De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 548]

16. Van't Zwijn ende den Wolf.^*

1 Sulcken semblant heeft de Turcsche Keyser Solymannus vertoont. Want als Iohannes, 2 Vaivoda te Sevenbergen, ende Koning van Vngeren gestorven was, ende een jonghe 3 Soon achter liet, soo heeft hy hem by de weduwe voor een Pleegh-vader ende Mom- 4 boir des jongen onmondigen kints aengeboden, ende belooft hy woude het geern 5 opvoeden, ende daernae alst tot zijn mondige jaren ghecomen soude zijn, Vaivode 6 te Sevenbergen ende Coningh van Vngeren maken. Maer wat dese Wolf begeerde, 7 ende met zulcken vriendlijcken ghelaet zochte, hebben de weduwe ende haer Soon 8 namaels wel bevonden.

L. SURIUS.

* Regel 1 Sulcken semblant....: zo'n geveinsde vriendelikheid heeft.... getoond; semblant: uiterlike schijn, geveynsde houding. Solymannus: Sultan Soliman (1496-1566). Als wetgever en staatsman een van de grootste Turkse vorsten (Sóliman de Arabiese vorm van Salomon). - r. 2 Vaivoda: woiwode, bestuurder, vorst; Koning van Vngeren: koning van Hongarije. - r. 3 hem: zich; Momboir: voogd, beschermer. - r. 7 zulcken vriendlijcken (zulk 'n en vriendelik'n zie blz. 491, vs. 337). - r. 8 namaels: later; bevonden: gemerkt, ondervonden; L. Surius: Karthuizer, bekende hagiograaf en kerkgeschiedschrijver, in de 16e eeuw; hij heeft ook Ruusbroeck in 't Latijn vertaald.

[p. 549]

XVI

 

De Wolf een vuyle Zogh ziende' inden misthoop liggen,¹

 

Die zwanger nu bestond te stenen en te biggen,²

 

Zich vroemoer heeft geveynst, en haer in biggens smert³

 

Te helpen aengeboon uyt een medoogend hert.

5

Zulcx heeft de vuyle Zeughe al morrende afgeslaghen.

 

De wolf om zulcken roof te beter te belagen⁶

 

Erboot zich Minne-moer te willen zijn van't speck⁷

 

Dat nergens beter groeyt als in zijn eygen dreck.

 

Maer als de bigster nu bemerckten s'wolves treken⁹

10

Zy met deze antwoorde is der dieren schrick ontweken:¹⁰

 

Gaet henen Ioncker wolf, u smeer en pelsen huyt¹¹

 

Betuygen wie ghy zijt, zoeckt elders uwen buyt.

 

‘Ghy die noch menschen wilt in dese weerelt schynen,

 

‘En dood d'aenstaende vrucht uws lichaems met venynen,¹⁴

15

‘Ick laet 'topvoeden staen: koomt herwaerts en ontwaect,¹⁵

 

‘Ziet hoe het vuylste beest de Zeuge u vonnis maeckt.¹⁶

 

‘T'zijn hoeren die haer lief onechtelijck omarmen,¹⁷

 

‘Maer duyvels die de vrucht haers lichaems niet beschermen.

1 Zogh: zeug (zog Brabants-Hollands voor zoge, zeug).

2 bestond....: begon te kermen en biggen te werpen.

3 vroemoer: vroedvrouw (vroemoeder).

6 te beter te belagen: des te beter, des te makkeliker meester te worden.

7 Erboot zich....: bood zich aan de Min te willen zijn voor de biggen; erbieden: er-onder invloed van 't Duits; 't speck: 't spek, de biggen.

9 de bigster: die de biggen geworpen had; bemerckten: bemerkte; treken: gemene listen,

10 deze antwoorde: dit antwoord (zie prent 13 op vs. 8); der dieren schrick: de schrik van de dieren, de wolf.

11 u smeer....: uw buik en vacht tonen wie gij zijt; smeer: vet, vettig gedeelte, de buik.

14 En dood: en die doodt.

15 Ik spreek niet eens van opvoeden.

16 u vonnis maeckt: uw vonnis velt.

17 onechtelijck: op niet echtelike wijze, buiten 't huwelik.