De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 558]

21. T' Serpent en Aenbeelt.^*

1 Gelijc de Slangh te vergeefs met haer swacke tandekens het aenbeelt bestaet te 2 knaghen: Also hebben de vervolgers van Gods kercke te vergeefs met haer grim- 3 mige Tyrannie onderstaen de Christenen ende het Christen geloove uyt te roeyen, 4 gelijck als Nero, Traianus, Iulianus, Valerius, Severus &c. Want hoe zy de Christenen 5 meer vervolgden, hoe die selve haer standvastiger bewesen, so dat Severus eyndelijck 6 bekende ende seyde, dat hy hem selven met zijn tijrannie meer schaeds deede als 7 den Christenen, ende dat het Bloedt der gedooden het zaedt der Christenen was.

IN SYMBOLIS IMPERATORVM.

* Boven- en Onderschrift:
t'Serpent en Aenbeelt: ook hier 't twede lidwoord weggelaten, zie prent 2.
Regel 1 Slangh hier in de zin van 'n fabelachtig serpent. - r. 4 de Romeinse keizers Nero, midden van d'eerste eeuw; Traianus, eind eerste eeuw; Iulianus (de afvallige), vierde eeuw; Valerius (Sevérus), begin vierde eeuw, (Septímius) Sevérus omtrent 200, allen, vervolgers van de kristenen; hoe zy.... meer: hoe meer zij. - r. 5 haer standvastiger bewesen: zich standvastiger toonden. - r. 6 meer schaeds: meer schade (schaeds 2e n.v. bij meer, zoals bij veel zie blz. 456 vs. 233). - r. 8 In symbolis Imperatorum: In de beknopte geschiedenissen van de keizers? (van welke schrijver?).

[p. 559]

XXI

 

T'scherptandige Serpent belust wat te vermalen¹

 

Een Ambeelt hert van stael en yzer teenemaelen,²

 

Maer kon verwinnen niet op zulcken ys'ren romp;³

 

En maeckte t'aenbeelt niet, maer al zijn tanden stomp.⁴

5

Als nu des diers gebit ten lesten was bedorven,

 

Heeft het van't aenbeelt tot een antwoort dit verworven:

 

Wat dolheyd gaet u aen? dat met u scherp gebit⁷

 

Ghy om mijn hertheyd te verbrijslen zijt verhit!⁸

 

Laet af, laet af in tijds, al waren uwe tanden

10

Van koper en van stael, ick maecktese ter schanden.¹⁰

 

‘Dees fabel wil de zulcke aen-spreken zonderlingen¹¹

 

‘Die zich aenmeten meer als Menschelijcke dinghen.¹²

 

‘Gelijck dat zotte volck dat met een ydel hoop

 

‘Een vaert langs t'Noorden zoeckt, spijt der natueren loop:¹⁴

15

‘Dat met een eycken planck, o stoute Zee-gezellen!

 

‘Drijft door't bergachtigh ys gelijck als nae der hellen.¹⁶

 

‘En blijfter al een schip int Noorden voor den tol¹⁷

 

‘Ghelijck een toren staen, zy varen even dol.

1 belust wat te vermalen: begerig er'es stuk te bijten (wat: zo wat, 's).

2 Ambeelt: aambeeld (Ambeelt: de vormen met aen, ane, zie vs. 4, zijn ouwer, oorspronkelik: anebelt; de m door de b); teenemaelen: helemaal (te ene(n) male).

3 kon verwinnen niet: kon niets gewonnen krijgen.

4 En beschadigde 't aambeeld niet, maar wel al z'n tanden (stomp maken rechtstreeks van de tanden gezegd, en dan oneigenlik van 't aambeeld).

7 gaet u aen: overvalt u.

8 Ghy.... zijt verhit: je begeert heet.

10 ter schanden: tot schande; ter: (te der): tot de; schanden ouwe zwakke buigingsvorm enkelv.

11 zonderlingen: in 't biezonder, vooral.

12 zich aenmeten: zich vermeten, op zich durven nemen.

14 spijt der natueren loop: in spijt van de loop, de toestand der natuur.

16 nae der hellen: naar de hel (hellen van helle, zie schanden op vs. 10).

17 voor den tol: voor de slagboom (van de tol), omdat 't blijft steken in 't ijs.