Goliath, trevr-spel
(1629)–Joannes Victorinus–
Auteursrechtvrij
[Folio E3v]
| |
Dat stadig groeyd en bloeyd door woelen, roeren, went'len,
En kragt by kragten krijgt door schart'len, draven, trent'len.
Dat 'teerste aensien kleyn, maer na om hóóg strax vaerdt
Tot boven inde lucht. Nu kruyp ik byder aerd,
Dan beur ik 't hoofd vveer op tot boven inde vvolken.
Ons' aller moeder, d'aerd (só m'uytstroyd by den vólke)
Deur hitt der ghoon getergd, my tot den jongste sus
Van Caeus heeft geteeld en' van Enceladus:
Van solen ben ik licht, van vlerken vry só lichtig,
Een ondier, schrikkelijk, gróót, ijsselijk en schichtig:
So menn'gen ve'er en pluym ik hebbe aen mijn lijf,
So menn'gen vvakk'ren óóg daer onder schuylt, en stijf
Só menn'gen tong, daer by (ô vvonder om te spreken!)
Ik so veel monden roer, en óóren óók opsteeke.
By nacht 'k midd's deur de lucht en 's aerdrijks schaduw' sweef
Al knersend, en' mijn óóg tot slaep nócht rust begeef.
Op 't hóógste van het dak 'k als wachter sitt by dage,
Oft op der tóórnen spits; den gróóte Ste'en ik jage
Een angst en schrik op 'tlijf: Ik blijf so stip en schrap
By quaed een leugent'ijng, als ik het vvaer naklap,
Dus moetmen niet te veel mijn snaet'ren toevertrouwen:
Dóch evenvvel is 't vvaer, dat ik u nu veurhouvven
Sal, Isra'lijtsche Vorst. Een Herder op mijn spoor
En' mijn voetstappen volgd, daer Israel nu door
Verlost sal worden van dit bitz' en schamper schempen,
Een teere Iong'ling sal den groven snorker dempen.
Daer komt hy an. De rest ghy sult met óógen sien,
Dus svvijg ik stil, en gae vve'er na den Hemel vlien.
ionath.
Siet hier den Iongeling, Heer Vader, dien 'tvolmondig
Gerucht u door 's basuyns geklater maektte kondig,
Dat hy in open veld sijn overtsaegde ziel
Wou vvagen, tegen die ons flus so lastig viel,
En 't gantsche Leger Ghóds genoeg ten strijd uyttarte.
david.
Al schijn 'k in 't óóg gering, Heer Koning, só het herte
| |
[Folio E4r]
| |
Geen mensch nochtans ontvall. Uw' knecht sal henen gaen,
En' met den Philistijn den kamp veur 't Leger slaen,
Indienmen maer zijn deugd vvil na verdienst belonen.
saul.
Ghód doe my dit en dat, so verr' ik niet en toone
Meer dankbaerheyds, aen die sal met gevvap'nder hand
Dit ondier vellen, en van Israël dees' schand-
Vlek, deur de vromigheyd van sijne vuysten beuren,
Dan 'k met gestaefden Eed gesvvoren heb te veuren.
Siet daer, so verr' ik niet mijn Koninglijke vvóórd
En hóude, (luyster toe ghy Israël, en hóórt
Ghy Iuda, zijt hier in alt'samen mijn getuygen)
Die desen Philistijn den harden nek sal buygen,
Só stóót een ander my van 's Konings zetel af,
En vvring my uytten vuyst den gulden Scepter-staf,
De bóóse geest my tot het eynd mijns levens plaege,
Mijn Zonen vverden van den Philisteen verslagen,
En d'overblijfselen van mijn geslachte, op
'Tgebergt van Gibea, verstikken in een strop.
