De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 544]

14. D'Esschen-boom en't Riet.^*

1 Sulcken hooghmoedt heeft bewesen de stadt Tyrus. Want als Alexander de Groote 2 even als een groote stormwind in't landt van Phoeniciam viel, hebben de kleyne 3 steden haer verootmoedight ende t'hooft inde schoot geleyt, ende zijn daerom van 4 Alexander verschoont. Maer Tyrus verliet hem op zijn macht ende stercte, ende set 5 hem tegen Alexander met al zijn cracht. Dies greep hy de Stadt met groot gewelt 6 an, namse in, ende brack alle Huysen ende Palleysen ten gronde af. Alsdoen hebben 7 de kleyne stedekens, onbeschadight zijnde mogen seggen: Och hoe nut ende noodigh 8 ist datmen zijn meerder ende gheweldigher wijcke!

* Onderschrift:
Regel 1 Tyrus: de grote zeestad van Phoenicië; Alexander de Groote: (356-323 v. Kr.) de beroemde koning van Macedonië. Na z'n overwinning op Daríus van Perzië, trok ie Syrië binnen, waar alleen Tyrus en Gaza hardnekkige weerstand boden, maar tenslotte bezweken. Van Tyrus werden 3000 inwoners als slaven verkocht; de betekenis van de stad was voor goed vernietigd; Sulcken: (zulk 'n) zo'n; bewesen: getoond. - r. 2 Phoeniciam: Lat. 4e n.v. om 't Nederl. voorzetsel van. - r. 3 haer: zich; t'hooft inde schoot geleyt: er zich bij neergelegd (z'n hoofd in de schoot van den overwinnaar leggen, was in vroeger tijd 'n teken van overgave). - r. 4 van Alexander verschoont: door Alexander gespaard; verliet hem: (verliet zich) vertrouwde. - r. 5 Dies: derhalve; gewelt: kracht. - r. 8 zijn meerder ende gheweldigher: (voor z'n meerdere en sterkere), voor iemand die groter en krachtiger is.

[p. 545]

XIV

 

Den dick gegroeyden Esch, wiens steyle toppen gingen

 

Recht nae de sterren toe en s'Hemels zolderingen²

 

Trotzeerde, dat hy stont verheven int foreest,³

 

Spijt d'alderfelste storm en allerley tempeest:⁴

5

Braveerde dat hy was veel stercker van vermogen⁵

 

Als t'Riet dat van de wint al stadigh word gebogen;⁶

 

Als 'twanckelbaere Riet dat ziddert, schud en beeft⁷

 

Voor d'alderminste koelt' die langs de velden zweeft.

 

Hy eyndicht nau, een buy ontstaet met sneller vaerden,⁹

10

En velt den Esschen-boom ontwortelt uyt der aerden.

 

T'Riet speurende de val des genen die terstond¹¹

 

T'gebladert hooft op stack en hoogh verheven stond,

 

‘Dus by zich zelven spreeckt: o veyligh wonderbaerlijck,¹³

 

‘Is nederigen staet voor hoogheyd, die gevaerlijck¹⁴

15

‘Het onderwerpsel is van allerhande leet,¹⁵

 

‘En schielijck word gedreyghd te vallen eermen 't weet!

2 s'Hemels zolderingen: de hemelgewelven (zie blz. 496 vs. 457).

3 Trotzeerde: zich verhief tot; dat hy stont...: zodat hij rechtop stond in 't bos.

4 tempeest: regen en onweer; onder storm wordt meer verstaan: 'n heel sterke wind.

5 Braveerde: blufte.

6 al stadigh: aldoor.

7 'twanckelbaere: 't wankele, 't zwakke riet; ziddert: met z (zie blz. 435, vs. 182).

9 Hy eyndicht nau....: hij (de es) eindigt nauwliks, hij is nauwliks uitgesproken; of 'n storm steekt op met snelle vaart, (met sneller vaerden; sneller ouwere 3e n.v. vrouwel.; vaerden: ouwere 3e n.v. van vaerde, bijvorm van vaart, zie rusten blz. 462, vs. 63).

11 terstond: zo even.

13 o veyligh wonderbaerlijck: o wonderlik, biezonder veilig.

14 voor hoogheyd: boven 'n verheven staat.

15 Het onderwerpsel is: 't onderwerp is, blootgesteld is aan.