Alle de gedichten. Deel 2

[p. 210]

Anna gehuwd

[p. 211]

DEN 11^den Februari 1624 trouwde te Amsterdam, uit haar vaders huis, ‘Joncvrouw Anna Roemers met Mr. Dominicus Boot van Wesel’, van welk huwelijk de geboden ook in de Wieringerwaard gegaan waren. Mr. Dominicus van Wesel, achtëndertig jaar oud, en dus twee jaar jonger dan zijn bruid, was een geboren Hagenaar, maar uit een Dortsch regeeringsgeslacht, bloedverwant van de beroemde geleerden Rochus van den Honert en Johan van Beverwijck.¹⁾ Zijn vader was Jan van Wesel, baljuw (en dus van de gereformeerde religie) in de Zijpe; zijne moeder, Josine Boot, zuster van Dominicus Boot, tot in 1619 Baljuw en Dijkgraaf van de Nieuwe Zijpe of Wieringerwaard, en het is dus niet ver te zoeken hoe de bruidegom bij den naam van van Wesel,

1) Van Beverwijck († 1647) vermeldt hem als ‘sone van Johan van Wesel Johansz. Schepens van Dordrecht, en Joffrou Josine Boot Mr. Dominicus dochter, Raid des Koninghs in Hollant, beyde mijns Moeders Groote-vaders.’

[p. 212]

aan die van Dominicus en van Boot kwam; namen trouwens, in deze vereeniging, aan den huize Visscher wel bekend, en die, ofschoon niemand het tot hiertoe schijnt te hebben opgemerkt, sedert 1614 in al de uitgaven van Roemer Visschers Sinne-poppen met zoo vele letteren te lezen stonden.¹⁾

Ook de bruidegom zelf woonde in de Wieringerwaard, waar hij, sedert hare droogmaking in het begin der eeuw, bezittingen had²⁾ en een der tweeëntwintig huizen moet bewoond hebben, die daar in 1632 te vinden waren; en de jonge vrouw volgde er haren man³⁾, om er zich, naar een uitdrukking, waarschijnlijk door haar zelve in een schrijven aan Hooft gebezigd, ‘als levend te begraven.’ Op haar dringend verzoek, ‘haer luidt daerom roepen’ zond deze haar het Grafschrift toe, dat wij in zijne Gedichten lezen,⁴⁾ maar daarbij een brief,

1) Namelijk in no. XLVI van het Eerste Schoek. De aanhef van den open brief, daarop afgebeeld, luidt met vrij kloeke letters aldus: Wy Domynicus Boot Ballieu ende Dyckgraef. Den verderen inhoud, deels kriebelkrab, deels in zeer klein schrift, heb ik niet kunnen ontcijferen, maar wel gezien dat de naam van de Zijpe daarin voorkomt. Het afhangend zegel vertoont een zwaan, tot op den huidigen dag het wapen van de Zijpe.

een Swan, sittende in swaters plas

Met een gulden halsbant om frayheyts verstijven,
Welck wapen heeft oock gehadt waterlandt. (Valcooch).

(De Nieuwe Zijpe heeft twee Zwanen, staande.)
Inderdaad is Dominicus Boot Baljuw en Dijkgraaf van de Zijpe geweest. Hij was het althans in 1597, volgens een stuk in het archief van de Zijpe aanwezig.

2) De heer C.W. Bruinvis (Alkmaar) heeft mij verplicht met de mededeeling, dat bij de loting der kavels van de ingedijkte Wieringerwaard, op 12 Juli 1611, de nummers 24, 25 en 55 ten deel vielen aan Dominicus van Wesel en no. 28 aan Jan van Wesel, zijn broeder.

3) Dat zij na 1624 te Dordrecht zou gewoond hebben, is lang op het in dezen ongegrond gezag van Scheltema geloofd, die haar ook tot de opleidster aldaar van Margaretha Godewyck verheven heeft, naar aanleiding van een geschrift, hetwelk een zijner vrienden in een exemplaar van Balen's Dordrecht gevonden had.

4) De donkre doodt, bevroend' hoe lichtlijk kon zijn' straelen (pijlen)
Een halve Roemers Ann' (d.i. een halve Anne Roemers, t.w. haar beste helft, haar geest) ontrijden met haer draf,

Dacht, self voor stervens tydt, die schaede te verhaelen,

En groef haer, in de Zijp, van d'heele wereldt af.

Zij moght, met geest, met al, ook in geen kleener graf.

Dat het opschrift van dit grafschrift de Zijpe noemt, behoeft ons juist niet te doen aannemen dat Anna te dier tijde bij haar vader in dien polder gelogeerd zal hebben, vermits de Wieringerwaard ook de Nieuwe Zijpe genoemd werd en het wel te denken is, dat in den eersten tijd, juist deze naam meer dan de andere gebruikt werd.

[p. 213]

ons insgelijks bewaard, waarin hij meent haar gelukte mogen wenschen met een dood als den haren, die met zooveel leven en levengevens bestaanbaar was. Hij maakt daarmede (de brief dateert uit het laatste vierde van datzelfde jaar 1624) eene toespeling op eene te verwachten gebeurtenis, waar hij het blijde vooruitzicht van vernomen had, misschien wel door vrienden uit den Haag, waar wij weten dat het jonge paar zich vertoond had.¹⁾ Metterdaad beviel zij den 27^sten Februari van het volgende jaar van een zoon, edoch niet in de Nieuwe Zijpe, waar waarschijnlijk destijds nog geen vroede hulp te bekomen was, maar te Alkmaar; laat ons denken ten huize van haar zuster ‘Joffer Tesselschae Crombalghs’, sedert dier huwelijksdag in 1623, daar woonachtig en wel, indien het adres van een lateren brief van Hooft hier het rechte zegt, ‘in de Korenstraet.’ Zij noemde dien zoon, naar haar vader, Roemer, verlatijnscht Romanus;²⁾ tegen den regel, welke wil dat de mans-

1) ‘Anne Rommers is hier met haren man. Joffrou Dimmers heeft haer gesien - Al bevrucht,’ schreef Dorothea van Dorp den 23 Mei uit den Haag aan Huygens te Londen.