Ik zelf, sóó 'k tróuvveloos dees' mijn belofte breke,
Met mijnen eygen Dag het herte my of steeke,
Mijn lichaem na mijn dóód van 't Koninglijke hóófd
En Pantser, deur de hand mijns Vyands, vverd beróófd:
Mijn vvapens deur het land de Philisteen omstuere,
En hang mijn dóóde rif te Bethsan op de Mueren,
Hy leg mijn harnasch, tot mijn eeuvv'ge smaed en spót,
In 't vvangelovig huys des afghods Astharoth.
david.
Op die belófte dan ik, met een onvertsaegen
Gemoed, den Ridders-kamp met d'onbesne'en sal vvagen,
Só maer uvv' Majesteyt gelieve my verlóf
Te geven; niemand denk, dat, of ik schóón van stóf
So hóóg niet uyt en steek, nócht óók só gróf van spieren
Ben, dan de Philisteen, dat 'k hem daerom sou vieren,
Oft den vyanschapen drócht ontsien sou om sijn gróótt.
De hóóge pijnbóóm heeft, mijn Heer, veel meerder nóód
| |
[Folio E4v]
| |
Van storm en vvervelvvind en hagelbuyjig vveder
Bestóókt te vvorden, dan het buygsaem en het teder
Ried ófte rijsgevvas; met gróóter smak so vvord
Der steyle tóórnen spits ter aerden neergestort,
Dan 's armen boermans hutt en andre kleyn gebóuvven,
Die slecht en recht by d'aerd sich laeg en nedrig houwen.
De snelle blixemschicht veel eer het gróót gebergt,
Dan 't kleyne heuveltjen en laege nóllen tergt.
Dus of al deesen Reus de armen so uytstaken,
Dat hy daer mede kon den Hemel self beraken,
Só sal ik nochtans om die onbeschófte leen,
Niet aers'len, nócht de breett eens duyms te rugge tre'en,
Maer moedig te gemoed den vvalscher teghenstappen,
En temmen met dees hand sijn opgeblasen snappen,
Daer mee hy 'tLeger Ghóds in mijn byvvesen schend.
saul.
Uvv' moedigheyd is gróót, ô Iongeling, ik ken 't,
Dat uvve deugden verr' de myne overtreffen:
Maer als ik uvv' persoon en 's Philistijns beseffe,
En uvve kragten by de sijne overleg,
Ontsinkt my heel de moed, de hoope self lóópt vveg,
De schrik my overtuygd, die my de le'en doet rijden,
Dat ghy niet heen gaen kond, noch't 'tmonsterdier bestrijden.
Grootmoedig jongeling, besiet eens wel te deeg,
Wie dat ghy selver zijt, te recht eens overvveeg
Uvv' jongen ólder, en' uvv' schier nóch kindsche jaeren:
Want nae dat ik beschouw' de vveynig stoppel hayren,
Die rechtevoort maer eerst uvv' kaeken en uvv' kin
Beschaduvven, só dunkt my recht, dat ik bevin,
Dat sy de tvveemael tien noch nauwlijx in 't getale,
Of immers niet seer veel daer over, konnen halen.
david.
Indien de dapperheyd vvaer, grootvermogen Vorst,
In veeler jaeren tal, en niet in vromer borst
Gelegen, Moyses hadd den half gebraeden Moren,
| |
[Folio F1r]
| |
Als sy den Heerschappy des Nijlschen Vorst te smoren
Gedachten, en alre geróóft nu en geruyt
Al hadden, tot daer haer de Zee en Memphis stuytt'
Door den Serpenten vveg niet onversiens besprongen,
Nocht haer tot ruyming van Aegyptenland gedvvongen,
Hy nauvv so óud, als ik nu ben, niet door de snee
Van sijn gevveyr, den svvaert en hadd gemaekt so dvvee,
Dat hy des Konings stoel het Saba most opgeven.
Hadd Samson in sijn jeugd, deur moedigheyd gedreven,
Den Leeuvv niet te gemoet te Thimnath durven gaen,
Met 's Ezels kinnebak hy duysend niet verslaen
Daer na hadd' konnen, noch't vvegdragen d'Ys're posten,
Waer deur dat hy hem self van 's Vyands lagen lóstte,
En Israël misschien tot huyden desen dag
Noch onder 'tharde jók der Philistijner lag,
Daer van het nu bevryd is door des Heeren seghen.
