De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 562]

23. Een Kraey en t'Schaep.^*

1 So als het Schaep de Kraey, soo heeft Theodorus Cyrenus den Tyran Lysimacho 2 geantwoort. Want als Lysimachus Theodorum grousaem plaegde, en hij't alles met 3 groote lijdsaemheyt ende sachtmoedicheyt verdroegh, soo wierde Lysimachus noch 4 veel duller, ende dreygde hem den doodt. Doe seyd Theodorus: ‘Ghy dreygt my 5 ‘arme krancke Mensche den doodt; maer hebt ghy een hert in't lijf, soo gaet heen 6 ‘en dreygt een machtigh Heer om't leven te brenghen.

CICERO.

* Regel 1 Theodorus Cyrenus: Theodórus van Cyréne (Cyréne in Afrika, in 't tegenwoordige Tripolis?). Lysimacho: (aan) Lysímachus, veldheer van Alexander de Grote, en een van de koningen (diadochen) in 'n deel van diens rijk, in Thracië. - r. 2 als: toen; grousaem; gruwzaam (Brab. Holl. ouw voor uw); 't alles: dat alles. - r. 4 duller: doller, verwoeder; dreygde hem den doodt: dreigde hem met de dood. - r. 5 krancke: zwakke. - r. 6 Cicero de bekende Romeinse redenaar (106-43 v. Kr.).

[p. 563]

XXIII

 

Een hongerige Raef tot stelen altijd vlugge¹

 

Vloogh t'witgewolde Schaep op zijnen bonten rugge:²

 

Vytpluckende vant vlies de wol ghelijck verwoet³

 

Doorpickt het blancke vel, en zuypt t'onnoosle bloed.

5

Het Lammeken lijd smert, doet niet dan droevigh blaren;⁵

 

Maer kan de vogel noch verschricken noch vervaren.⁶

 

Dies het ten lesten spreeckt: bloed-zuypende tyran,

 

Ghy zijt voorwaer op my een dapper helt en man;

 

Op my onnoozel dier en weerloos heel met allen:⁹

10

Maer hebdy t'hert bestaet den hond eens aen te vallen:¹⁰

 

De Raef word noch beweeght noch luystert nae dien zanck;¹¹

 

Zuypt t'jonge lamren bloed, gaet vlytigh haren gangh.^11-12

 

‘De klachten zijn vergeefs, vergeefs zijn al de tranen

 

‘Die voor een dwingeland uyt storten d'onderdanen:

15

‘Hy lacht in haer verdriet, hy groeyt in hare smert,

 

‘En voed met haren druck de blyschap in zijn hert.

1 Raef in algemene betekenis door elkaar met kraai gebruikt; vlugge: ouwere vorm van vlug.

2 bonten: grauwgrijze (zoals in 't middeleeuws) of wollige; rugge: ouwere vorm van rug.

3 't vlies: de vacht; ghelijck verwoet: (als verwoed) daar ie verwoed was, vol woede.

5 blaren: blèren, blaten.

6 vervaren: bevreesd maken.

9 heel met allen: (heel in elk opzicht) helemaal (met allen: in alles; allen 3e n.v. van al).

10 bestaet: durf.

11 beweeght: bewogen (beweeght, in de betekenis: in beweging brengen werd bewegen ook nog zwak vervoegd).

11-12 Spreek uit zank, gank; Vondel had blijkens rijmen en spellingwijze nog de klank nk in zulke woorden, zoals in 't middeleeuws; maar spelt hier meestal heel willekeurig, vergelijk blz. 603 vs. 3 en 4, 677 vs. 7 en 8, enz.