|
| |
| |
| |
Vyfde brok.
Monsieur Truchelut in den Schouwburg.
Wat de reden er van was, zoude ik niet kunnen zeggen; maer het geheele gezelschap scheen er vermaek in te scheppen, dat het lot op Jonas viel, en dat het juist de kleine Franschman moest zyn, die de vraeg deed en afgevangen werd; ook werd hy veel hartelyker uitgelagchen, dan men hadde kunnen doen, indien het eenen anderen geschied ware. Nu stelde de majoor voor, dat wy het overige van den avond in het schouwspel zouden doorbrengen, hetgene gereedelyk door Mr Johnson en my aengenomen werd, en waer wy, na eenig aendringen, monsieur Truchelut ook toe over haelden. De anderen bleven liever zitten, of begaven zich naer eene tavern of herberg, of gingen zich op eenige andere wyze de tyd en langwyligheid verdryven.
Wy zetten ons gevolgelyk op weg, en welhaest kwa- | |
| |
men wy in Wallnutstreet, waer een der schouwburgen gelegen is. Toen wy byna aen het gebouw waren, hoorden wy plotselyk uit de verte een groot rumoer van volk en rytuigen, en een bulderend geschreeuw van: Brand! brand! Een oogenblik daerna stroomde, uit eene der straten die in Wallnutstreet uitkomen, eene menigte volks, brandspuiten achter zich trekkende, schoot ons bliksemsnel met een donderend gedruisch voorby en verdween al schreeuwende in eene andere straet. Ik was wat blyven staen, om deze lieden met eene zekere angstvalligheid na te zien; doch Mr Johnson, de majoor en monsieur Truchelut, zonder zich het minste daerin stooren, waren zeer bedaerd voortgetreden. Toen de majoor omzag, werd hy my niet by hun gewaer, kwam terug geloopen en vraegde my eenigzins ongeduldig:
- Nu, mynheer, waer blyft gy? gaet gy niet meê?
- Ja wel, - antwoorde ik, - maer de brand?
- Welnu, wat dan? Wat heeft de brand gemeens met het stuk, dat wy gaen zien spelen?
- Ik weet wel, - zegde ik, - dat die twee dingen, in dit geval, niets met elkander uit te staen hebben; maer ik beken, dat ik altyd een beetje bestaen ben, wanneer ik hoor brand roepen.
- Waer gy van weet! - riep de majoor al lagchende uit, terwyl hy my met zich mede naer den schouwburg
| |
| |
trok; - als gy eenigen tyd zult hier geweest zyn, zult gy aen die dingen wel gewoon worden. Er gaet geen dag voorby, of er zyn dry of vier, en zelfs nog meer branden; zoodat gy wat veel zoudt te doen hebben, indien gy u, by elke gelegendeid van dien aerd, gingt verschrikken. Daerenboven, onze brandmaetschappyën zyn zoo voortreffelyk ingerigt, dat niemand aen eenig gevaer denkt, zoolang zyn eigen huis niet in vuer en vlam staet. Wat my betreft, wanneer ik 's nachts de brandspuiten met een donderend gedruisch hoor voorby ryden; wanneer ik honderd zware stemmen door groote spreekbuizen hoor brand roepen; al ware de geheele stad in rep en roer, en al zag ik het huis aen den overkant der straet in lichtelaeije vlam staen, nog zoude my dit niet ontstellen; en, zoo lang ik myne hand tegen den wand myner kamer konde houden, zonder my te branden, zoo lang zoude ik het zeker over myn gemoed niet kunnen krygen, uit myn bed te springen. -
Ik bezag den majoor, denkende dat hy schertste; maer hy zag er volkomen ernstig uit; en inderdaed, ik heb later vernomen, dat de onverschilligheid en onverzigtigheid der Amerikanen te dien opzigte alle geloof te boven gaet; zoodat het zelfs te bewonderen is, dat men niet meerder brandrampen te betreuren heeft.
Eer wy den schouwburg binnen traden, ontstond er tusschen ons een kort geschil, om te weten welke plaets
| |
| |
wy zouden nemen. Monsieur Truchelut wilde met alle magt en geweld in eene loge gaen zitten; hy vermeende dat, in zyne hoedanigheid als professor der edele kunst van flikkers te maken, hy op eenen al te hoogen voet in in de wereld stond, om eene mindere plaets te nemen; maer de twee Amerikanen, die zoo veel opzigt niet hadden voorde waerdigheid van hunnen maetschappelyken toestand, hielden staende, dat men in de pit of parterre veel beter konde hooren en zien dan in de boxes of loges; en daer ik my niet tegen hun gevoelen verzette, moest de monsieur voor de meerderheid van stemmen onderdoen, en wy begaven ons onder de grondelingen, met welken naem Shakespeare degenen die in de pit zitten beteekent, en die volgens hem ‘voor niets anders vatbaer zyn, dan voor onverklaerbare stomme vertooningen en geraes.’
Toen onze kaerten genomen waren en wy binnen wilden treden, vonden wy een onverwacht beletsel in onzen weg: het parterre was zoodanig met volk opgepropt, dat zelfs eene kat geene plaets zoude gevonden hebben, laet staen vier persoonen, by welken er twee waren, die nauwelyks met dry plaetsen genoeg gehad hadden. Wel is waer, dat men het Franschmanneken met eene halve zou hebben kunnen paeijen; maer die halve plaets was er zelfs niet te vinden.
Daer stonden wy nu met ons vieren aen den ingang
| |
| |
der zael, al onze krachten inspannende om over degenen die voor ons stonden een' glimp van het tooneel te kunnen nemen; maer alles te vergeefs; zoo haest wy tusschen twee hoofden heen iets dachten in het oog te krygen, deden de eigenaers dier hoofden eene ligte beweging en wy keken hun vlak in den nek. Het Fransmanneken, och arme! stond op de tippekens van zyne teentjes, strekte zynen hals uit zoo ver hy maer konde, en aldus gelukte het hem, juist hoog genoeg te reiken, om zynen voorman in het midden van den rug te bezigtigen.
- Wacht eens wat, - zegde de majoor, - daer schiet my iets te binnen; en als ik niet mis ben, zal myn kunstgreep ons plaets genoeg bezorgen. -
Alsdan, zyne hand als eene spreekbuis voor zyne lippen brengende, bulderde hy met eene donderende stem:
- Het huis van mynheer Smith staet in brand! -
De tooneelspeler, van zyn stuk geraekt, bleef in het midden eener lange alleenspraek steken, en uit alle gedeelten der zael, uit alle hoek en enkanten, stond eene tamelyk aenzienlyke menigte van toeschouwers op, die met de grootste haestigheid den schouwburg verlieten. Op een' ommezien was er plaets in overvloed; op een' wenk van den majoor namen wy een gedeelte derzelve in. Al de persoonen die weggegaen waren, droegen den naem van Smith; de majoor had hun, door zyn ge- | |
| |
roep, den schrik op het lyf gejaegd, en zy gingen met de grootste hoest zien hoe verre hunne wooning reeds afgebrand was.
Toen wy waren gaen zitten, had het stuk niet lang meer te spelen; het laetste bedryf was reeds meer dan half afgeloopen. Hel tooneel verbeeldde een bosch, doch had dit een zeldzaem voorkomen. In engelsche en amerikaensche theaters namelyk, bevindt zich vooraen op het tooneel, aen weêrskanten eene deur, die op de avant-scène opent, en door welke de spelers uit- en ingaen. Ik schepte er een byzonder vermaek in, wanneer ik roovers, vorsten, boeren, edellieden, knechts, soldaten enz., door die deuren in het bosch zag verschynen en wederom door die deuren zich verwyderen. Maer in Amerika en Engeland is men aen dergelyke dingen gewoon en stoot men er zich niet meer aen.
Maer, stil! Twee struikroovers komen, elk door eene deur, in het woud; zy hebben elkander een groot geheimnis mede te deelen. Het komt er op aen, de geheele bende te verraden, den aenleider in de handen des geregts over te leveren, en aldus niet alleen genade voor zich zelven te verwerven, maer daerenboven nog eene groote som geld, die op het hoofd van den kapitein gesteld is, binnen te palmen. Het geheele bosch ligt vol roovers, die aen alle kanten verborgen zyn; zoodat de twee verraders zich goed moeten in acht nemen, of zy worden nog
| |
| |
betrapt, eer zy hun voornemen kunnen ten uitvoer brengen. Ook leggen zy dit met eeue byzondere slimheid aen. De eene gaet aen den regten kant van het tooneel staen en de andere aen den linken, zoo verre van malkanderen als zy maer kunnen, en van daer fluisteren zy malkaêr met luider stemme de middels tot het uitvoeren van hun plan in het oor. Ik stond te schrikken en te beven, dat de andere roovers hen zouden gehoord hebben; maer die waren zoo doof als een pael; want zy werden er niets van gewaer.
Er moet toch, dacht ik in mynzelve, eene reden bestaen, waerom deze lieden zoo hardnekkig aen de uiterste einden van het voortooneel blyven staen, en het niet wagen een' stap naer het midden te doen. Ik herinnerde my, dat ik in fransche schouwburgen altoos het omgekeerde had gezien, en dat aldaer de tooneelspelers zich altyd vlak in het midden, voor het kotje van den inblazer, gaen stellen, van waer zy soms met geene stokken weg te slaen zyn. Deze gedachte deed my, natuerlyker wyze, naer het kotje van den inblazer kyken, en ziet! daer was er geen. Geraden! dacht ik: de inblazer staet hier tusschen de schermen. Inderdaed, nu ik er op lette, zag ik den tooneelspeler, zoo haest zyn geheugen hem in den brand liet, angstig naer de schermen blikken, van waer hem dan ook altyd hulp kwam.
Het scheen dat een der struikroovers zyne rol byzon- | |
| |
der goed speelde, want er ontstond een razend handgeklap en bravo-geroep; maer onder deze toejuichingen hoorde men tevens het oorverdoovend gefluit van lieden die met al hunne magt op sleutels bliezen.
- Het schynt, zegde ik tot Mr Johnson, - dat al de toeschouwers dezen tooneelspeler niet even voortreffelyk vinden?
- Waerom denkt gy dit? - vroeg de Amerikaen.
- Waerom ik dit denk? Wel hoort gy dan niet hoe deerlyk hy door sommigen uitgefloten wordt?
- Oh! - zegde Mr Johnson, - gy meent dit gefluit op sleutels, niet waer?
- Natuerlyk, - antwoordde ik.
- Het is niet uitfluiten dat die lieden doen; het is slechts eene andere wyze van toejuichen. Hoe harder zy fluiten, deste meer zyn zy te vreden. -
Nu viel het voorhangsel, en het eerste stuk was uit. Toen haelden de grondelingen allerlei eetwaren uit hunne zakken en begonnen vlytig te smullen. De meesten aten eene soort van pimpernoten, die zy groundnuts of grondnoten heeten, omdat deze aen de wortels van de plant groeijen. Elkeen scheen er byzonder smaek in te vinden, en Mr Johnson verzekerde my, dat het eene uitnemend lekkere vrucht was, zoodat ik er eene van proefde; maer ik mogt ze niet.