Dus siet mijn Heer, dat inde jaeren niet gheleghen
De dapperheyd en is, maer in een vroom ghemoed,
Dat op 's Helds kragten stookt, en zieden doet sijn bloed.
saul.
'Tgemoed is niet genoeg om daden aen te rechten,
Daer moeten handen by en voeten zijn, die hechten,
De vuysten moeten op het magtigst zijn gerept,
Daer van ghy, Iongeling, het minste niet en heb't:
Want slaet uvv' oogen maer van boven tot beneden,
Ghy sult bevinden, dat vvel fier sijn uvve leden,
Maer tanger inder daed; uvv hóófd en nek besiet,
En schouderen daer by, só stijf ze schier sijn niet,
Dat ghy den Vederbosch daer van kond laeten vvayen,
'K laet staen den kamden Helm om nae behóóren swayen,
Veel minder stuyten nóch den onvervvachten slag,
Die u op't bekkeneel uvv' vyand gheven mag
Met d'appel van sijn kling: vvaer sijn de sterke armen,
Die met het hólle rond des beukelaers beschermen
Uvv' lichaem souden, só den Gatsche Philistin,
| |
[Folio F1v]
| |
Met sijnen Slaghsvvaerd lang, quam dringen tot u in?
Wat borst, só u de reus an bóórd quam moedig klampen,
Hem stuyten sou, óft doen de binnesteken schampen,
Die hy u onversiens sou brengen op het lijf?
Waer zijn de vuysten, die den lóssen pees so stijf
Weer souden op den neut des staelen booge rekken,
Dat sulx tot storting van den Philistijn sou strekken,
Wanneer door uvve hand op hem de felle schicht,
Met een deurgaende vlucht, gemikt vverd en ghelicht?
Waer sijn de stijve dyen, de schinkels en de voeten,
Daer me ghy inden strijd u schrap soud stellen moeten
In 's groven Vyands óóg? Dus moed'ge Iong'ling vvil
Den kamp vergeten: vvant so u op 't lijf maer vil
Dit onbeschófte beest, het viel u vvis te bersten.
david.
Doen ons' voorvaderen, nu sijnde schier op 'tverste,
Gesonden vverden, om 'tLand Can'an te bespien,
En zy 'tbeloofde Land deursnuffeld hadden tien
Van Calebs kameraets, met vollen mond, uytkreten:
Trekt ruggewaerds, dat land sijn eygen vólk gaet vreten,
Onvvinbaer ist, de zoons van Enak vvonen daer,
d'Invvoonders zijn só gróót, dat vvy sprinkhanen maer
By haer gelijken, had doen Caleb niet daer teghen
Gheroepen, mannen vveest daeromme niet verslegen,
Verschrikt niet voor dat vólk, maer hóuwt slechs goeden moed,
'Tland dat vvy sagen, dat is uytermaten goed,
Haer lijfscherm die is vvech, en nergens niet te vinden,
Wy vvillen, als het bróód, met tanden haer verslinden.
De Heere is met ons, voor haer u niet ontsett't,
Iehuda vvaer misschien in Paran noch verlet,
En soudde Cana'an noyd hebben inghenomen;
Maer mits dat elke Iood den Vyand sonder schromen,
Of hy een sprinkhaen slechs maer scheen in haren oog,
Stoutmoedig ging te keer, met lancy en met boog,
De Reusen met haer ste'en tot stof verbrijseld vielen,
| |
[Folio F2r]
| |
En braektten uyt all' om haer ghóddelóóse zielen:
Só sal 'k Heer Koning óók, óf ik schijn kleyn en te'er
Van lichaem (met Ghóds hulp) den pofsak vellen neer,
En hem zieltogende doen na den adem gapen.
saul.
Ia soo ghy als de Reus gheoeffend in de vvapen
Me'e vvaert van kinds-been op, en onder het gheruys
Van't óórlog opgevoed, en' 't donderend ghedruys:
So ghy 'tgekners van 'tstael gewend waert met uw' óóren,
En 'tschrillige geberst van helm en svvaerd te hóóren;
Maer na dat ik vermerk, so hebt ghy noyd misschien
Oft heyr oft heyrs gelijk, uw' levendaeg, gesien,
Iae moog'lijk oft ghy oyd trompet hebt hóóren blasen,
Basuynen steeken, oft den dullen trommel rasen,
En 'tbriesschen van een paerd oyd anders, dan op straet:
Maer dese Philistijn sich meesterlijk verstaet
Op vvapenhandeling, vveet met ghevveyr te leven,
En is op speyr en kling beyd even vvel bedreven;
In't flikk'ren van het svvaerd schept hy den meeste lust,
Hem 'tsoetste spel trompet en trommel is, hy rust
Dan eerst te degen, als, hy om en om gheklonken
In't ysere gheseet, op d'aerd mag leggen ronken.
david.
Dat staegh de palm by dien niet vvord gehaeld, mijn Heer
Die op krijgshandel best bedreven is, met speyr
En degen best omgaet, en' komt sijns vyands ógen
Met Koper en met Stael verglinst'ren in d'óórlóge,
Op 't kragtigst Abraham bevvesen heeft, als hy
In boerssch onordening de dvvingelanden, by
Het Dan, des middernachts quam schielijk overvallen,
En uyt haer klayuvven Loth sijn neve ruktt', en alle
Sijn Haven, Vrouvven, vólk, die 'tghóddelóós gesnorr
Van Elans trotze Vorst den Kederlaômor,
Na dat het Sodom' en Gomorra hadd' geplonderd,
Sicht tot een rijken buyt nu al hadd uytgesonderd.
Uw' knecht de schapen van sijn vader hoedd', mijn Heer
| |
[Folio F2v]
| |
En siet eens op een tijd een Leeuw quam met een Beyr,
Die elk een Schaepken uyt het midden van de kudde
Wegnamen: hy, met ernst ontsteken, te beschudden
Sijn vvollig vee, 'tgediert met moede tegen trad,
Hoevvel dees herderstaf hy doen maer by hem hadd,
En met een sterken arm sijn vveggestolen vliesen
Den brullaerd en der Beyr ontruktte uyt de kiesen,
En só het felle beest sich tegen my versett',
Ik ridderlijk den Leeuvv en Beyr getópt heb met
Den Hayr, en beyde haer só by den bayrd gegrepen,
Dat ik haer met mijn vuyst ten barsten heb genepen,
En sonder kling of dagg' de rovers bey vervvorgd:
Dus bidd ik dat de Vorst vvil vvesen onbesorgd:
Want even als mijn hand den leeuw en beyr ontleedde,
So deesen Philistijn dien groven onbesneden,
Om dat des levenden Ghóds Leger sijne mond
Voor d'óóren Israëls dus lasterlijken schondd,
Sy metten neus in 'tsand mors-dóód ter neer sal bóssen.
De Heer, die van den beyr en leeuw mijn ziel ging lossen,
Van deesen Philistijn my sal verlossen nu.
saul.
Gaet heenen vromer held: de Heere zy met u,
En wil uw' moedigheyd, om 's Heeren tróuwe knechten
Van overlast t'ontslaen, verdubb'len in het vechten,
En Iosuaes geluk, en Moysis kloek beleyd,
En Samsoms sterke kragt en Iephthes dapperheyd,
En 't onverschrokken hert van Gedeon u schenken.
Op dat de vyand u niet ongevvapend krenke,
So trekt dees kled'ren aen, en dit metael hel'met,
Kloekmoedig jongeling tóch op den schedel set,
En vvilt dien Pantzer u doen om de lenden gorden;
Dit Slagsvvaerd, dat so vaek deur 'tbekkeneel heen snorde
Van 'tonbesne'en gedrócht, laet hangen op uvv' heup.
