|
| |
| |
| |
Achtste brok.
De Franschen in België, en de Franschen in andere landen.
De vorige brokken bevatten hoe ik den eersten dag van myn verblyf in Philadelphia heb doorgebragt. Indien ik later stade heb, zal ik misschien wel eens myne geheele reis uitvoerig vertellen; maer nu ga ik eene geheele reeks voorvallen stilzwygend voorby, en neem myn verhael weder op, eenige maenden na myne aenkomst in de stad der Quakers. Mr Johnson en de andere kostgangers van het boarding-house waren vertrokken; monsieur Truchelut was naer New-York terug gekeerd, zonder eene danszael in Philadelphia opgeregt te hebben; de ongevallen die hem gedurende zyn uitstappeken te beurt gevallen waren, hadden hem den moed doen verliezen, en nu riep hy met meer bitterheid dan ooit uit: Les Américains sont des cochons fiers et de fiers cochons.
Menigwerf heb ik nagedacht, waerom toch die
| |
| |
heeren uit Frankryk by ons altyd zooveel byval vinden, terwyl zy in andere landen meestal voor den gek gehouden worden. In Amerika, zoohaest een Yankee een' Franschman gewaer wordt, vertoont zich op zyne lippen en over geheel zyn gelaet, een onuitdrukkelyke lach van spot en minachting, die te kennen geeft, hoe hoog hy zich in verstandvermogens verheven gevoelt boven den Monsieur, dien hy aenziet als eene soort van speeltuig, welk hem eenige oogenblikken vermaek en kortswyl moet verschaffen. De Franschman mag nu zeggen en doen wat hy wil, hy mag zoo geestig en vernuftig zyn als hy kan, dit zal hem niet beletten uitgelagchen te worden.
Hier te lande is het geheel wat anders. Een Fransoos komt versch uit zyn pays; hy heeft nooit iets anders gezien dan zyne vaderstad of dorp; hy vertoont zich, en men beziet hem reeds met ontzag. Hy spreekt, en elk een steekt zyne ooren op om te luisteren. Hy oordeelt, en men staet te zien over zyn verstand. Hy roemt zyn geboorteland, en men roept uit: ‘Wat voor een schoon land moet dit toch wezen!’ Hy snoeft over de zeden en gewoonten zyner landgenoten, en alwie hem hoort, zegt: ‘Welke voortreffelyke zeden, welke benydensweerdige gewoonten!’ Hy beziet het land waer hy zichthans in bevindt, hy schudt het hoofd, en wy staen te kyken en zeggen: ‘Het schynt, dat het hier maer zus en zoo
| |
| |
is, met Frankryk vergeleken.’ Men toont hem de voortbrengsels der kunsten en ny verheid in België, en hy trekt met verachting zyn' neus op. Hy hoort van onze inrigtingen gewagen, en hy schokschoudert. Hoor hem aen, en hy zal u overtuigen, dat de maen in Frankryk meer warmte geeft dan de zon in Vlaenderen; de roozen hier hebben geen' geur, de vruchten geen' smaek, de menschen geen gevoelen. Kortom, hy doet en zegt en raeskalt zoo veel, dat wy eindelyk medelyden met ons zelven krygen, en spyt hebben, dat wy geene Franschmannen zyn.
Als nu die man in zyn vaderland terug komt, schryft hy gewoonlyk een boek, waer hy de Belgen, die hem goed onthaeld en veel vriendschap betoond hebben, als het domste ras beschryft, dat er op den aerdbodem bestaet; hy schildert hen af als apen, die geene eigen gedachten bezitten, maer alles van de Franschen nabootsen. Zoo bedankt hy ons voor onze herbergzaemheid.
In Amerika zoude zulk een man misschien een dansmeester worden; hier te lande wierd monsieur Truchelut zeker een dagbladschryver, en zoude de menschen wysmaken wat zy doen of laten moeten. Ofwel, hy verkreeg een der beste plaetsen in den staet; men maekte een' gemeenteraedsheer van hem of zelfs een' minister; want zyns gelyken hebben ons van over lang doen gelooven, dat de Belgen niet slim genoeg zyn om zonder hulp der
| |
| |
Franschen zulke ambten te bekleeden. Minister zynde, zoude monsieur Truchelut zyne collega's nog onder den duim willen houden, en de leden der wetgevende kamers behandelen als een schoolmeester zyne leerlingen in het midden zyner school.
