Versamelde gedigte

Umzinyati.¹

(Spreek die u in Zoeloe-woorde uit soos die oo in Engels
do of doom, die ch soos Afrikaans tsj, en die hl soos die
schl in Duits Schloss.)

In die Grootplek sit die Koning,
Tel sy beeste een vir een
Soos hul aangestap kom kraal toe -
Alles rustig om hom heen.

Maar dit lewe op die heuwels -
Heuwels groen van Zulu-land,
Want die grootwoord gaan die land deur,
En die oproepvure brand.

1 Buffelsrivier, nou Bloedrivier.

[p. 221]

 

In gelid marsjeer die impi's,

 

Vorm die oskop-halwemaan,

 

Soos van ouds die Ama-Chaka

 

Om die grootstad van Dingaan:

 

 

 

Witte, swarte, rooie skilde,

 

Elke regiment apart;

 

Regs, die garde van die Koning,

 

Leeuvelskild en leeuehart;

 

 

 

Links, die jonger veerbosdraers;

 

Ligvoets loop hul en geswind

 

Dat die sakabula-vere²

 

Heen en weer swaai in die wind.

 

 

 

Soos die donder op die berge

 

Trommel assegaai op skild,

 

Klink Bayete!³ uit tienduisend

 

Mannestemme sterk en wild.

 

 

 

Veldheer groot Dabulamanzi,⁴

 

Dapperste in heel die land,

 

Buig eerbiedig voor die Koning:

 

‘Heil U, Grote Olifant!

 

 

 

Berg van Sterkte! Leeu van Fierheid!

 

Tier wat doodspring in die nag!

 

Van die berge tot die seevlak

 

Onbetwis strek jou gesag!

 

 

 

Van die Swarte Umfolozi

 

Tot waar Umzimkulu vloei,

 

Het jou impi's al die nasies,

 

Elke vyand uitgeroei.

2 Die sakabula is 'n voël waarvan die vere vir
hoofversiersel gebruik word.

3 Bayete! is die koninklike saluut.

4 Hy wat die water skeur. (Zoeloe-kinders word gewoonlik
genoem na een of ander omstandigheid wat in betrekking staan
met hulle geboorte.)

[p. 222]

 

Ons asgaaie roes van stil-lê,

 

Vra 'n vete om te wreek.

 

Ongeduldig wag jou kinders -

 

Wat is jou bevele? Spreek!’

 

 

 

‘Ginder aan die Umzinyati

 

- So word my getrou berig -

 

Staan die Amabula-laer

 

Teen die Grootplek self gerig.

 

 

 

Delg hul uit soos wilde honde;

 

Maak die aasvoëls vet en dik;

 

Laat die swarte rawe feesvier:

 

Gee hul oë om uit te pik.

 

 

 

Dingiswayo! Dinizulu!

 

Laat geen enk'le lewendig;

 

Dink aan Hloma Amabutu

 

En Retief se sewentig!’

 

 

 

Met voldoening hoor die Koning

 

Sy getroue salueer,

 

Trots aanskou hy die ontplooiing

 

Van sy onverwinb're leër.

 

 

 

Later as die sterre fonkel,

 

Sluip hul snel oor berg en dal -

 

Wisse Dood wat nagt'lik opruk,

 

'Luidloos soos die blaar wat val.

In die Grootplek sit die Koning,
Wag vir tyding van die slag.
Oor die heuwels kom 'n bode
Aangeloop met al sy mag.

[p. 223]

 

Kragt'loos sink hy op sy knieë,

 

Vrees en angs op sy gelaat;

 

Hygend na sy asem vra hy

 

Amanzi! - water - voor hy praat:

 

 

 

‘Kap die voete af, my Koning,

 

Wat so vinnig hierheen loop

 

Met die boodskap: Om die laer

 

Lê ons dooies opgehoop.

 

 

 

Hulle breek van op 'n afstand

 

Ons gevreesde halwemaan;

 

Trots die moed selfs van vertwyfeling

 

Is ons aanval afgeslaan.’

 

 

 

Voor die eerste nog kan eindig,

 

Kom 'n tweede aangesnel:

 

‘Sny die tong uit wat van onheil

 

Onherstelbaar moet vertel:

 

 

 

Dis geen slag nie, maar 'n slagting -

 

Ydel is ons hoogste moed:

 

Op die water dryf die skilde -

 

Op die water rooi van bloed!’

 

 

 

‘Vlug, o Koning,’ roep die derde:

 

Daar's geen ander uitweg meer,

 

Want die keur van al jou impi's -

 

Al jou kinders keer nooit weer.

 

 

 

Vlug, Dingaan! Unkulunkulu⁵

 

Straf die Ama-Chaka-stam.

 

Môre staan Unkungunhlovu⁶

 

Ook in ligtelaaie vlam!’

5 Die Groot-Groot, die Opperwese.

6 Die kraal om die Groot Olifant.

[p. 224]

3

 

Ginder aan die Umzinyati

 

Styg - waar dankb're trane val -

 

‘Prys den Heer met blijde galmen’

 

Uit die laer op die wal!