed.