De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 534]

9. Vande Wolven ende Schapen.^*

1 Gelijcken spel heeft Antipater die van Athenen gespeelt, dien hy spin-vyand was, 2 ende niet anders dan haer verderff sochte. Want hy geliet hem zeer vriendelijck, ende 3 begeerde een ewige vreede met haer te maken. En op dat dese vriendschap des te 4 vaster ende bestandiger mochte wesen, begeerd hy van haer, sy zouden die thien 5 Orateuren ende Raetsheeren, als lieden die alle onvreed ende vyandschap tusschen 6 hem ende haer veroorsaeckten, sonder vertreck afsetten (dewelcke nochtans treffe- 7 lijcke voorstanders vande Stadt ende vande gantsche gemeynte waren) 'twelck soo 8 sy deeden, soo wilde hy haer geen schade met allen meer doen. Als sy nu in zijn 9 begeerte verwillighden, ende die voorsienige Raets-heeren afstelden, soo maeckte hem 10 Antipater arglistigh in de Stadt, ende maeckte hem met gemack daer sterck, tot dat hy 11 haer machtigh worde, ende 'tregiment innam, soo dat hy daer na de Burgers sonder 12 eenigen wederstant na zijn believen plaeghde ende onderdruckte.

DEMOSTHENES.

* Onderschrift:
Regel 1: met Antípater is waarschijnlik de Macedoniese veldheer bedoeld die als gezant van Philippos naar Athene werd gestuurd, en daar ook in 338 v. Kr. de vrede bewerkte; Gelijcken: (gelijk 'n), net zo'n; spin-vyand: zeer vijandig; vergelijk: spin-nijdig. - r. 2 niet anders: niets anders; hy geliet hem: hij toonde zich. - r. 4 begeerd hy: begeerde hij; mochte: zou; sy zouden: ze moesten. - r. 5 onvreed: onvrede, tweedracht. - r. 6 sonder vertreck: zonder uitstel; treffelijcke voorstanders: voortreffelike verdedigers (die de belangen van de stad voorstonden). - r. 7 gantsche gemeynte: de hele gemeenschap (gantsche met t uit 't oorspronkelik Duits: ganz; vergelijk glants blz. 459, vs. 10); 'twelck soo sy: en als ze dat (naar 't Latijnse quod si); - r. 8 geen schade met allen: volstrekt geen schade (met allen: met alles, zie blz. 563, vs. 9). - r. 9 verwillighden: toestemden; voorsienige Raets-heeren: wijze raadsheren (voorsienige: vooruitziende); afstelden: afzetten; soo maeckte hem Antipater: zo drong Antipater (maeckte hem: maakte zich). - r. 10 met gemack: op z'n gemak. - r. 11 haer machtigh worde: de macht over hun kreeg, (hun machtig werd; haer: 2e nvl. bij machtig); ende 'tregiment innam: en zich van 't bestuur meester maakte (regiment: bestuur, met g uitspraak). - r. 12 plaeghde: kwelde; Demosthenes (383-322 v. Kr.) de beroemde Atheense redenaar, o.a. van de Philippika's tegen Philippos koning van Macedonië.

[p. 535]

IX

 

De Schapen hadden met de felle Wolven tsamen

 

Een heftich Krijgh-geschil, dies haer ter hulpe quamen

 

De wacker Honden, die zich toonden al bereyd

 

Haer zaeck 'thanthaven en haer groote onnoozelheyd.⁴

5

De Wolven buyten hoop van d'overhant te houden⁵

 

De Schaepkens boden aen (indien zij't haer vertrouden)⁶

 

Te handelen van vreed': mits dat van stonden aen⁷

 

Zy d'Honden zouden als in gijselingh ontfaen;

 

En daer voor wederom de Wolfkens tot haer zenden.⁹

10

De Schaepkens stemden zulx! o droefheyd! wat ellenden¹⁰

 

Genaeckten haer zoo flucx; van d'Honden zy ontbloot¹¹

 

Het een nae't ander van den Wolfkens werd gedood,¹²

 

Als d'Honden waren van den Wolven tand verbeten.¹³

 

‘Zoo varen zy die licht der ouden leer vergeten,¹⁴

15

‘De welck ons strengh verbied dat zich een yeder wacht¹⁵

 

‘Te stellen zijn geweld in s'Vyands wil en macht:¹⁶

 

‘Noch dat wy nimmer ons in slaep en laten wiegen

 

‘Van hem die al van ouds gewoon is te bedriegen.

4 Haer zaeck: hun zaak; onnoozelheyd: onschuld.

5 buyten hoop: zonder hoop.

6 Boden de schaapjes aan, als die hun hierin vertrouwden.

7 Te handelen van vreed': over vrede te onderhandelen; van stonden aen: terstond.

9 En daartegenover (daer voor wederom) zouen zij (de wolven) hun (jonge) wolven als gijzelaars aan hun zenden.

10 stemden zulx: stemden daarin toe.

11 van d'Honden zy ontbloot: nu ze van de honden beroofd waren.

12 van den Wolfkens: door de wolfjes.

13 Als: toen; verbeten: doodgebeten.

14 Zoo varen zy: zo gaat 't met hun.

15 verbied dat zich een yeder wacht: 't verbieden is hier dubbel uitgedrukt: verbiedt z'n macht te stellen; en dat men zich wacht dat te doen; juist als de dubbele ontkenning op vs. 13 plaat 8.

16 geweld: macht.