Dagboek uit een kamp

Woensdag 7 februari.

Zondagmorgen 22 jan. ging ik met het broodcommando mee, en at mij later zat in het magazijn. Het was mooi weer; jammer genoeg deed alles me aan Zwitserland denken! Het bleek maandag dat ik niet meer mee kon. Ik drukte me, bij Mams op bed. Toen het lichter werd, zag ik haar voor het eerst bij daglicht en zag ook dat ze gezichtsoedeem had. De hele dag verder deed ik mijn best en, totaal onverwachts, hoorde ik dat ik om halfdrie de volgende morgen moest aantreden voor keuken iii. Dit had ik beslist aan mijn vast besluit te danken.

Het bleek dat keuken iii een paradijsje was; al deug ik door mijn langzaam reageren niet voor het werk, en al was ik niet populair, de voor het merendeel uit keuken ii afkomstige jongens waren steeds collegiaal. Ik at genoeg en zou, had ik voldoende kunnen slapen, wel weer op krachten zijn gekomen. Er waren echter nachten van twee uur slaap bij. Mijn ouders profiteerden mee. Een beetje leedvermaak had ik toen na twee dagen het broodcommando werd opgeheven... Daardoor was me, dacht ik, de terugtocht wel afgesneden. Gemüse-, brood- en kolencommando vervielen, alleen de keukens bleven over. Inmiddels profiteerden m'n ouders meer en meer, zij het minder dan die van anderen, die handiger en geroutineerder waren. Wel bleek wat voor ‘sekreten’ alle mensen van keuken i eigenlijk waren; in de tijd dat ik daar werkte, heb ik honger geleden en me dood moeten werken. Voor een dag of 5 bleek dat we af-

[p. 90]

gelost zouden worden, de vrouwen stonden al klaar. (Keuken iii werkt in een vrouwenkamp, waarover méér.) De vrouwen kwamen binnen, nare luie Polinnen, in tegenstelling tot de wel aardige Hongaarse meisjes, die er vanaf het begin waren. Wij zouden nog wat blijven om ze in te werken. De volgende morgen kwamen opeens 10 arische Russinnen, die meteen heel hard gingen werken. Men kon zich wenden noch keren in de overvolle keuken. Een paar uur later werden de Russinnen naar de schilkeuken geloodst: zij waren 1 dag te laat gekomen. Eén deed me gisteren oneerbare voorstellen voor eten; ik zal later, dit herlezende, niet kunnen navoelen dat ik ervan walgde. Gisterenavond werden voor het eerst 5 mannen ontslagen; ik was daar natuurlijk bij. Toen we, ik voor het laatst extra zwaar beladen, bij de poort kwamen, hoorden we van een ordonnansje dat keuken i gevisiteerd en en bloc betrapt was bij het meenemen op grote schaal; alle namen waren genoteerd. Even later kwamen de slachtoffers zelf, eer huilend dan sprekend, zich bij ons voegen. Eindelijk ging de poort open, eindelijk.

Vanmorgen ten tweede male leedvermaak: om 4 uur werd ik weer wakker, omdat al het keukenpersoneel weer terugkwam; de algehele Ablösung, door het incident van keuken i verhaast. Vandaag moeten alle mannen weer verhuizen, naar een barak zonder water of licht. Morgen vrouwen en ziekenhuis, dus Mams en Paps. Het vlees en het brood hebben Paps op de been geholpen; Mams is er echter slecht aan toe. Ik ben uitgeput en heb een licht oedeem in het gezicht: ik had 14 dagen lang last van maag en darmen, en heb nu pas weer honger... Slaapgebrek is funest voor mij: ik kan dan niets meer, staar in hypnose voor me uit, beweeg opvallend langzaam, ben dom. Tot in het schrijven van nu werkt het slaaptekort na. Ik ga samen slapen met een nachtbroeder; zelf word ik dagbroeder. Zo zal ik toch alleen slapen. Wel pech dat het ontslag niet twee dagen later is

[p. 91]

gekomen, dan was het zaaltje, waar al het keukenpersoneel en alle ‘Magaziner’ bedden alleen hadden, wel bij elkaar gebleven.

Het vroegere kamp voor Russen, waar nu vrouwen wonen uit Auschwitz en Birkenau, is werkelijk een fascinerende plaats: ik was nog steeds er niet aan gewend en het spijt me dat ik dit kijkje in het hiernamaals niet heb kunnen rekken. Een conclusie: Poolse jodinnen liggen me niet, en Pools-Jiddisch óók niet, de charme van het oostjodendom ligt uitsluitend bij de Russen.

Er zijn daar ook arische Poolsen en Russinnen. Alles is in doorlopende beweging: steeds komen er nieuwe transporten aan; velen hebben dagenlang gelopen. De selectieverhalen uit Auschwitz kende ik al: ik vind vergassen minder wreed dan het uithongeren van hier. (Bij een ‘natuurlijk’ sterfteverval, zoals hier, krijgt men een overwegen van het arbeitsunfähige deel van de bevolking: hier zo sterk, dat de drollen op straat blijven liggen, en de zieken niet verpleegd worden, en de was niet gedaan.)

De corruptie is heel sterk in dat kamp, en van het eten krijgen de vrouwen maar de helft; de andere helft dient om een grote minderheid van ‘Lagerältesten’, ‘Blockowa's’, ‘Stubowa's’, ‘Kapo's’ en andere, met zijden kousen en hoge laarzen uitgeruste vrouwen goed te voeden. Dezen zwaaien met stokken, schreeuwen, trappen en het is alles komedie; iedereen steelt brutaal, niemand vreest klappen, namen noteren zoals hier gebeurt niet. 's Ochtends om 4 uur moest ik de transporten aardappelen koolraapsnippers van schilkeuken naar keuken begeleiden, en kon niet verhinderen dat horden hongerige vrouwen (onderweg attaqueerden, uit het donker komend en er weer in verdwijnend, en) de bakken leegmaakten. Op het laatst sloeg ik er met een bezem op - zonder succes. Later namen 4 Russinnen het van me over, die steeds, voor zover dat in het donker gíng, het terrein vrij

[p. 92]

ranselden. 's Ochtends om 4 uur zijn ze al op om te stelen, geen wonder dat het broodmagazijn op een nacht is leeggeplunderd. In ons kamp liggen keuken en magazijn buiten het hek, daar zijn het barakken tussen de andere. De Uscha, een heel aardige, met wie het prettig werken was, heeft toch vrouwen uit de gang gegooid, waar ze al onze koolraapvaten (werk van één dag) in 3 minuten hadden leeggemaakt, sloeg ze, trapte ze op de grond liggend halfdood.

De familie van Jenny kende men niet; ze zullen zich wel gehandhaafd hebben in Auschwitz.