Wat mag toch de reden zyn van dit onderscheid? Ik geloof, dat ik ze gevonden heb. In welk vreemd gewest een Franschman ook moge komen, hy is verpligt de landtael te leeren, of wel zyn' omgang te bepalen, zich met de garçons in de hotels te onderhouden. Nu, om eene vreemde tael te leeren, is een Franschman het ongeschikste schepsel dat er bestaet. Genomen dat hy een vernuftig man is, maekt hem toch zyne uitspraek by de menigte belagchelyk; wat moet het dan zyn, als hy, gelyk het maer al te dikwyls voorvalt, van alle vernuft ontbloot is! In België leert men de tael van den vreemdeling, opdat hy ons deste beter zoude kunnen bedodden, en opdat hy, na ons goed ten besten gehad te hebben, ons in zyn vaderland nog moge bespotten.
Het is echter niet volstrekt onmogelyk, dat een inboorling van Frankryk ten naestenby behoorlyk spreekt; maer dit is een zeer zeldzaem geval, en dan komt zyne aengeboren verwaendheid weder voor den dag, die hem doet denken, dat hy beter engelsch spreekt dan de Engelschen zelven.
Ik heb een' man van dien aerd in Philadelphia gekend.
| |
| |
Hy was tamelyk jong uit Frankryk vertrokken en konde beter dan zyne landgenoten de tael der Vereenigde-Staten spreken. Hy was een tandmeester van zyn beroep en had grooten smaek in het tooneel. Iemand had hem op de mouw gespeten, dat hy goed aen Talma geleek, en nu verbeeldde hy zich, dat hy insgelyks een goede treurspeler was. Met dit gedacht begon hy de amerikaensche tooneelspelers te bedillen, die hardnekkig, genoeg waren, om de drama's van Shakspeare niet voor te dragen als of het tragedies van Racine of Corneille waren. Wanneer hy zich onder een' kring van vrienden bevond, nam hy soms wel eens de moeite, eenige alleenspraken in het engelsch uit te galmen, en daer zyne toehoorders meestal Franschen waren, werd hy vurig toegejuicht. Men moedigde hem zelfs aen, ook eens in het openbaer te beproeven, of hy de Amerikanen van hunnen slechten smaek niet konde genezen. Er werden poogingen gedaen by den bestierder van een der schouwburgen, die er bereidwillig in toestemde, hem eene rol toe te vertouwen; want hy zag er eene goede speculatie in. De redenering diens bestierders was als volgt: De vent speelt goed, of hy hy speelt niet goed. Speelt hy goed, dan zal dit het volk aentrekken, en de zael zal, by de tweede vertooning, vol zyn. Speelt hy slecht, dan laet ik hem slechts ééne vertooning geven; maer by deze zal de zael insgelyks vol zyn, want iedereen
| |
| |
zal benieuwd wezen boe een Franschman een engelsch treurspel zal klaer spinnen.
Deze berekening werd rigtig bevonden; de tooneelzael krielde van volk, zoo groot was de nieuwsgierigheid om een' franschen tandentrekker in een engelsch stuk te zien verschynen. Nooit werd er een bly- of kluchtspel vertoond, nooit zag men voor de kramen op kermissen en jaermarkten eene zotte kuer uivoeren, die meer de lachspieren der menigte aen den gang zette, dan onze Franschman deed in de rol van Othello. Nogtans werd er al spottende uitzinnig toegejuicht, de zael daverde van het handgeklap, de ooren tuitten van het geweldig bravogeroep en goedkeurend gefluit op sleutels. De Franschman, die byziende en daerenboven te veel in zyn spel verward was om de ware gevoelens van het publiek te ontdekken, verbeeldde zich, dat hy een succès inoui verkreeg en het amerikaensch tooneel hervormd had. Maer ‘what a falling-off was there,’ toen hy des anderendaegs, na een ongeduldig verlangen, eindelyk het nieuwspapier ontving, waer hy eene glanzende lofrede in verwachtte! Hy moest er, och arme! eene onbermhartige spotrede in lezen, welke met de volgende woorden eindigde; ‘Monsieur N..., dit zullen wy niet betwisten, kan veel kunde bezitten om onzen medeburgers de tanden uit de kinnebakken te sleuren; maer het talent om tranen uit hunne oogen te trekken, dit heeft de natuer hem moedwillig geweigerd.’
| |
| |
Laet ons nu eens veronderstellen, dat onze nieuwe Talma, in plaets van naer Amerika te gaen woonen, in België zyn verblyf had genomen, wat zoude er gebeurd zyn? Zoude men hem ook uitgelagchen en bespot hebben? Verre van daer: men hadde naer hem geluisterd als naer een orakel, en het zoude my niet verwonderen, indien hy ons hadde doen gelooven, dat wy de vlaemsche stukken op zyn fransch moesten spelen en uitspreken; - waertoe wy overigens geene uitheemsche tandentrekkers noodig hebben, want de manier op welke onze nederduitsche tooneelstukken soms gespeeld en uitgesproken worden, zyn waerlyk vreemd genoeg!
|
|
Auteursrecht onbekend