De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 532]

8. Pauw ende Nachtegael.^*

1 Sulcken eygenschap had Callinous de Soon Calliopes. De welcke of hy wel niet 2 alleen schoon van lijf ende gedaente was, maer oock van een goede natuere, ende 3 daerenboven met groote gaven des verstants verciert, soo heeft hy nochtans de 4 Goddinne Calliope raets gevraeght, hoe hy de saeck soude aenvangen om de kunst 5 van singen wel te leeren. Daer op Calliope hem antwoorde: Hy soud hem met de 6 gaven die hem verleent waren, genoegen laten, ende nae gheen andere gaven trachten.

IN ADAGIIS.

* Regel 1 Calliopes: (Lat. 2e n.v.) van Callíope; een van de negen Muzen; Callínoüs: 'n Grieks elegiedichter uit de 7e eeuw v. Kr.; Sulcken: zulk 'n, die; De welcke of hy wel... was: En al was hij niet alleen... (de welcke of...: 't Latijnse qui etsi... zie blz. 525 op vs. 7; of... wel: hoewel). - r. 2 lijf ende gedaente: lichaam en gestalte; natuere: gestel, 't hele lichamelike wezen. - r. 4 raets gevraeght: om raad gevraagd (raets 2e n.v. bij vragen). - r. 5 Hy soud hem... genoegen laten: hij moest zich tevreden stellen. - r. 7 In Adagiis: in de ‘Adagia’ (Spreuken) van Erasmus de bekende Nederlandse humanist (1466-1536).

[p. 533]

De schoon-geveerde Pauw aenhoorde met begeeren
Het Nachtegaelken inde wilghen quincqeleeren,
En werd by nae verlieft op't liefelijck gezanck
En't goddelijck musijck dat uyt de tacken klanck.⁴
Ten laetsten sprackse aldus: O Moeder aller dinghen!⁵
Nature die my voor vele andren zonderlinghen⁶
En heerlijck hebt gheciert, hoe was ick soo onweert⁷
Dat ghy welsingens kunst met mijnen gouden steert
En eersleyp niet te gaer hebt willen huwelijcken,^8-9
Op dat ick zoo alsins der Voglen roem mocht strijcken!¹⁰
Nature doen terstond heeft 's Pauws ondanckbaerheyd¹¹
Berispt, om dat met tgene haer rijcklijck bij geleyd¹²
Zy niet en was vernoeght, ghelijck tot geenen tyden¹³
Het Nachtegaelken niet s' Pauws voordeel zal benyden:¹⁴
Maer zich te vreden houd met tgene haer is ghejont.¹⁵
Indien oock (zeyde zy) het elck een waer vergont
Te hebben tgene hy wenscht, 'tstond grootelijcx te vreezen
Dat met vernieuwen ick al steeds zou bezigh wezen.¹⁸
‘Ghy die met uwen staet, noch eens ontfangen loth¹⁹
‘V nimmermeer vernoeght, maer opstaet tegen God,²⁰
‘En der Naturen wet, leert met vernoegingh leven,²¹
‘Noch wenscht niet nae het gene een ander is ghegeven.²²

4 klanck: klonk (klank oorspronkelike vorm van klonk).

5 O Moeder aller dinghen d.i. de Natuur.

6 voor vele andren zonderlinghen: boven vele andren op 'n biezondere wijze.

7 hoe was ick soo onweert (hoe was ik zo onwaardig): waarom was ik niet waard.

8-9 Dat ge de kunst van mooi te zingen, niet hebt willen paren met de schoonheid van m'n goude staart en staatsiesleep (te gaer: te gader, te samen).

10 alsins: in alle opzichten; de roem... strijcken: de hoogste roem van alle vogelen zou kunnen bezitten (strijcken: opstrijken).

11 doen: toen.

12 bij geleyd: toegelegd, geschonken (was).

13 vernoeght: tevreden; tot geenen tyden... niet: in geen tijd... niet (dubbele ontkenning).

14 voordeel: voorrecht.

15 zich te vreden houd: zich tevreden stelt; ghejont: gegund (ghejont: Brab. Vlaamse vorm, zie blz. 517 vs. 13; in de volgende regel als gewone vorm vergont).

18 al steeds: altijd door, voortdurend; (al is 'n versterking van steeds).

19 noch... loth: noch met 't eens ontvangen deel.

20 V nimmermeer vernoeght: u nooit tevreden stelt.

21 der Naturen wet: de wet, de loop der natuur; vernoegingh: tevredenheid.

22 wenscht niet nae: verlang niet naar.

TEKSTKRITIEK: Bovenschrift, de oude uitgave heeft Pauw ende t'Nachtegael.

TEKSTKRITIEK: vs. 13, de oude uitgave heeft achter vernoeght 'n punt.