Na dat de grondelingen zich genoegzaem met grond- | |
| |
noten verzaed hadden, ging eindelyk het doek weêr op, en begon het nastuk, waerin de tooneelspeler uit Engeland, van dien de majoor gesproken had, de voornaemste rol speelde. Het was een van die kluchtspelen, waer het engelsche volk zoo veel vermaek in vindt, omdat er de Franschen onbermhertig voor den gek gehouden en door de goot gesleept worden. In Amerika maekt dit slach van stukken zoo veel opgang niet; want de nationale haet tegen het fransche volk bestaet er niet gelyk in Engeland; echter, daer de gemelde kluchtspeler byzonder goed gelukte in het karakter van eenen belagchelyken of gehaten Franschman, had men te zyner gelegenheid zulk een stuk opgevoerd. De Franschman, dien men op de planken liet verschynen, was niet alleen een verwaende gek, maer ook een gemeene bedrieger en een lafhartige pogcher. Hy beging den eenen boevenstreek na den anderen, bedroog zyne beste vrienden en weldoeners, boezemde eenvoudige menschen ontzag in, door zyn onbeschaemd grootspreken en liegen; met een woord, hy werd afgebeeld als de grootste deugniet, die er op de aerde bestaen kan. Eerst vreesde ik, dat monsieur Truchelut zoude kwaed worden, wanneer hy eenen zyner landgenoten al deze leelyke gemeenheden zag ten laste leggen; maer hierin sloeg ik er neven; hoemeer de Franschman op het tooneel de Engelschen heet had en hoemeer hy over zynen heldenmoed stofte, des te meer was de Franschman, die
| |
| |
in de pit zat, op zyn' schik; en wanneer eindelyk al de Engelschen, die met den bedrieger te doen hadden, in het verderf gestort werden, wreef onze kleine vriend van blydschap in zyne handen en zegde zoo luid: ‘C'est bien fait, het is wel besteed,’ dat de andere aenschouwers er hem om bezagen. Doch allengs komt de scheld mery van den schurk aen den dag; men begint hem te versmaden, en monsieur Truchelut is zoo bly niet meer. Een stoute Engelschman durft den schobbejak het hoofd bieden en in de oogen zien; deze zwicht en heeft, en monsieur Truchelut knypt al meer zyne dunne lippen toe, en zyne favoriën schynen van gramschap overeind te staen. Eindelyk wordt de boef geheel ontmaskerd, en wat meer is, wordt even zoo dom en bloohartig bevonden, als men hem in den beginne slim en moedig gewaend had. Hy viel in den strik dien hy zelf gespannen had, en verre van andere te verschalken, gelyk hy had poogen te doen, werd hy zelf jammerlyk bedrogen.
Toen monsieur Truchelut het stuk zulk eene wending zag nemen, toen zyn landgenoot de overhand in slimheid niet meer had over zyne vyanden, dan werd hy razend vergramd. Hy stond met hevigheid op en riep uit, met eene schelle stem:
- C'est une horreur! C'est infame! Dat is calomnieer de caractère moral van de nation! -
Hy zoude nog meer gezegd hebben, maer eensklaps klonk het aen alle kanten:
| |
| |
- Away with him! Put him out! Weg met hem! Goeit hem buiten! -
De majoor, om alle ongelukken te voorkomen, vatte den Franschman by den kraeg, ligtte hem op, en droeg hem op zyne schouders de zael uit. Deze daed vond ongemeen veel byval by het publiek, dat dadelyk al lagchende uit al zyne magt begon in de handen te klappen.
Toen de beweging gestild was, speelde het stuk nog eenigen tyd voort; maer eensklaps, eer dat het uit was, en zonder eenige reden die ik konde ontdekken, viel de voorhang, en elkeen verliet de zael, zonder te morren of zonder de minste ontevredenheid aen den dag te leggen.
- Wat beteekent dit? Wat is er gaende? - vroeg ik aen Mr Johnson.
- Het is twaelf ure, - antwoordde hy.
- Mag men dan na den twaelven niet meer spelen? - zegde ik.
- O ja, - was het antwoord, - op andere dagen mag men zoo lang spelen als men wil; maer nu is de zondag begonnen, en dit is de dag des Heeren. -
Toen wy te huis kwamen, vonden wy den majoor aen de tafel zitten, met een brandend heet glas punch voor zich en eene dikke pruim tabak in zyne kaken.
- Ik heb Monsieur naer zyn bed gedragen, - zegde hy, - en daer ligt het manneken nu met kleederen en alles te slapen dat het ronkt. -
|
|
Auteursrecht onbekend