Sijn snee 'twanschapen hóófd van 'tgrove lichaem streup,
En hem dien laster op den trótsen kópp betaele:
| |
[Folio F3r]
| |
De vloek, daer mee 'y ons vloektt', hem op den schedel dale,
En druype op den kruyn van 't Philisteens geboeft.
david.
In volle rusting dus te gaen, ik noyd beproefdd.
Hierom de Koning my vvil verontschuldigd hóuden;
Want ik dus uytgedóst voordgaen niet konnen soudde,
'K laet staen, bestorremen den overvvreden gast.
Dees vvapenen, die my verstrekken meer een last,
Dan lijfscherm, mits ik die ben ongevvoon te dragen,
Daer moet mijn lichaem van, Heer Koning, sijn ontslagen:
Dus gesp ik wederom het slagsvvaerd van den nek,
En met uvv' óórelof den pantser uyt vveer trek,
En schudd' uw' kled'ren uyt, 'k vvil 'taenschijn niet verbórgen
Met Helm, maer sal my self van Wapenen versorghen.
| |
Rey der Iodinnen.1
O Herder Israels wilt hóóren,
Neygt, hoeder Iosephs, uwe ooren
Tot die, ghy als uw' kudde weyd,
En ghy als uwe Schapen leyd,
Ghy die beschrijd den Cherubijn,
Vol luysters en vol glans verschijn.
2
Voor Ephraim en voor Manasse
En Benjamin uw' sterkte rasse
Opwek, en kom ten vollen tot
Ons heyl: herstel ons we'er, ô Ghod,
En laet ons lichten uw' aenschijn,
So sullen wy behouden zijn.
3
Heyrscharen Ghod, hoe lang ghy róóken
Sult tegen het ghebed ghesproken
Van uwe volk? Met Weenens-bróód
Spijst ghy ze, en' met stóópen gróót
Van bittre tranen ghy ze drenkt,
Die ghy haer tot den rand vol schenkt.
| |
[Folio F3v]
| |
4
Ghy set ons tot gekijf en hoone
Van die in onse buerten woonen.
Ons vyand drijft met ons den spót.
Herstel ons weer heyrscharen Ghód,
En laet ons lichten uw' aenschijn,
So sullen wy behouden zijn.
5
Ghy bragt uw' Wijnstók uyt Aegypten,
En deed, dat d'Heyd'nen 'tland uyt slipten,
Ghy hebt hem neer geplant aldaer,
Den baen gemaekt daer voor hem klaer,
En diep hem doen geworteld staen,
En het gheheele land beslaen.
6
Sijn schaduwe de Bergen dektte,
Sijn ranken çedren Ghóds verstrektten,
Sijn takken tot den Zee hy schoot,
En tot den vloed sijn teere loot.
Waerom ghy om zijn heyning ruktt,
Dat hem elk, die verby gaet, plukt?
7
Dat 't wilde Bosschswijn hem omwroete,
En 't woeste dier vertrap met voeten?
Ghód der heyrscharen kom toch weer,
Sie en schouw uyt den Hemel neer,
Dien Wijnstok en dien spruyt toch vand,
Dien póótte uwe rechterhand.
8
En dat om uwen een'gh-ghebooren,
Dien ghy u hebt tot sterkt verkooren.
Hy is met vuer gesteken aen,
Met wortel afgesneen en blaen;
De Ioden all verloren sijn
Door het uytvaeren uws aenschijn.
9
Laet by uws rechterhands man wesen
En 's menschen Soon, dien ghy ghelesen
U uyt tot sterkt hebt, uwe hand,
En doet daer mede hem bystand,
| |
[Folio F4r]
| |
En dan so sullen wy niet meer
Van u af trouwloos wijken Heer.
10
Wilt ons in 't leven toch bewaeren,
Dat wy, ô Heer, Ghód der heyrscharen
Aenroepen moghen uwen naem,
Ah! wilt ons brenghen we'er te saem,
En laet ons lichten uw' aenschijn,
So sullen wy behouden zijn.
|
|