Dagboek uit een kamp

Dinsdag.

Vandaag heb ik ze een week tuk. Marcels avontuur bij de Bekleidung: Cau., een schurk, die met de alles ontberende Albanezen kleren tegen eten geruild heeft, de bunker inging en voor straf naar de Bekleidung moest (hij werkte eerst in 't kamp) verstaat een beetje Frans, net genoeg om Marcel in staat te stellen hem de waarheid te vertellen.

De querulant C. vergeeft zoiets niet. Een paar dagen later (verdomme wat stinkt die P., ontzettend: haast niet te harden!) doet Marcel te weinig, de mof roept C. als tolk. Marcel zegt hem: doe alsof je niet genoeg Frans verstaat - maar de ijdele C. zal een gelegenheid om zich op de voorgrond te stellen voorbij laten gaan! Beflissen komt hij aanlopen, vertaalt: kun je niet werken, of wil je niet? Waarop Marcel antwoordt dat hij niet kan, dat hij honger heeft, steeds zwakker wordt en voor iemand

[p. 36]

die zeventien jaar is, en onder die omstandigheden, nog heel hard werkt. C. vertaalt dat in het Duits maar maakt het, zij het uit stommiteit of uit kwade wil, veel brutaler. (Het sprak zó vanzelf dat de arme Marcel een pak slaag kreeg, dat ik er geen inkt aan verspilde.)

Iemand anders, die C. voor verrader uitmaakte is heel lelijk te pas gekomen: want C. beklaagde zich daarop bij de Duitsers: om de juistheid te staven. Vannacht heb ik me in slaap gehuild, gezegd: ‘Ik wil heel heet eten hebben’, en heb me verder geuit in het onverstaanbare dieventaaltje dat Paps en ik onder elkaar spreken. Goddank, want het ging misschien over eten. ‘Het allerbelangrijkste wat er is.’ De mentaliteit van een bepaald soort brooddieven begrijp ik. Het brood is zo lekker, heeft een zo eerlijke smaak, draagt zozeer het karakter van moederlijke lafenis, dat het niet makkelijk is er het begrip ‘misdaad’ aan te associëren. Een ander soort dieven ruilt het gestolene tegen sigaretten. Ook dat kan ik begrijpen... De dokter zegt zojuist: presque rien. Men troost me hier dat dat maandag beduidt, maar ik vrees van eerder.

Avondstemming. Habdei was bijzonder goed vandaag: een blik ‘rode kool’ bleek apekool, i.e. ham. Paps kreeg van Alalouf gedaan: ‘Encore quelques jours.’ Verder, voor zolang ik hier ben, extra eten. Lawrences ‘twilight in Italy’: er is een soort mensen met wie ik, hoewel het tegendeel in de rede ligt, totaal geen verwantschap heb. De filosofie mag dan, door de kwaliteiten tot elkaar te willen herleiden, en naar het absolute te streven, de werkelijkheid en haar rijkdom miskennen; de wetenschap mag dan, door steeds verdergaande desantropomorfisatie datgene verwaarlozen waarom het juist gaat; de intellectueel mag dan, ten slotte, bij de artiest ten achter staan, toegegeven, maar Lawrence is een ouwehoer. Wel staan er aardige stukjes beschrijving in (‘sunny in their colourlessness’) en is het minder onwezenlijk dan zijn andere boeken.

[p. 37]

De commandant (dit was Kramers voorganger: Haas) reed met z'n auto tot vóór de damesplee op de zijdeteeltwerkplaats, schreef 60 dames op, die er zaten, en deze krijgen geen boter. Hij is de grootste bandiet van allen, de meest principiële antisemiet ook, and he looks it. (Mijn mening werd door de superieuren van deze commandant niet gedeeld. Hij was weliswaar een nazi van het eerste uur, maar in zijn persoonlijke dossier blijkt de opmerking te hebben gestaafd dat hij voor hogere functies onbruikbaar was ondanks zekere begaafdheid voor de ‘commandotaal’. Een van de redenen waarom hij zijn positie in het Aufenthaltslager Bergen-Belsen verloor was dat hij zijn portret door een jood had laten schilderen wat de hogere ss-autoriteiten ter ore is gekomen. Hij kreeg toen bevel het schilderij terstond en in het bijzijn van getuigen te vernietigen.)