Alle de gedichten. Deel 2

[p. 263]

Aan Ericius Puteanus.
1642.

Naar het Handschrift. Letterjuweel, 31.

[p. 265]

AAN den beroemden Erycius Puteanus, in zijne moedertaal Erijck de Put¹⁾, aan de Universiteit van Leuven, als Linguae Latinae Professor, opvolger van Lipsius, was onze dichteres door zijn Amsterdamschen ambtgenoot Barlaeus, in brommend latijn, aanbevolen ‘als eene vrouw door den roem van haar vernuft en dichtvermogen vermaard; en die, vermits de adelaar den glans der zon verdragen kon, zich ook onversaagd aan den aanblik der Belgische geleerden vermocht bloot te stellen; immers wist zij te spreken wat der wetenschap en der letteren waardig was, en te schrijven wat de perken harer kunne te buiten ging.’ Ook van Huygens had zij een aanbeveling voor den grooten man. Uit de ant-

1) En niet van der Futte, als door den Leuvenschen letterkundige E. van Even, in het Tijdschrift de Eendragt, uit een brief van Puteanus zelven terecht is aangetoond. Zie Boot, de Lat. Brieven van C. Huygens 40. NW. der Kon. Akad. Dl. VIII. 20.
Hij was te Venlo in 1574 geboren en dus, bij het bezoek der nu 59jarige Anna, zelf 69 jaren oud. Drie jaren later overleed hij; 1646.

[p. 266]

woorden van Puteanus¹⁾ blijkt dat ‘l'enthousiasme des autres’ aan den indruk, dien deze vrouw maakte, niet schaden kon. Ook in deze worden geen groote bewoordingen gespaard; maar de hulde aan haar hart en geest, waardoor zij zich niet alleen in zijn hart, maar ook in de harten van echtgenoot, dochters en het gansche huisgezin een plaats verwierf, en haar verblijf zoo aangenaam als belangrijk had weten te maken, klinkt in den brief aan van Baerle onverdacht²⁾, en de vraag aan Huygens: ‘Zoo gijl. zulke vrouwen hebt, wat moeten dan wel uwe mannen zijn?’ doet ons goed. Niet minder haar hartelijk verlangen naar een vrede, waar zij in zijn huis de voorteekenen van meende te zien, maar die nog ettelijke jaren op zich zou laten wachten.

van Vloten, Maria Tess. V. en hare vrienden, bl. 88 en volgg. en de aldaar door hem aangehaalde Barlaei Ep. p. 866. s.

Epist. Clar. Vir. ex. Mus. Johannis Brant, G.f. Amst. 1702 p. 172.

Zie over Puteanus en zijne talrijke geschriften Val. Andreas Bibl. Belg. p. 205-211. Foppens II. p. 264-269. Paquot, (die nochtans Hendrik van der Putten als zijn waren naam opgeeft), p. 373-428.

1) Dat aan Barlaeus is gedateerd 14 Kal.-Sept. 1642.

2) ‘hospitalem dexteram non renuenti porrexi. Nec mora, in Arcem, et magis in pectus meum, venit, grata uxori meae, filiabus, totique familiae. Amare candorem nostrum, admirari amoenitatem loci potuit: caetera suo ipsa ingenio fecit.’

[p. 267]

tekstkritische noten

dut, twijfeling, fr. doute. - V hooge wooning? of op Heliconis top? De Arx Lovaniensis, burg, kasteel van Leuven, waarvan Puteanus van 1614-1646 kastelein was, en waar hij o.a. een letterkundig studentengezelschap had opgericht en ontving, waaraan hij den naam van Palaestra bonae mentis gaf. - Barlaeus noemde dien burg in zijnen brief ‘den Helicon der Grudii.’ Zie E. van Even, Louvain Monumental. Louvain 1860, p. 117-127, alwaar tegenover bl. 124 eene afbeelding van ‘le chateau,’ op kleine schaal. Het antwoord van Puteanus op den brief van Barlaeus is gedateerd: Lovanii in Arce III Kal. Sept. 1642.

Tot Leuven aen den geleerden Ericius Puteanus
Hebbende op sijn huijs gesproken Den seer beleefden Heere Cantelmo daer doe oock quam een Ambassadeur Die na Munster ging

Ken weet niet oft een droom of waerheyt js geweest
En of mijn lichaem, of mijn opgevoerde Geest
Gehat heef het geluck, Geleerde Puteanis
helpt mij uijt desen dut, verklaert mij wat daer aen is;

En ben jc heeden niet vermoeit geclautert op

V hooge wooning? of op Heliconis top?

En sach jck daer niet Mars? niet bars noch stuir noch woedich

Maer op het alderhoochst beleeft Courtoijs en goedich?

[p. 268]

 

Of sout Cantelmo syn? die seer geduchte Helt

 

vrint van Geleertheijt: en ontsichelijck jnt' velt,

 

Terwyl dat mijn gemoedt vast overleijt sijn deuchden

 

Soo koomt ter camer jn, de hoope van veel vreuchden,

 

Een Out Eerwaerdich man, die jn sijn hant gevat

 

t'bedietsel van de Peijs een groen Olyftack had

 

Mijn hert sprong op van vreucht, en so men niet sou houwen

 

T'geen jc daer uijt voorseg, voor rasernij van vrouwen

 

k'sie t' Oorloch nu geslist: als Mars is soo gedwee,

 

En vrindelijck omhelst de Goddelycke Vree.

 

Eij laet mij uijt u mont het antwoort niet gebreeken

 

Wat dat u dunckt te syn van sulck geval een teeken?

Cantelmo. Don Andrea Cantelmo was een der Leden van het Algemeen Bestuur in de Spaansche Nederlanden in 1641, na den dood van den Kardinaal Infant. Zie L. van Aitzema, Saken van Staat en Oorlogh, D.V. ('s Gravenh. 1660) 21ste B. fol. 275, en Gachard, Lettres écrites par les Souverains des Pays-Bas etc. (1559-1794); Bruxelles et Leipzig, 1851, p. 111. - Een Out Eerwaerdich man, enz. Joseph de Bergagne, later Aartsbisschop van Kamerik? Maar was hij reeds tot gevolmachtigde bij de vredesonderhandelingen benoemd in 1642? Ik geloof het niet. Zeker is dat hij stierf eer ze voleindigd waren († 12 Oct. 1647. Munster). ‘Quatre ans après, il fut designé pour ocuper l'archevêché de Cambrai, et prit possession de ce siège par procuration le 27 Juillet 1646. Mais avant qu'il put faire son entrée dans cette ville, Philippe IV. roi d'Espagne, le nomma son plenipotentiaire au fameux congrès de Munster.’ Biographie nationale de Belgique T. II.