Alle de gedichten. Deel 2

[p. 65]

Aan Huig de Groot na zijne ontkoming.
1621.

Naar het Handschrift. Letterjuweel 10.

[p. 67]

GROTIUS was op den 22^sten Maart 1621 uit den Loevesteinschen kerker ‘voor boecken uytgedraeghen.’ De hier volgende juichtoon over zijne verlossing door eene bevriende Vrouw aangeheven moet hem boven vele andere lief geweest zijn, en was schoon genoeg om hem te doen verlangen de beminnaars van het schoone in Frankrijk met den inhoud bekend te maken¹⁾ en om te verdienen dat de in latijnsche verzen zoo uitnemende dien daarin overbracht.

De Haagsche predikant en dichter Joannes Vollenhove; een der twee - de andere was Antonides - van wie Vondel in zijne grijsheid getuigd had: ‘ik zal in de kunst twee zonen nalaten,’ en dien hij een ‘vollen vruchthoren’ had genoemd: de ‘vernuftige Vollenhove,’ die aan den zoon der

1) ‘om het aan de liefhebberen in Vrankrijk mede te delen.’
Vollenhove.

[p. 68]

dichteres, zijnen stadgenoot, afschriften dezer stukken dankte, zond die in 1679 aan zijnen vriend Geraart Brandt ter lezing over, en betuigde daarbij van de vertaling, ‘dat zij, nergens van de gedachten en geestige vonden afwykende, het werk ondertusschen ('t geen van weinig vertalers wert vernomen) niet weinig versierde, en zich zelven in een andere tale deed overtreffen.’ Van het oorspronkelijke schreef hij, dat het ‘hem zonderling behaagde met geestigheit van zwier en vonden,’ en ‘zijns oordeels (de netheit der tale ter zyde gestelt, die naar de gelegenheit van dien tydt was) alle dichteressen, die ooit vermaart waren, tartte.’

De Heer Mr. T. van Limburg, bezitter van de latijnsche overzetting in het eigen handschrift van de Groot, stelde Scheltema in staat die in de Bijvoegsels op zijn boek over onze dichteres en hare zuster mede te deelen, en het is daaruit dat ook wij ze hier op het oorspronkelijke laten volgen.

Scheltema, a.w. bl. 123-130. Brieven van vermaarde mannen aan Geeraart Brandt, achter Joan de Haes, Leven van Geer. Brandt. bl. 194, 195, 202.

G. Brandt, Leven van Vondel, achter Vondels Poezy in 4^o. 2 Dl. bl. 81.

[p. 69]

Aen den hoogh-geleerden heere Hugo de Groot, nae sijn welgeluckte wtcoomst.
[later bijgesteld:] A^o 1621.

Soo aengenaem is ons de Son niet als hij neer

Sijn straelen schiet, nae lang bedompt en Mottich weer.

Soo aengenaem coomt ons geen stroockent wintje teegen
Als wij onlustich, swoel, met hitte sijn verleegen.

Soo aengenaem is niet een hardt nae lange jacht

Het waeter aen de beeck; als mij u onverwacht

En blijde uijtcoomst was. O licht van onsen tijden!
Van duijsen den die in u luckloos luck verblyden

Derf ick vermeetelijck wel terten d'aldermeest

Die in groot-achting heeft, u Grooten naem en geest.

En d'alderblijtste lonck die mij t' Geluck can geven
Is dat ick u noch eens mach spreecken in mijn leeven.

Waer tintelt nu u glans? waer straelt de schoone Son?

Daer Hollants weecke ooch niet tegens sien en con:

[p. 70]

 

Helaes! wel verr van ons. Een Schat van grooter waerden

 

Lach onlangs bij geval vertreeden inder aerden

 

Daer Hollant Schrasten in, Maer met Esopus haen

 

Voor dierbaer diamant vercoos een gersten Graen.

 

Met dit Juweel moocht gij nu Vranck-Ryck wel gaen pronken

 

Het schittert om en om van wijsheijts heldre voncken.

 

En gij heer Coning! d'alderbraefste Conings zoon

 

Dits u een Rijcke bagh, en Paerel aen u Croon,

 

Dat sulcken fenix, daer de weerelt af verwondert

 

Wiens weergae Mogelyck in geen duysent jaer opdondert

 

Soeckt heul aen u, jae coomt sich geeven in u hant

 

Ontvlucht de banden van sijn Eijgen vaderlant.

 

Maer soo de Peeper blijft syn meeste Reuck beslooten

 

Tot datse met gewelt, aenstucken wert gestooten.

 

De Ruijckende Cammil cruijpt bij der Aerden heên

 

Tot datse met de voet van jemant wert vertreên.

 

Soo gij! die tot een Roem van Hollant sijt gebooren

 

Sou nauw te vinden sijn en waerdt gij niet verlooren.

