De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 530]

7. De Vos en de Kraen.^*

1 Gelijck de Kraen den Vos, alsoo heeft de Keyser Iustinianus II. zijnen vyandt betaelt. 2 Want als Leontius hem niet alleen het rijck afnam, maer oock de neus had laten af- 3 snijden, en dat Iustinianus het Rijck weder verkreegh, soo heeft hy hem aen Leontio 4 ende den zijnen, daer van hy een groote menighte ghevangen had, wel gewroken. 5 Want soo dickwils hy zijn neus snoot, ende zijn afgemotste neus aenraeckte, soo liet hy 6 een van Leontij volck, niet alleen de neus, maer ooc den kop af-houwen.

FVLGOSVS.

* Regel 1 Iustinianus II werd in 685 keizer van 't Oost-romeinse rijk, maar 10 jaar later door Leontius verdreven. Na z'n herstel nam ie vreeslik wraak op z'n vijanden. Hij wordt gewoonlik genoemd J. rhinotmetos: (= J. met afgesneden neus). - r. 3-4 heeft hy hem... gewroken: heeft hij zich gewroken. - r. 5 afgemotste: afgehakt (afmotsen: afhakken). - r. 6 Leontij = Leontii: (Lat. 2e n.v.) van Leontius (ij = ii zie ook Den Gulden Winckel blz. 407 vs. 3); Fulgosus: wie hier bedoeld wordt kan ik niet achterhalen.

[p. 531]

De langh-gebeckte Kraen den schalcken Vos vergasten.¹
De Vos, die op de koomst van zijn vrundinne pasten,²
De spijze rechten aen, int plat van een platteel:³
Dies pronckten Iuffrou Kraen, maer Reyntgen kreegh zijn deel.⁴
Dit heeft haer tot in't hert verdroten en ghespeten,
Doch heeft zij't ongemerckt voor suycker opghegeten,⁶
Ter tijd zy om haer leet te wreken was ghereet,⁷
En Reynert oock ghenood haer tafel heeft bekleed:⁸
Maer 'sKranen loosheyd heeft hy haestelijck vernomen⁹
Doen hy't engh-halzigh vat met spijs ter disch zagh komen.
De smetsende weerdin spreeckt 'tloose Vosken aen:¹¹
Hoe Reynaert eet ghy niet, laet ghy mijn spijse staen?
Hoe smaeckt mijn disch-gerecht? de Vos die spreeckt ten besten:¹³
‘Die met een ander spot, word zelf bespot ten lesten.
‘Want wie met andren schempt en houd zijn spotgeral,¹⁵
‘Denck vrylijck dat hy weer beschempet werden zal.¹⁶

1 vergasten: was de gast van (vergelijk blz. 717, aant. op vs. 1)

2 pasten: lette, bedacht was.

3 rechten aen: rechtte aan, diende op; platteel: plat bord.

4 Dies pronckten: dus pruilde, trok 'n zuur gezicht (deze betekenis nog in 't Vlaams); Reyntgen: Reintje (spreek uit: Reintgjen, zoals de ouwere uitspraak in Holland was; vergelijk Vondels: Een nieuw lietgen van Reyntgen de Vos, van 1627).

6 Doch: toch; voor suycker opghegeten: voor zoete koek opgegeten.

7 Ter tijd: tot de tijd dat.

8 haer tafel heeft bekleed: aan haar tafel heeft plaats genomen.

9 'sKranen: hier 's, hoewel in vs. 4 Iuffrou Kraen staat, zoals ook 's vrouwen, enz.; haestelyck vernomen: gauw gemerkt.

11 smetsende: smullende.

13 spreeckt ten besten: spreekt op z'n best, (wat in deze toestand 't beste is).

15 met andren schempt: anderen beschimpt, bespot; en houd zijn spotgeral: en met hun de spot drijft; (geral bij rallen = babbelen; zie ral blz. 487 vs. 229.

16 Denck vrylijck: (denke vrij) mag gerust verwachten; weer: op zijn beurt.

TEKSTKRITIEK: vs. 13, de oude uitgave heeft voor Hoe aanhalingstekens.