De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 566]

25. Den Arend en de Vos.^*

1 Ghelijck de Vos den Arendt, soo heeft Harpagus den grousamen Tiran Astyagen 2 betaelt. dese Astyages had Harpagi zoon omghebracht, ende met andere gerichten 3 ende spijs opgeset ende t'eten gegeven. t'welck Harpagus verstaende heeft terstont 4 bedacht hoe hy hem aen zulcken onmenschelijcke wreetheyt wreken ende zulcke on- 5 gehoorde daedt straffen soude mogen. nam daerom de saeck listich voor, verstoord zijn 6 Coninglijcke pallays, ende dreef hem ende zijn kinderen te lande uyt.

HERODOTVS.

* Regel 1 Astyagen: (voorwerpsvorm van) Ast y ages, koning van de Meden (6e eeuw v. Kr.), had Hárpagos bevolen de jonge Cyrus te doden; Hárpagos volbracht dit bevel niet, en na de ontdekking hiervan, werd z'n eigen zoon omgebracht (aldus Heródotos). - r. 2 gerichten: gerechten. - r. 4 hem aen.... wreken: zich over.... wreken. -r. 5. nam.... voor: overlegde, ondernam; verstoord: verstoorde, overviel. - r. 7 Heródotus: de Griekse geschiedschrijver Heródotos (zie onder prent 19).

[p. 567]

XXV

 

Den Arent krom-ghebeckt het Vossen nest beloerde,

 

Daer zy de jongskens uyt by haer ghebroetsel voerde,

 

Die veyligh vant ghediert, van hagel, wind en stroom³

 

Gheleghert laghen in de top van eenen boom.

5

De Vos die is beroert, is toornigh en ontsteken,⁵

 

Met eenen oock ghezind zijn leet op't strengst te wreken.

 

Maer alst aen vlercken mist om styghen inde locht,⁷

 

Daer inden top des booms zijn jongskens zijn ghebrocht,

 

Hy met een vuyrge tourts 'tbebladert hout van onder⁹

10

Aen lichter laghen blaest, en branden doet te wonder.¹⁰

 

Laes! d'Arends schreyen vast int midden van't ghesmoock.¹¹

 

De Moeder hopeloos vast vlieght om vuyr en roock.

 

Maer och! tis al vergeefs, ten houd niet op van branden¹³

 

Oft al 'tgebroetsel is met nest met al ter schanden.

15

‘Ghy die in mogentheyd ghelijck ghebenedijt¹⁵

 

‘Tot op der eeren troon als Goo'n verheven zijt,

 

‘V voor de minste ontziet, en wacht u haer te krencken:¹⁷

 

‘Ghedenckt dat d'alder kleynst' zich zal te wreken dencken.¹⁸

3 ghediert: gedierte, (wilde) dieren.

5 beroert: ontsteld; ontsteken: ontstoken (in toorn); ontsteken de oorspr. vorm vooral Zuid-Nederl.

7 alst aen vlercken mist: als 't (hem) ontbreekt aan vleugels; om: om te.

9 tourts: toorts (uitspraak toerts); toorts is uit 't Frans; tourts onder invloed van Frans dialekt, of wel andere Franse woorden waar o en ou beide voorkwamen in verschillende dialekten.

10 Aen lichter laghen: in lichte laaie (laghen 3e n.v. van laghe: vlam naast laeye: vlam); te wonder: heel wonderbaar, heel erg.

11 Laes: helaes (zie blz. 527 vs. 14); vast: voortdurend.

13 ten houd niet op: 't houdt niet op (en.... bij niet).

15 ghelijck ghebenedijt: als gezegend; omdat gij gezegend zijt als machthebbers.

17 ontziet: neemt u in acht.

18 zich.... dencken: zal zinnen zich te wreken.