 

T'is altijt soo geweest, dat nimmermeer een Sant

 

Verheven of geEert werdt in sijn Eijgen lant.

[p. 71]

tekstkritische noten

Mijn hart jaecht in mijn borst, ick can de Geest niet weeren Die mij berst uijt ten Mont en doet mij Propheteeren,

Dat ic op          Hoogheijts top

Sie geraeckt

Die de Nijt          En de Spijt

Heeft gelaeckt.

T'overvloet          Van sijn Spoet

Sal geen endt

Hebben bij          T'geen daer hij

Me ontRendt.

Oock sijn Eer          Meer en meer

Door de faem

Maeckt Vermaert,          En Verklaert

Sijnen Naem.

Als sijn lust          Soeckt de Rust

Van de Doot

Sijn geslacht          Sal geacht

Werden GROOT.

Die de Nijt, dien de Nijd, enz. - Spoet, voorspoed (Eng. speed). - ontRendt, ontvlucht. - Verklaert, verheerlijkt.

[p. 72]

Carmen Annae Visscherae ad Hugonem Grotium.

Non nobis nitidum gratius est jubar,
Cum sudo radios exserit aethere
Mundi sol oculus, post pluvios dies;
Nec flamen placidum laetins advenit
Spirantis Zephyri, cum nimius calor
Vires languidulis subtrahit artubus;
Nec fontis gelidi suavior est aqua
Cervo, qui celeres praecipiti fugâ
Evasit catulos, quam mihi nuntius
Is qui fata tui tristia earceris,
Mutata in melins, ruptaque vincula,
Cum vix ulla super spes foret, attulit.
O saecli et patriae maxima gloria,
Inter mille viros quos tua faustitas
Etsi infaustae juvat, provoco quemlibet
Nullus, Nullus erit, qui magis aestimet
Te mentisque tuae quod proprium est bonum
Voti summa mei, quo melius nihil.
Jam divina queat ferre benignitas,
Haec est ut liceat te prius alloqui
Quam suprema oculos nox mihi clauserit
Ah nunc splendor ubi est; lumen ubi tuum?
Quo cessit Batavi fulgor Apollinis,
Quem recto nequiit eernere lumine
Tellus quae genuit? proh dolor et scelus
Longe, longe abiit. Nuper in angulo
Gaza ingens jacuit, squallida pulvere,
Quam damno proprio patria respuit,
Gallo illi similis, vel sapiens minus,
Cui magni pretii (fabula uti docet)
Prae grano tritici sorduit unio,
Dum terram digitis scalperet impiger.
Credo suscipient hoc decus inclytum
Clari Francigenae, quod sapientiae
Scintillas varias undique funditat.
At tu Rex populi, maxima maximi
Patris progenies, hunc diadematis
Ornatum egregium ne fuge regii.
En Phoenix tibi se jam dedit in manus
Qualem forte decem cernere saeculis
Orbi non dabitur: poscit opem tuam,
Ingratae fugiens vincula patriae.
Ut sese piperis latius exerit
Virtus cum teritur; sicut et Anthemis
Tum primum redolet cum premitur vagis
Caleantum pedibus; sic quoque jam tua,
O sidus Batavi conspieuum soli,
Laus non tanta foret tu nisi publicis
Fatis inferior quam fueras foris;
Est verum vetus hoc, credite posteri,
Dictum, memo suis a popularibus
Virtutis pretium, quod meruit tulit.
Sed quid? plena Dei numine meas furit,
Pectusque insolitis motibus aestuat
Et linguâ jubeor prodere condita
Parcarum tabulis fallere nesciis.

Cerno veri praescia vates

Quem livor edax, odiique malum

Perdidit, alte nunc tergemini

Merito erectum ad culmen honoris

Quin bona posthac nullas metas

Nullum rebus, statuet laetis

Fortuna modum: non ille tamen

Quantus, quantus poterit raras

Quos circumfert

Animi dotes aequare favor.

Tum fama tubâ non falsiloquâ

Didet laudes hand morituras

Qua terra pater

Post cum placidae requie mortis

Cupiet summum finire diem,

Seris olim postera saeclis

Soboles magnum nomen habebit.

Daer Hollant Schrasten in, Daer Holland in schrabde, schraafde; als de vogels met hun pooten doen. ('t Eng. to scratch). - d'alderbraefste Conings zoon, Lodewijk XIII, zoon van Hendrik IV. - bagh, edelsteen. - mogelyck, spreek uit: mooglijk. - De Ruyckende, enz. Bij Scheltema, a.w. bl. 125.

En de kamille geeft of weinigh geurs, of geen,
Tot datse met den voet van iemandt werdt vertreen;

een Sant, enz Zie (1^ste Dl. bl. 169) Sinne-poppen III. 1.