2) Roemers naam werd zeker oorspronkelijk als Romer uitgesproken, en ook alzoo bleef het voorwerp van zijn Raedtsel sub no. 12 (zie bl. 142) zijn ‘genan,’ daar het tot op den huidigen dag even zoowel een romer als een roemer genaamd wordt. Ernest Brinck noemt hem (zie bl. 199) Romer; Dorothea van Dorp spelt Rommers (zie boven). Barlaeus verlatijnscht: Romerus. Anna Romeria noemen de latijnsche dichters onze dichteres.

[p. 214]

vader eerst vernoemd wordt, hetwelk waarschijnlijk de oorzaak is dat zijn broeder Johannes bij velen voor den oudste gehouden is.¹⁾ Deze werd in het volgend jaar geboren, maar zoo min te Alkmaar als in de Nieuwe Zijpe. Het was in den Haag, dat hij het eerste levenslicht zag, mij dunkt, in de eerste dagen van het jaar, vermits haar vriend Huygens onzer dichteres zijn

Veel gelucks van Constantijntje
Met uw' mann' en voesterkijntje

reeds den 18 Januari toezong.²⁾ Meer dan deze twee zonen heeft zij niet ter wereld gebracht, en aan papieren kinderen schijnen haar eerste huwelijksjaren ook niet rijk te zijn geweest; maar wel bleef zij, ofschoon minder dan Tesselschade, met de dichters en de dichtkunst in betrekking. In het begin van 1630 zendt haar de Drost, die ‘niet genoeghende aen HEd. by de ooren gefokt te hebben met dit gedicht, eenen tweeden torn met het zelve komt doen op H.E. ooghen’, zijn Hollandschen Groet aan den Prince van Oranje toe, en schrijft er bij: ‘de vaersen sneeuwen UEd. op 't lijf van alle kanten, met zoo kleen een' schreumte, als oft licht waer voor de juistheit van UE. oordeel te bestaen;’ dit mag geen wijsheid heeten; maar ook is het geen dwaasheid ‘de schaemschoe ujt te trecken, om zijn leemten te toonen ende raedt daer tegens te verwerven,’ waar het hem dan ook, zonder eenigszins gespaard te willen worden, naar den eisch hunner ‘ouwde en openhartighe vrund-

1) ‘haren oudsten zoon Johan.’ Scheltema a.w. bl. 33.

2) Eerste regels van een bij de Kon. Akad. in handschrift bewaard gedichtje, door mij in zijn geheel medegedeeld in de Bijlagen tot mijne Mededeeling omtrent het Letterjuweel in de Kon. Akad. gedaan. Het stukje voert het opschrift: Weerklanck aen Joff. Anna Roemer Visschers. Daar boven schreef de dichter: Hier het gedicht van Anna Roemers in te voegen; hetwelk hij echter vergeten heeft te doen.

[p. 215]

schap’ om te doen is¹⁾. Den achtsten Februari 1640 zingt haar, aan den disch van den Drost, waar hij met haar en haar zuster en Wickefort aanzit, Barlaeus zijn

Illustris Anna, magna Tesselae soror,
Fulgor perennis praepotentis Amstelae,
Et erudita ditis Yae filia,

toe; en nog in 1643 vinden wij, in een brief van Hooft aan Tesselschade, ‘Joffre Anna, (H.)E. zuster,’ genoemd en op een door haar te bewijzen vriendendienst gerekend.

van Lenneps Vondel, VI. Nalez. bl. 12, 13.

Alberdingk Thijm, Dietsche Warande, X. bl. 377. Geslachtl. der van Wesels, uit een H.S. van Mr. van Dam van Noordeloos.

J. van Beverwijk, Van de Wtnementheit des Vrouwelicken Geslachts. Dordr. 1639. bl. 275.

Kok, Vaderlandsch Woordenb. Art. Wieringerwaart.

Valcoochs Chronyk van de Zijpe. bl. 53.

Scheltema, A. & M.T. bl. 28, 29, 136, 137.

A.C. Loffelt, Een Hollandsche Juffer in de XVIIde Eeuw, in het Tijdschrift Nederland. Jg. 1876.

Hooft, Ged. Uitg. Leendertz, I. bl. 235, 307 en volgg.

Hooft, Brieven Uitg. van Vloten, I. bl. 204, 376, 242. II. bl. 6. 7. IV. bl. 75.

Alberdingk Thijm, Const. Huygens en de familie van Dorp, Dietsche Warande, VI. bl. 485.

Verslagen en Mededeelingen K. Ak. v.W. afd. Letterk. R. II. Dl. viii. 1e en 2e Stuk, bl. 77.

Alb. Studios. Ac. Lugd. Bat. Op de maand Mei 1646.

van Vloten, Tesselschade en hare vrienden. bl. 22. 72. 73.

1) Welke hooge waarde Hooft aan Anna's kunstoordeel hechtte, blijkt ook uit een brief van 1621: ‘Wie zoude waeghen yet te hervatten dat in de vierschaer van UEd. gesuivert vernuft heeft te recht gestaen, ende sich aen die gerustheidt niet laeten genoeghen? gelijck ick vrees aldaer yet te doen verschijnen alsoo verblijde my, als 't gevaer over ende de proef gedaen is’ enz.